Gezwollen neus: oorzaken en behandeling zwelling van de neus

Een gezwollen neus of zwelling van de neus, zowel intern als extern, kan vervelend en soms ook pijnlijk zijn. Zwelling in de neus kan worden veroorzaakt door irritatie van een vreemd voorwerp, ontsteking door allergieën of neuspoliepen. Zwelling van de buitenkant van de neus kan ook worden veroorzaakt door allergische reacties of door trauma/verwonding (na een val of klap op de neus). Ga bij aanhoudende of verergerende klachten naar je huisarts zodat er een diagnose gesteld kan worden. Op basis daarvan kan de huisarts een behandeling voorschrijven. Een gezwollen neus kan in de meeste gevallen behandeld worden met rust, medicijnen en/of medische procedures. Slechts zelden is een operatieve ingreep of een neuscorrectie noodzakelijk bij een zwelling van de neus. Preventieve maatregelen bestaan onder meer uit het vermijden van de blootstelling aan rook en het contact met mensen met een verkoudheid beperken. Ook wordt afgeraden om dingen in je neus te stoppen en neuspeuteren te voorkomen.

• Wat is een gezwollen neus?
• Epidemiologie
• Pathofysiologie en ontstaansmechanisme van een neuszwelling
• Oorzaken van een gezwollen neus
• Infectie
• Cellulitis van de neus
• Sinusitis of bijholteontsteking
• Allergische rhinitis
• Trauma of verwonding
• Neuspiercing
• Neuszwelling door medische behandeling
• Gezwollen neus na neuscorrectie
• Neuspoliepen
• Vreemd lichaam
• Verkoudheid
• Insectenbeten in de neus
• Vestibulitis nasalis
• Neuskanker
• Polychondritis recidivans
• Knobbelneus of rhinophyma
• GPA (Wegener)
• Risicofactoren
• Risicogroepen
• Symptomen van een gezwollen neus
• Alarmsymptomen neuszwelling
• Behandeling van een gezwollen neus
• Irrigatie van de neus
• Ontstekingsremmende medicijnen
• Antibiotica
• Decongestiva
• Pijnstillers
• Prognose
• Complicaties
• Ademhalingsproblemen
• Verhoogde kans op infecties
• Chronische sinusitis
• Verminderd reukvermogen
• Esthetische veranderingen
• Preventie van zwelling van de neus

Wat is een gezwollen neus?

Hans, een rustige man van 65, was altijd al trots op zijn nette uiterlijk. Maar de afgelopen jaren merkte hij dat zijn neus steeds roder en dikker werd, vooral tijdens stressvolle dagen of na een glas rode wijn. “Ach, het hoort bij de leeftijd,” dacht hij, tot zijn kleinzoon hem plagerig "opa met de aardbeienneus" noemde. Beschaamd besloot Hans naar de dermatoloog te gaan, waar hij de diagnose rhinophyma kreeg, een complicatie van rosacea. Met een combinatie van lasertherapie en huidverzorging leerde Hans zijn symptomen te beheersen, waardoor hij niet alleen zijn uiterlijk, maar ook zijn zelfvertrouwen herwon.

Een gezwollen neus is een zeer storend symptoom dat wijst op een zwelling van de neus. Je kunt roodheid en (hevige) pijn ervaren aan de ene kant van de neus of aan beide kanten, maar je kunt ook ervaren dat je neus verstopt is en dat je steeds moet snuiten. Soms straalt de pijn in de neus naar de wang of het oog aan dezelfde kant, en mogelijk voel je een lymfeklier in de nek.

Epidemiologie

Een gezwollen neus is meer dan een esthetisch ongemak; het kan wijzen op een onderliggend probleem zoals ontstekingen, huidziekten, of allergieën. Wereldwijd varieert het vóórkomen van dit symptoom afhankelijk van leeftijd, geslacht, genetische aanleg en omgevingsfactoren zoals klimaat en leefstijl. Laten we deze aandoening van dichtbij bekijken en de veelomvattende epidemiologie ervan ontrafelen.

