Infectieuze colitis: Ontsteking dikke darm met diarree

Infectieuze colitis is een aandoening waarbij de dikke darm (colon) ontstoken raakt door een infectie. Deze ontsteking kan leiden tot plotselinge, ernstige buikpijn en diarree, de meest kenmerkende symptomen van infectieuze colitis. Tijdige diagnose en behandeling door een arts zijn cruciaal om levensbedreigende complicaties te voorkomen. De arts zal doorgaans een ontlastings- en bloedonderzoek uitvoeren om de oorzaak van de infectie vast te stellen. Geneesmiddelen, gecombineerd met voldoende vochtinname, helpen meestal om de klachten te verlichten, wat leidt tot een goede prognose bij de meeste patiënten. Een goede hygiëne kan het risico op deze vervelende darmaandoening aanzienlijk verminderen.

• Epidemiologie
• Mechanisme
• Oorzaken van infectieuze colitis
• Bacteriën
• Virussen
• Schimmels
• Parasieten
• Besmetting
• Risicofactoren voor infectieuze colitis
• Risicogroepen
• Symptomen: Buikpijn en diarree
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van infectieuze colitis
• Prognose en complicaties
• Complicaties
• Preventie van infectieuze colitis

Epidemiologie

Infectieuze colitis is een ontsteking van de dikke darm die wordt veroorzaakt door een infectie. De prevalentie en incidentie van infectieuze colitis variëren afhankelijk van de causale micro-organismen, geografische locatie en omgevingsomstandigheden. De aandoening kan acuut of chronisch zijn, afhankelijk van de duur van de infectie en de mate van behandeling.

Prevalentie en incidentie
Infectieuze colitis komt wereldwijd voor, maar de frequentie verschilt tussen ontwikkelde en ontwikkelingslanden. In westerse landen is de aandoening meestal gerelateerd aan bacteriële infecties, zoals Escherichia coli, Salmonella, of Campylobacter, terwijl in ontwikkelingslanden parasitaire infecties, zoals Entamoeba histolytica, vaker voorkomen. In beide gevallen is de incidentie hoger in de zomermaanden, wanneer voedselveiligheidsproblemen vaker optreden door hogere temperaturen.

Geografische variatie
In tropische en subtropische regio’s zijn er hogere incidentiecijfers van infectieuze colitis, vaak veroorzaakt door parasieten of virussen zoals het norovirus. In ontwikkelde landen worden de meeste gevallen veroorzaakt door voedselgerelateerde bacteriën.

Leeftijd en geslacht
Infectieuze colitis komt voor bij zowel kinderen als volwassenen, maar jonge kinderen en ouderen vertonen vaak ernstigere symptomen vanwege een verzwakt immuunsysteem. Er zijn geen significante verschillen in incidentie tussen mannen en vrouwen, hoewel bepaalde oorzaken zoals Clostridium difficile vaker bij ouderen voorkomen.

Mechanisme

De pathofysiologie van infectieuze colitis omvat infectie van de darmwand door pathogene micro-organismen die ontsteking en weefselbeschadiging veroorzaken. Dit kan leiden tot diarree, buikpijn en andere gastro-intestinale symptomen.

Bacteriële infecties
Bacteriën zoals Salmonella, Shigella, Escherichia coli en Campylobacter kunnen de darmwand binnendringen en daar ontsteking veroorzaken. De bacteriën produceren toxines die de darmfunctie verstoren en leiden tot diarree en pijn. C. difficile is een andere belangrijke veroorzaker van infectieuze colitis, vooral na antibioticagebruik.

Virale infecties
Virussen zoals het norovirus en rotavirus kunnen de darmwand infecteren, wat resulteert in een ontstekingsreactie die leidt tot acute diarree en braken. Virale infecties veroorzaken vaak mildere symptomen dan bacteriële infecties, maar kunnen ernstiger zijn bij mensen met een verzwakt immuunsysteem.

