Infectieuze colitis: Ontsteking dikke darm met diarree

Infectieuze colitis is een aandoening waarbij het hoofdgedeelte van de dikke darm (colon) ontstoken is. Plotseling (ernstige) pijn in de onderbuik en diarree zijn de meest kenmerkende symptomen van infectieuze colitis. De darmziekte moet de arts snel behandelen, want anders ontstaan levensbedreigende complicaties. Hiervoor moet hij eerst een ontlastings- en bloedonderzoek uitvoeren om de oorzaak te achterhalen. Geneesmiddelen in combinatie met vochtinname doen bij het grootste deel van de patiënten de klachten verbeteren, waardoor de prognose meestal goed is. Een goede hygiëne vermindert tot slot het risico op deze vervelende darmaandoening.

• Oorzaken darmziekte
• Bacteriën
• Virussen
• Schimmels
• Parasieten
• Besmetting
• Risicofactoren infectieuze colitis
• Symptomen: Buikpijn en diarree
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling aandoening
• Preventie van ontsteking dikke darm
• Prognose en complicaties

Oorzaken darmziekte

Bacteriën

Plotse hevige diarree ontstaat mogelijk als gevolg van het consumeren van voedsel dat besmet is met de bacteriën Escherichia coli, Salmonella, Shigella, Yersinia of Campylobacter (buikkrampen, koorts en diarree). Ook een infectie met C. difficile of C. diff resulteert mogelijk in infectieuze colitis. De bacterie Clostridium difficile bevindt zich in de dikke darm en is een normaal onderdeel van de darmflora. Wanneer de normale darmflora echter door overmatig antibioticagebruik vernietigd wordt, ontstaat een overgroei van C. diff. Hierdoor komen toxinen vrij wat leidt tot een ontsteking in de dikke darm.

Virussen

Virussen zijn mogelijk ook de boosdoener van infectieuze colitis, al is virale colitis wel zeldzaam. Dit type infectieuze colitis komt voornamelijk voor bij patiënten met een verzwakt immuunsysteem, bijvoorbeeld bij patiënten die chemotherapie nemen of lijden aan aids. Het rotavirus (diarree en braken bij baby's en jonge kinderen), Norwalkvirus en cytomegalovirus zijn bekende veroorzakers van de ziekte.

Schimmels

Colitis die het gevolg is van schimmels, zoals van Candida albicans, is meestal ook geassocieerd bij patiënten met een zwak immuunsysteem.

Parasieten

Infectieuze colitis is vaak gekoppeld met een voedselvergiftiging (diarree door inname van besmet voedsel), waarbij een infectie van de maag en het rectum plaatsvindt. De meest voorkomende oorzaak hiervan is het consumeren van besmet water waarin zich de parasiet Entamoeba histolytica bevindt. Andere parasieten die leiden tot infectieuze colitis omvatten Giardia lamblia en Cryptosporidium (waterige diarree en braken door parasiet).

Besmetting

Infectieuze colitis is meestal besmettelijk, maar een paar vormen zijn niet besmettelijk.

Risicofactoren infectieuze colitis

Wonen of werken in een zorginstelling verhoogt het risico op infectieuze colitis. Dit geldt eveneens voor een kinderdagverblijf waar een kind naartoe gaat. Daarnaast is een slechte handhygiëne een risicofactor. Mensen die reizen naar een gebied met slechte sanitaire voorzieningen, krijgen tevens meer kans op de ziekte. Andere verhogende risicofactoren zijn het drinken van vervuild water of het eten van besmet voedsel, recent antibioticagebruik en een verzwakt immuunsysteem.

Symptomen: Buikpijn en diarree

Het hoofdgedeelte van de dikke darm is gezwollen en geïrriteerd bij infectieuze colitis. De ziekte kent variabele symptomen, afhankelijk van de oorzaak. Meestal komt een combinatie van volgende klachten tot stand:

• bloederige of waterige diarree (drie of meer keer per dag)
• buikpijn
• een opgeblazen gevoel in de maag als gevolg van een opeenhoping van gas
• gewichtsverlies
• hoofdpijn
• lichte koorts en koude rillingen
• misselijkheid of braken
• pijn in de onderbuik en krampen (constante pijn)
• spierpijn
• rectumpijn tijdens de stoelgang
• tenesmen (aanhoudende, pijnlijke, valse stoelgangsdrang)
• uitdroging (dehydratie)