Geslacht en leeftijd: mannen versus vrouwen, kinderen versus volwassenen
De frequentie en oorzaak van een gezwollen neus verschillen per leeftijd en geslacht. Bij volwassenen is de aandoening vaak geassocieerd met aandoeningen zoals rosacea of allergische rhinitis. Mannen hebben vaker last van rhinophyma, een subtype van rosacea dat leidt tot zwelling en vervorming van de neus. Dit komt vooral voor bij mannen boven de 50 jaar, met een piekincidentie rond de 60 jaar. Vrouwen hebben meer kans op milde tot matige zwelling door hormonale factoren of huidirritaties.

Bij kinderen is een gezwollen neus minder vaak een teken van chronische aandoeningen. Het wordt meestal veroorzaakt door infecties, zoals sinusitis, of allergieën. Een typisch voorbeeld is een 10-jarige die na een dag in de tuin een gezwollen neus ontwikkelt door pollenallergie.

Klimaat en geografische verschillen
Het klimaat speelt een belangrijke rol in de ernst en frequentie van een gezwollen neus. Droge, koude klimaten kunnen de huid en slijmvliezen uitdrogen, waardoor de neus meer vatbaar wordt voor zwelling en irritatie. In Nederland wordt dit vaak gezien tijdens de wintermaanden.

In de overzeese gebiedsdelen, zoals Curaçao en Aruba, komen zwellingen vaker voor door warmte en vochtigheid. Deze omstandigheden bevorderen huidinfecties en rosacea-achtige aandoeningen. In België zijn de patronen vergelijkbaar met Nederland, hoewel stedelijke gebieden een hoger aantal meldingen van allergieën en luchtwegproblemen rapporteren door luchtvervuiling.

Wereldwijde verschillen: socio-economische en culturele invloeden
Wereldwijd zijn er duidelijke verschillen in het vóórkomen en de oorzaken van een gezwollen neus. In ontwikkelde landen, zoals Nederland en België, zijn rosacea en allergieën belangrijke oorzaken. In ontwikkelingslanden zien we vaker infectieuze oorzaken, zoals bacteriële cellulitis, vanwege beperkte toegang tot medische zorg en antibiotica.

Interessant is dat culturele gewoonten, zoals het gebruik van sterke kruiden in voedsel, een rol kunnen spelen bij het verergeren van aandoeningen zoals rosacea. Landen met een hoog gebruik van pittige voeding, zoals India, rapporteren meer rosacea-gerelateerde neusproblemen.

Voeding, leefstijl en andere factoren
Een gezwollen neus wordt vaak beïnvloed door voeding en leefstijl. Voeding rijk aan histamine (zoals kaas, wijn en gefermenteerde producten) kan bij gevoelige mensen zwelling veroorzaken. Bij rosacea kunnen alcohol en pittig eten uitbraken verergeren.

Leefstijl speelt eveneens een rol. Stress, gebrek aan slaap, en onvoldoende huidverzorging kunnen zwellingen in de neus bevorderen. Een voorbeeld: een kantoormedewerker met chronische stress kan last krijgen van zwellingen door een combinatie van slecht eetgedrag en hormonale veranderingen.

Genetica: aanleg voor een gezwollen neus
Genetische aanleg is een belangrijke factor bij aandoeningen zoals rosacea en allergieën. Mensen van Europese afkomst hebben een verhoogd risico op rosacea, terwijl allergische rhinitis vaker voorkomt bij mensen met een familiegeschiedenis van allergieën. Genetische varianten die de immuunrespons beïnvloeden, kunnen ook een rol spelen bij zwellingen veroorzaakt door infecties of auto-immuunziekten.

Cijfers en trends

• Rosacea: Komt voor bij 5-10% van de volwassen bevolking in Europa, met een hogere incidentie bij vrouwen, maar ernstigere symptomen bij mannen.
• Allergieën: Allergische rhinitis treft wereldwijd ongeveer 10-30% van de bevolking, met pieken in stedelijke gebieden door luchtvervuiling.
• Infecties: Sinusitis is verantwoordelijk voor 1 op de 7 huisartsbezoeken in Nederland.

