Rhinophyma: Knolneus, vaakvoorkomend bij huidziekte rosacea

Rhinophyma is een zeldzame huidaandoening waarbij de patiënt een grote, roodgekleurde (blozende) neus heeft. De neushuid heeft een knolachtige verdikking door talgklieren in de huid en een bindweefselovergroei. Om deze reden is rhinophyma eveneens gekend als een knolneus. Vaak komt een knolneus tot uiting bij rosacea, een ernstige huidziekte. Diverse behandelingsmethoden zijn beschikbaar waardoor medicatie, coblatie en een operatie. De vooruitzichten zijn bij de meeste patiënten uitstekend, al keert de knolneus soms terug.

• Synoniemen rhinophyma
• Epidemiologie knolneus
• Oorzaken: Vaak door huidziekte rosacea
• Risicofactoren
• Symptomen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling: Operatie, coblatie en medicatie
• Prognose
• Complicaties
• Preventie

Synoniemen rhinophyma

Rhinophyma is eveneens gekend onder deze synoniemen

• Aardbeineus
• Bloemkoolneus
• Bolle neus
• Drankneus
• Jeneverneus
• Knobbelneus
• Knolneus
• Phymateuze rosacea

Epidemiologie knolneus

Rhinophyma ontstaat meestal in het vijfde decennium van het leven. Voorts komt de huidafwijking twaalf keer vaker voor bij mannen dan bij vrouwen. Patiënten met een blanke huidskleur zijn tot slot vaker getroffen door rhinophyma.

Oorzaken: Vaak door huidziekte rosacea

Rhinophyma is in tegenstelling tot wat mensen soms denken, niet te wijten aan alcoholmisbruik. De exacte oorzaak van de zeldzame aandoening is onbekend, maar dit is soms het gevolg van de huidaandoening rosacea. Rosacea is een chronische huidaandoening waarbij de bloedvaten net onder de huid ontstoken zijn. Hierdoor is het gezicht blijvend rood en gezwollen, en ontstaan tevens huidzweren. Bovendien komen allerlei oogontstekingen zoals conjunctivitis (oogbindvliesontsteking) en blefaritis (ontsteking van de ooglidranden) voor. Bovendien is rosacea gekenmerkt door tal van andere ooggerelateerde problemen (oculaire rosacea). Rhinophyma presenteert zich meestal in een laat stadium van rosacea. De neus van de patiënt is hierbij misvormd.

Risicofactoren

Risicofactoren voor rhinophyma omvatten een geschiedenis van rosacea, vooral in de inflammatoire fase. Andere factoren kunnen genetische aanleg en blootstelling aan triggers zoals alcohol en bepaalde voedingsmiddelen zijn.

Symptomen

Bij rhinopyma is een grote bult op de neus te vinden. Meestal bevindt deze knobbel zich op de onderste helft van de neus, op de neusvleugels en de neuspunt. Symptomen zijn onder meer wijzigingen in de neusvorm, zoals een bolvormige vorm, een rood- tot paarskleurige neus, een verdikking van de huid, een wasachtig, geel en glanzend huidoppervlak en verwijde bloedvaten (teleangiëctasieën). De symptomen verergeren langzaam gedurende vele jaren. Patiënten met een bolle neus hebben geen pijn, maar soms zijn de neusgaten wel geblokkeerd als de zwelling erg groot is.

Alarmsymptomen

Alarmsymptomen van rhinophyma omvatten een steeds grotere verdikking van de neus, de aanwezigheid van knobbelige massa's, en een veranderde huidstructuur die kan leiden tot problemen met ademhaling en uiterlijk. Deze symptomen vereisen vaak medische aandacht.

Diagnose en onderzoeken

Meestal valt rhinophyma zonder bijkomende onderzoeken te diagnosticeren. Soms is een huidbiopsie nodig.

Behandeling: Operatie, coblatie en medicatie

Operatie

De behandeling van de ziekte hangt vooral af van de ernst en omvang van de aangetaste huid. De meest gebruikelijke behandeling bestaat uit een neuscorrectie. Dit is mogelijk via laserchirurgie, cryochirugie (bevriezing via vloeibare stikstof), elektrochirurgie, een scalpel of afsnijden via een roterende borstel (dermabrasie).

Coblatie

Bij deze techniek, die voluit staat voor “cool ablation”, gebruikt de arts een naald met een aparte kop die hoogfrequente energie uitzendt. De arts verdooft bij deze poliklinische behandeling eerst de neus van de patiënt en daarna brengt de arts een naaldje in de neusschelp. Vervolgens verwarmt hij de neusslijmvliezen aan de binnenkant. Hij brandt als het ware op deze manier weefsel weg.

Medicatie

Bepaalde geneesmiddelen tegen acne zijn ook nuttig zijn bij de behandeling van de aandoening. Zo verminderen orale antibiotica (via de mond ingenomen) de roodheid en ontsteking. Topische geneesmiddelen brengt de patiënt op de neus aan; deze verminderen de zwelling. Ook zijn er orale capsules voorhanden die de olieproductie van de talgklieren voorkomen.

Prognose

Rhinophyma is goed te verhelpen met de verschillende behandelingstechnieken, waardoor het uiterlijk van de patiënt verbetert. Wel blijven soms enkele littekens aanwezig op de neus. Soms keert de misvorming ook terug. Over het algemeen zijn de resultaten van de behandeling beter als deze vroeg aangevat is.

Complicaties

Complicaties van rhinophyma kunnen onder meer infecties na chirurgie, blijvende huidverkleuring, en psychosociale effecten door cosmetische veranderingen zijn.

Preventie

Een knolneus is in de meeste gevallen moeilijk te voorkomen, maar de patiënt is wel in staat om de bloedtoevoer naar het huidoppervlak te verbeteren waardoor rosacea niet verergert. De progressie vertraagt door het vermijden van volgende uitlokkende factoren:

• alcohol
• blootstelling aan zonlicht
• cafeïne
• emotionele stress
• fysieke inspanning
• hete baden
• kruidig voedsel
• medicijngebruik: corticosteroïden en geneesmiddelen die de bloedvaten verwijden
• warm voedsel en warme dranken
• zeer warme of zeer koude temperaturen

Lees verder

• Rosacea: Huidaandoening met roodheid en zwelling in gezicht
• Oculaire histoplasmose (vogelpoepziekte): Ooginfectie
• Microdermabrasie: Dode huidcellen van gezicht verwijderen
• Conjunctivitis: Ontsteking van het oogbindvlies
• Acne: Huidaandoening met ontsteking van talgklieren