Oorzaken van infectieuze colitis

Bacteriën

Infectieuze colitis kan worden veroorzaakt door verschillende bacteriën. Plotselinge, ernstige diarree kan ontstaan door het consumeren van besmet voedsel met bacteriën zoals Escherichia coli, Salmonella, Shigella, Yersinia of Campylobacter (buikkrampen, koorts en diarree). Een infectie met Clostridium difficile (ook bekend als C. diff) kan ook leiden tot infectieuze colitis. Deze bacterie is normaal gesproken aanwezig in de dikke darm, maar bij een verstoring van de normale darmflora, bijvoorbeeld door overmatig gebruik van antibiotica, kan C. difficile overgroeien en toxinen produceren die ontsteking in de dikke darm veroorzaken.

Virussen

Virale infecties kunnen ook infectieuze colitis veroorzaken, hoewel virale colitis relatief zeldzaam is. Dit type colitis komt vaker voor bij patiënten met een verzwakt immuunsysteem, zoals bij degenen die chemotherapie ondergaan of lijden aan aids. Het rotavirus (verantwoordelijk voor diarree en braken bij baby's en jonge kinderen), Norwalkvirus en cytomegalovirus zijn bekende virale veroorzakers van infectieuze colitis.

Schimmels

Schimmelinfecties, zoals die veroorzaakt door Candida albicans, kunnen ook leiden tot colitis, vooral bij patiënten met een verzwakt immuunsysteem.

Parasieten

Infectieuze colitis kan ook worden veroorzaakt door parasieten, vaak als gevolg van voedselvergiftiging door besmet voedsel. De meest voorkomende parasiet is Entamoeba histolytica, die kan worden overgedragen via besmet water. Andere parasieten die infectieuze colitis kunnen veroorzaken zijn Giardia lamblia en Cryptosporidium, die waterige diarree en braken kunnen veroorzaken.

Besmetting

De meeste gevallen van infectieuze colitis zijn besmettelijk, hoewel sommige vormen niet besmettelijk zijn.

Risicofactoren voor infectieuze colitis

Er zijn verschillende risicofactoren die de kans op infectieuze colitis kunnen verhogen, variërend van hygiënepraktijken tot onderliggende gezondheidsproblemen.

Slechte hygiëne
Een slechte hygiëne, zoals onvoldoende handen wassen, verhoogt de kans op het binnendringen van ziekteverwekkers via besmet voedsel of water. Reizigers die naar landen met beperkte sanitaire voorzieningen gaan, lopen een hoger risico op infecties.

Antibioticagebruik
Langdurig of overmatig gebruik van antibiotica kan de darmflora verstoren en een omgeving creëren waarin pathogene bacteriën zoals C. difficile zich gemakkelijk kunnen vermenigvuldigen.

Comorbiditeiten
Patiënten met chronische aandoeningen zoals diabetes, HIV, of andere immuunsuppressieve aandoeningen hebben een verhoogd risico op infectieuze colitis door een verzwakt immuunsysteem.

Risicogroepen

Sommige bevolkingsgroepen hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van infectieuze colitis. Dit kunnen zowel kinderen als volwassenen zijn die bepaalde risicofactoren vertonen.

Kinderen en ouderen
Zowel kinderen als ouderen hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van infectieuze colitis, vooral vanwege een zwakker immuunsysteem. Bij ouderen komt C. difficile infectie vaker voor als gevolg van ziekenhuisopname en antibioticagebruik.

Immuungecompromitteerde patiënten
Patiënten met verzwakte immuunsystemen, zoals diegenen die chemotherapie ondergaan of immunosuppressiva gebruiken, lopen een hoger risico op infectieuze colitis.

Reizigers
Mensen die reizen naar gebieden met slechte sanitaire voorzieningen lopen een verhoogd risico op infecties door enteropathogene bacteriën of parasieten, zoals E. histolytica.

Symptomen: Buikpijn en diarree

Infectieuze colitis leidt tot ontsteking en irritatie van de dikke darm, wat resulteert in een variëteit aan symptomen die afhankelijk zijn van de oorzaak van de infectie. Veelvoorkomende symptomen zijn:

• bloederige of waterige diarree (meestal drie of meer keer per dag)
• buikpijn
• opgeblazen gevoel in de buik door gasophoping
• [ARTIKEL=189829]gewichtsverlies
• hoofdpijn
• lichte koorts en koude rillingen
• misselijkheid of braken
• pijn in de onderbuik en krampen (continue pijn)
• spierpijn
• pijn tijdens de stoelgang
• tenesmen (aanhoudende, pijnlijke, valse drang om te ontlasten)
• uitdroging (dehydratie)

Alarmsymptomen

Het tijdig herkennen van alarmsymptomen bij infectieuze colitis is essentieel voor een snelle diagnose en behandeling.