Pathofysiologie en ontstaansmechanisme van een neuszwelling

Een gezwollen neus kan zich voordoen als een klein ongemak, maar achter deze ogenschijnlijk eenvoudige klacht schuilt een complex spel van biologische processen. De oorzaken lopen uiteen van ontstekingen en infecties tot allergieën en systemische aandoeningen. Elk mechanisme belicht een uniek facet van hoe het lichaam reageert op interne en externe prikkels.

De anatomie van een gezwollen neus: een delicaat evenwicht
De neus is een intrigerend en kwetsbaar orgaan. Het wordt dooraderd door een netwerk van bloedvaten en lymfevaten en is bekleed met een dunne, gevoelige slijmvlieslaag. Onder normale omstandigheden reguleert dit systeem de temperatuur en bevochtiging van ingeademde lucht.

Bij een zwelling ontstaat een verstoring in dit evenwicht. De bloedvaten in het neusslijmvlies zetten uit, de doorlaatbaarheid van de vaatwand neemt toe, en er hoopt zich vocht op in het omliggende weefsel. Dit proces, ook wel inflammatoir oedeem genoemd, vormt de basis van de zwelling.

Ontstekingen: de kern van zwelling
Ontsteking is een van de meest voorkomende oorzaken van een gezwollen neus. Het begint met een prikkel – een infectie, allergie, of trauma – die het immuunsysteem activeert. Witte bloedcellen, zoals neutrofielen, komen in actie en produceren ontstekingsstoffen zoals histamine, prostaglandinen en cytokinen.

Deze stoffen veroorzaken:

• Vasodilatatie: De bloedvaten verwijden zich, wat leidt tot meer bloedtoevoer en roodheid.
• Verhoogde vaatdoorlaatbaarheid: Vocht en eiwitten lekken uit de bloedvaten, wat zwelling veroorzaakt.
• Stimulatie van zenuwuiteinden: Dit leidt tot jeuk, pijn of een gevoel van druk.

Een voorbeeld hiervan is allergische rhinitis, waarbij pollen of andere allergenen een overdreven immuunrespons uitlokken. Het gevolg is een gezwollen, verstopte neus die vaak gepaard gaat met niesbuien en jeuk.

Infecties: bacteriën en virussen als boosdoeners
Bij een infectie, zoals sinusitis, spelen ziekteverwekkers zoals bacteriën of virussen een rol. Deze micro-organismen veroorzaken een lokale ontsteking in de neusbijholten of het neusslijmvlies. Het lichaam probeert de infectie te bestrijden door witte bloedcellen en antilichamen naar de plaats van de infectie te sturen.

Hierdoor ontstaat:

• Pusvorming: Het ophopen van dode cellen en bacteriën leidt tot druk en zwelling.
• Blokkade van de afvoerkanalen: Dit kan leiden tot ophoping van slijm en vocht, wat de zwelling verergert.
• Een typisch voorbeeld is een bacteriële sinusitis, waarbij de zwelling zo ernstig kan zijn dat het gezicht pijnlijk en gespannen aanvoelt.

Allergieën: een overijverig immuunsysteem
Bij allergieën reageert het immuunsysteem op onschuldige stoffen alsof ze gevaarlijk zijn. Bij blootstelling aan allergenen zoals pollen of huisstofmijt activeert het lichaam mestcellen, die histamine vrijmaken. Histamine veroorzaakt:

• Snel opkomende zwelling: Door het verwijden van bloedvaten en ophoping van vocht.
• Overmatige slijmproductie: Dit leidt tot een loopneus en verstopte ademhaling.

Chronische allergieën kunnen leiden tot een constante zwelling van het neusslijmvlies, wat op lange termijn zelfs de vorm van de neus kan veranderen.

Rosacea en rhinophyma: als huid en weefsel protesteren
Bij aandoeningen zoals rosacea kan de zwelling niet alleen het neusslijmvlies, maar ook de huid en het onderliggende weefsel aantasten. In ernstige gevallen, zoals bij rhinophyma, wordt de neus groter en krijgt hij een knobbelig uiterlijk. Dit gebeurt door:

• Chronische ontsteking: Dit stimuleert de groei van huid en bindweefsel.
• Verstoorde talgproductie: De poriën raken verstopt, wat ontstekingen verergert.
• Rhinophyma komt vooral voor bij mannen van middelbare leeftijd en wordt vaak geassocieerd met langdurige rosacea.

