Knobbelneus of rhinophyma: symptomen, oorzaak en behandeling

Rhinophyma, ook wel 'knobbelneus' genoemd, is een aandoening van van de huid van de neus, die wordt gekenmerkt door een gelobde, gedeformeerde neus als gevolg van hyperplasie van de weke delen van de huid, met rood-paarse verkleuring. Rhinophyma wordt beschouwd als het eindstadium van chronische, actieve rosacea. De aandoening gaat niet vanzelf over. De behandeling is primair chirurgisch. Chirurgische behandeling bestaat vaak uit het verwijderen van overmatig weefsel en het hermodelleren van de neuscontouren om de esthetiek te verbeteren. Na een chirurgische ingreep is langdurige nazorg en follow-up belangrijk om mogelijke complicaties te voorkomen en ervoor te zorgen dat je tevreden bent met het uiteindelijke resultaat. Mensen met rosacea wordt vaak geadviseerd om triggers zoals blootstelling aan zonlicht en bepaalde voedingsmiddelen te vermijden, in een poging om de progressie van rhinophyma te beheersen.

• Wat is een knobbelneus?
• Oorzaak van rhinophyma
• Niet door alcoholgebruik
• Eindstadium van actieve rosacea of couperose
• Mijt
• Bij wie komt een knobbelneus voor?
• Symptomen: hoe ziet een knobbelneus eruit?
• Onderzoek en diagnose
• Classificatie
• Behandeling van een knobbelneus
• Vermijden van vaatirriterende invloeden
• Chirurgische behandeling
• Coblatie
• Medicijnen
• Prognose

Wat is een knobbelneus?

Rhinophyma wordt ook wel 'bloemkoolneus', 'knobbelneus' of het 'rode neussyndroom' genoemd. Rhinophyma is een deformerende aandoening van van de huid van de neus, met een normale onderbouw van neusskelet, kraakbeen en onderhuid. De aandoening wordt gekenmerkt door een gelobde, gedeformeerde neus als gevolg van hyperplasie (bovenmatige vermeerdering van weefsel) van de weke delen van de huid, met rood-paarse verkleuring. Er is sprake van sterk vergrote poriën en teleangiëctasieën (chronisch verwijde bloedvaatjes net onder het huidoppervlak), waardoor de neus een dooraderde indruk krijgt.

Oorzaak van rhinophyma

De oorzaak van rhinophyma is anno 2024 nog niet geheel duidelijk.

Niet door alcoholgebruik

Lange tijd werd gedacht dat rhinophyma werd veroorzaakt door overmatig alcoholgebruik, waardoor het in de volksmond ook wel 'jeneverneus' of 'drankneus' werd genoemd, maar deze vooronderstelling is niet juist gebleken. Rhinophyma komt even vaak door bij mensen die niet drinken, als bij mensen die duchtig de fles aanspreken.

Eindstadium van actieve rosacea of couperose

Rhinophyma wordt beschouwd als het eindstadium van chronische, actieve rosacea of couperose. Er is bij rhinophyma sprake van een voortdurende toename (hypertrofie) van het bindweefsel en de talgklieren van de neus, met vaatverwijdingen, waardoor er een plompe vorm en een onregelmatig oppervlak ontstaat, met rode tot paarse verkleuring.

Mijt

De aanwezigheid van Demodex folliculorum (mijt) speelt mogelijk een rol bij het ontstaan van deze aandoening.

Bij wie komt een knobbelneus voor?

Deze aandoening treedt vooral op bij mannen tussen de 40 en 60 jaar met een blanke huidskleur. Het is een relatief zeldzame aandoening.

Symptomen: hoe ziet een knobbelneus eruit?

De symptomen van rhinophyma zijn:

• misvorming van de neus: knobbelige verdikking van de neushuid;
• rode tot paarse verkleuring van de neus;
• teleangiëctasieën (chronisch verwijde bloedvaatjes vlak onder het oppervlak van de huid);
• vergrote poriën;
• vettig glanzende huid.

Onderzoek en diagnose

Rhinophyma kan meestal worden gediagnosticeerd door inspectie van de huid, zonder aanvullend onderzoek. In ongewone gevallen kan een huidbiopsie nodig zijn om de diagnose te bevestigen. Hierbij wordt een tukje huid verwijderd (het biopt) en voor verder onderzoek opgestuurd naar de patholoog of microbioloog die het weefselstuk verder gaan beoordelen.

Classificatie

Rhinophyma wordt ingedeeld op een klinische schaal van ernst van 1 tot 3:

• Graad 1: Prominente folliculaire openingen zonder huidverdikking.
• Graad 2: Prominente folliculaire openingen met milde huidverdikking.
• Graad 3: Prominente folliculaire openingen, huidverdikking en overactieve talgklieren en nodulaire (knobbelachtige) neuscontour.

Behandeling van een knobbelneus

Vermijden van vaatirriterende invloeden

Rhinophyma is geen aandoening die vanzelf overgaat. Behandeling bestaat uit het vermijden van vaatirriterende invloeden, zoals warmte, zon, hevige emoties, consumptie van alcohol, scherpe kruiden en het drinken van warme dranken als koffie en thee.

Chirurgische behandeling

Lokale behandeling kan bestaan uit cryochirurgie (vloeibare stikstof), excisie (wegsnijden, met of zonder huidconstructie), elektrochirurgie, dermabrasie (wegslijpen) en laser. Met de CO2 laserbehandeling wordt de overtollige huid (zacht weefsel) gecarboniseerd. Ook kunnen combinaties van deze methoden worden toegepast.

Coblatie

In 2012 heeft een team Britse chirurgen van The Royal Blackburn Hospital goede resultaten geboekt met een nieuwe behandelvorm tegen rhinophyma, genaamd 'coblatie'. Het werd al gebruikt om snurken en hoofd-halstumoren te behandelen. De techniek is aangepast zodat het ook gebruikt kan worden voor rhinophyma, ook de ernstige vormen. Tijdens de behandeling wordt de patiënt onder narcose gebracht en middels een stroom van gesteriliseerde zoutoplossing en golven van radiofrequentie-energie wordt het weefsel afgeschaafd. Er wordt ook warmte gebruikt om het bloeden te stelpen. De resultaten zijn veelbelovend.¹

Medicijnen

Voordat er een ingreep ingepland wordt door de dermatoloog, krijg je soms eerst medicijnen in de vorm van crèmes of tabletten om ontstekingen tot rust te brengen.

Prognose

Rhinophyma zal verslechteren zonder adequate behandeling. Een combinatie van behandelingen levert vaak uitstekende resultaten op.

Noot:

1. Daily Mail. How salt-blasting surgery cured my disfiguring condition called 'drinker's red nose'. /www.dailymail.co.uk/health/article-2143499/How-salt-blasting-surgery-cured-disfiguring-condition-called-drinkers-red-nose.html#ixzz3g39qFh1C (voor de laatste keer geraadpleegd op 16-7-2015)

Lees verder

• Huidaandoeningen A-Z: symptomen, oorzaak en behandeling
• Rosacea symptomen: rode kleur wangen, neus & vlekken gezicht