Bloederige diarree
Bloederige diarree kan wijzen op een ernstigere vorm van infectieuze colitis, veroorzaakt door pathogenen zoals Shigella of E. coli.

Diarree met koorts
Diarree gepaard met hoge koorts kan wijzen op een bacteriële infectie en vereist vaak antibiotische behandeling.

Dehydratie en uitdroging
Ernstige diarree kan leiden tot uitdroging, vooral bij jonge kinderen en ouderen, wat kan leiden tot elektrolytenstoornissen en ziekenhuisopname.

Diagnose en onderzoeken

Sommige symptomen van infectieuze colitis kunnen lijken op die van de griep, waardoor patiënten soms geen medische hulp zoeken. Bij aanhoudende buikpijn en een opgeblazen gevoel is het echter belangrijk om onmiddellijk een arts te raadplegen. De arts zal de klachten noteren en een grondig onderzoek uitvoeren. Een typerend symptoom van infectieuze colitis is een geschiedenis van bloederige diarree met een dringende behoefte om te ontlasten, vaak enkele uren na een maaltijd. Meestal zijn aanvullende onderzoeken nodig, zoals een ontlastingsonderzoek en een bloedonderzoek, om de oorzaak van de ontsteking vast te stellen en een passende behandeling te bepalen.

Behandeling van infectieuze colitis

De behandeling van infectieuze colitis hangt af van de oorzaak van de infectie. De arts kan antibiotica (voor bacteriële infecties), antimycotica (voor schimmelinfecties) of antivirale middelen (voor virale infecties) voorschrijven. Pijnstillers en koortsverlagende middelen kunnen worden gegeven bij ernstige symptomen. Het is cruciaal om voldoende vocht en zout in te nemen om uitdroging te voorkomen. Misselijkheid en braken zijn minder frequent maar kunnen optreden, vooral bij patiënten met een gevoelige spijsvertering. Bij ernstige waterige diarree en braken is ziekenhuisopname mogelijk nodig om intraveneus vocht toe te dienen. Bij ernstige of langdurige bloedingen kunnen ijzersupplementen worden voorgeschreven voor de behandeling van ferriprieve anemie (bloedarmoede door ijzertekort). Het is belangrijk om geen medicijnen te nemen om de diarree te stoppen, omdat dit de symptomen kan verergeren en het risico op vertraagde darmbewegingen of een toxisch megacolon kan verhogen. Bij ernstige rectale bloedingen kan een bloedtransfusie nodig zijn.

Prognose en complicaties

Infectieuze colitis heeft vaak een goede prognose, vooral bij tijdige behandeling. Bij symptomen zoals plotseling gewichtsverlies, plasproblemen, zwakte, duizeligheid, vermoeidheid, een lage bloeddruk (hypotensie), verwardheid of onregelmatige ademhaling is medische hulp nodig. Ook bij symptomen die langer dan dertig dagen aanhouden of ernstige symptomen, is het belangrijk om medisch advies in te winnen. Indien onbehandeld, kan infectieuze colitis leiden tot ernstige complicaties zoals een snelle hartslag (tachycardie), ernstige rectale bloedingen, aambeien en bloedarmoede (anemie).

Complicaties

Infectieuze colitis kan, indien niet op tijd behandeld, leiden tot verschillende complicaties die de gezondheid van de patiënt ernstig kunnen beïnvloeden. Deze complicaties variëren van milde tot ernstige aandoeningen en kunnen het herstelproces vertragen of zelfs levensbedreigend zijn, afhankelijk van de onderliggende oorzaak en de algehele gezondheidstoestand van de patiënt.