Diagnose en onderzoeken

Sommige symptomen zijn niet-specifiek en doen denken aan de griep, waardoor patiënten niet altijd een arts bezoeken. Bij aanhoudende pijn en een opgeblazen gevoel is het echter belangrijk om meteen een arts te raadplegen. De arts noteert de klachten. Eén van de typerende symptomen van infectieuze colitis is een geschiedenis van bloederige diarree met urgentie, vooral enkele uren na een maaltijd. Meestal is echter bijkomend onderzoek nodig in de vorm van een ontlastingsonderzoek en een bloedonderzoek. Door deze extra onderzoeken komt de arts de oorzaak van de ontsteking te weten, hetgeen nodig is voor het opstellen van een gepaste behandeling.

Behandeling aandoening

Bij infectieuze colitis zet de arts antibiotica (geneesmiddelen tegen bacteriën), antimycotica (geneesmiddelen tegen schimmels) of antivirale middelen (geneesmiddelen tegen virussen) in. Pijnstillersen koortsverlagende geneesmiddelen zijn inzetbaar bij een ernstig klinisch beeld. De inname van vocht en zout is belangrijk voor het lichaam, zeker bij infectieuze colitis. Misselijkheid en braken komen voorts minder vaak voor dan de andere symptomen, en presenteert zich voornamelijk bij patiënten die gevoelig zijn in de spijsvertering. Waterige diarree in combinatie met braken veroorzaakt snel uitdroging, wat resulteert in gewichtsverlies. Een ziekenhuisopname is hiervoor vereist, zodat de patiënt intraveneus (via een ader) vocht toegediend krijgt. Heeft de patiënt ernstig of langdurig gebloed, dan zijn ijzersupplementen aangewezen voor de behandeling van ferriprieve anemie (bloedarmoede door ijzertekort). Het is bovendien aangewezen om zeker geen medicatie te nemen om de diarree te stoppen, omdat dit de symptomen vaak doen toenemen en dit het risico verhoogt op een vertraagde darmmotiliteit (darmbewegingen) en een toxisch megacolon (gevaarlijke verbreding van de dikke darm). Heeft de patiënt ernstige rectale bloedingen, dan leidt dit tot bloedarmoede waarvoor een bloedtransfusie vereist is.

Preventie van ontsteking dikke darm

Infectieuze colitis valt op enkele manieren te voorkomen. Het is vooral belangrijk om een goede handhygiëne toe te passen voor en na het eten, na een toiletbezoek, na het verschonen van luiers en na het aanraken van dieren. Hierbij is het gebruik van warm water en zeep aanbevolen. Daarnaast is het nodig om groenten en fruit, maar ook snijplanken, messen, borden en ander eetgerei grondig schoon te maken. Theedoeken, sponsjes en andere schoonmaakmiddelen moeten minstens éénmaal per week in heet water gewassen worden. Eten goed doorkoken of bakken is belangrijk. Bij het koken van eieren is het bijvoorbeeld essentieel dat de dooiers stevig zijn bij consumptie. Het gebruik van een vleesthermometer is voorts nuttig om zeker te zijn dat bacteriën gedood zijn. Verder is een geschikte bewaarplaats voor voedsel nodig. Proper water en een voldoende hoeveelheid vocht drinken is tot slot nodig voor het voorkomen van uitdroging.

Prognose en complicaties

Meestal bestaan snelle en doeltreffende oplossingen voor infectieuze colitis. Medische hulp is wel nodig bij plotseling gewichtsverlies, plasproblemen, zwakte, duizeligheid, vermoeidheid, een lage bloeddruk (hypotensie), verwardheid of een onregelmatige ademhaling. Ook wanneer de symptomen langer dan dertig dagen aanhouden of bij ernstige symptomen, is het nodig om medisch advies in te winnen. Onbehandelde infectieuze colitis leidt mogelijk tot een snelle hartslag (tachycardie), en ernstige rectale bloedingen en aambeien, waardoor bloedarmoede (anemie) tot stand komt.

Lees verder

• Colitis ulcerosa: Chronische darmziekte met diarree
• Colitis: Soorten en symptomen van ontsteking van dikke darm