Dehydratie en elektrolytenstoornissen
Een van de meest voorkomende complicaties van infectieuze colitis is ernstige dehydratie, veroorzaakt door de aanzienlijke vocht- en elektrolytenverliezen door diarree en braken. Vooral bij jonge kinderen, ouderen en immuungecompromitteerde patiënten is het risico op uitdroging groot. Dehydratie kan leiden tot een verstoorde nierfunctie en, indien niet behandeld, tot levensbedreigende complicaties.

Bloedingen
Bloedingen in de darmen kunnen optreden bij infecties veroorzaakt door pathogenen zoals Shigella of E. coli, die ontstekingen in de darmwand veroorzaken. Bloedige diarree is een duidelijk teken van een ernstige infectie. Bij ernstige gevallen kan het bloedverlies leiden tot hypovolemische shock, wat onmiddellijke medische behandeling vereist.

Perforatie van de darmwand
In sommige gevallen kan de infectie leiden tot de ontwikkeling van zweren in de darmwand, wat kan resulteren in een perforatie. Een darmperforatie is een ernstige complicatie die onmiddellijk chirurgische ingreep vereist om verdere infectie van de buikholte (peritonitis) te voorkomen.

Intestinale ischemie
In zeldzame gevallen kan infectieuze colitis leiden tot een verminderde bloedtoevoer naar delen van de darm (intestinale ischemie). Dit kan het darmweefsel beschadigen en leiden tot necrose, wat de noodzaak van chirurgische verwijdering van een deel van de darm kan vereisen.

Toxisch megacolon
Toxisch megacolon is een zeldzame, maar ernstige complicatie die voornamelijk optreedt bij infecties door C. difficile. Het wordt gekarakteriseerd door een abnormale verwijding van de dikke darm, wat kan leiden tot buikpijn, koorts, shock en uiteindelijk darmperforatie. Het vereist onmiddellijk medische zorg en vaak ziekenhuisopname.

Post-infectieuze syndromen
Na een infectie kunnen sommige patiënten langdurige symptomen ervaren, zoals het prikkelbare darmsyndroom (PDS). Dit kan maanden of zelfs jaren aanhouden en kan leiden tot chronische buikpijn, diarree of obstipatie. Deze post-infectieuze syndromen kunnen de kwaliteit van leven van patiënten ernstig beïnvloeden.

Sepsis
Infectieuze colitis veroorzaakt door virussen, bacteriën of parasieten kan in sommige gevallen leiden tot sepsis, een levensbedreigende systemische ontstekingsreactie. Sepsis kan optreden wanneer de infectie zich verspreidt naar andere delen van het lichaam via de bloedbaan, wat leidt tot orgaanfalen. Vroege herkenning en behandeling van sepsis is cruciaal voor het behoud van de patiënt.

Langdurige darmbeschadiging
Bij ernstige gevallen van infectieuze colitis kan langdurige schade aan de darmwand optreden, wat kan resulteren in chronische inflammatoire darmaandoeningen zoals de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa. Dit kan de darmfunctie blijvend verstoren en leiden tot herhaalde opflakkeringen van de ziekte.

Preventie van infectieuze colitis

Er zijn verschillende maatregelen die kunnen helpen om infectieuze colitis te voorkomen:

• Handhygiëne: Het is belangrijk om goede handhygiëne toe te passen voor en na het eten, na toiletbezoeken, na het verschonen van luiers en na contact met dieren. Het gebruik van warm water en zeep wordt aangeraden.
• Voedselveiligheid: Groenten en fruit, evenals snijplanken, messen, borden en ander eetgerei, moeten grondig worden gewassen. Theedoeken, sponsjes en andere schoonmaakmiddelen moeten wekelijks in heet water worden gewassen. Eten moet goed worden gekookt of gebakken, waarbij eieren stevig gekookt moeten zijn. Het gebruik van een vleesthermometer kan helpen om te verzekeren dat vlees goed is doorgebakken.
• Waterveiligheid: Zorg voor schoon drinkwater en drink voldoende om uitdroging te voorkomen.

Lees verder

• Colitis ulcerosa: Chronische darmziekte met diarree
• Colitis: Soorten en symptomen van ontsteking van dikke darm