Trauma en mechanische oorzaken
Een gezwollen neus kan ook ontstaan door direct letsel, zoals een val of een botsing. Het trauma beschadigt de bloedvaten, wat leidt tot een ophoping van bloed en vocht in het weefsel (hematomen).

Genetica en erfelijkheid
De aanleg voor aandoeningen die zwelling veroorzaken, zoals allergieën of rosacea, wordt vaak genetisch bepaald. Specifieke genen die het immuunsysteem reguleren of de bloedvatreactie beïnvloeden, spelen hierbij een rol.

Oorzaken van een gezwollen neus

De mogelijke oorzaken van een gezwollen neus en alle symptomen die daarmee gepaard gaan zijn lokale infectie, sinusitis, allergische rhinitis, trauma, neuspoliepen en bij kinderen een vreemd lichaam.

Infectie

Een mogelijke oorzaak van een gezwollen neus is een lokale infectie, zowel binnen als buiten de neus. In eerste instantie kan het lijken op een puistje dat roodachtig en stevig is. Vervolgens begint het zwellen en wordt het groter, totdat het meer pijn veroorzaakt, rood wordt en uiteindelijk pus produceert. Als het in de neus zit, kan dit te wijten zijn aan een uitgetrokken neushaar of doordat je een wondje hebt gekregen door neuspeuteren of door te vaak je neus te snuiten, wat leidt tot beschadiging van het slijmvlies. Bacteriën zoals Stafylokokken kunnen door de natuurlijke afweer heen breken en een infectie veroorzaken.

Als het pukkeltje groter wordt, kan het een abces vormen, met pus gevulde zwelling. Dit kan gepaard gaan met roodheid, warmte en pijn, en af en toe met koorts. Lymfeklieren in de hals kunnen ook opgezwollen en pijnlijk worden, wat duidt op een geactiveerd immuunsysteem van het lichaam dat binnendringende bacteriën bestrijdt.

Als het een puistje blijft, is een antibacteriële oplossing misschien voldoende. Bij een abces moet de arts deze mogelijke draineren (abcesdrainage). Als de infectie zich verspreidt, kan de arts antibiotica voorschrijven. Als het abces wordt gedraineerd en de infectie verdwijnt, zal de pijn ook wijken. In de tussentijd kun je pijnstillers nemen, zoals paracetamol.

Cellulitis van de neus

Cellulitis duidt op een acute bacteriële infectie van de huid en het onderhuids weefsel meestal veroorzaakt door streptokokken of stafylokokken. Nasale cellulitis komt veel voor en treedt op wanneer het neusweefsel geïnfecteerd raakt. De neus zal rood en gezwollen worden en in omvang toenemen. Nasale cellulitis is pijnlijk en wordt vaak niet meteen behandeld, omdat lijders denken dat ze gewoon een verkoudheid te pakken hebben. Het is belangrijk om vroegtijdig onderscheid te maken tussen verkoudheid en neuscellulitis, zodat een juiste behandeling kan worden gegeven. Nasale cellulitis zal vaker mensen met een slechte bloedcirculatie treffen. Deze mensen kunnen cellulitis ontwikkelen als gevolg van een kleine snee of kras op de neus en moeten extra voorzichtig zijn. Het reinigen en verbinden van de gewonde huid is cruciaal.

Sinusitis of bijholteontsteking

Een andere veel voorkomende oorzaak van een gezwollen neus is sinusitis of bijholteontsteking. Sinusitis kan te wijten zijn aan een allergische reactie of infectie. Ontsteking veroorzaakt gezwollen slijmvliezen wat leidt tot verstopping en overmatige slijmproductie. Daarom snuit je constant je neus en krijg je last van hoofdpijn. Behandeling van sinusitis met antibiotica, nasale decongestiva en pijnstillers kan de symptomen verminderen. Allergische sinusitis is vergelijkbaar met allergische rhinitis.

Allergische rhinitis

Allergische rhinitis duidt op een ontsteking aan het neusslijmvlies dat ervoor zorgt dat je overgevoelig bent voor bepaalde stoffen (allergenen). Allergische rhinitis veroorzaakt ook zwelling van het slijmvlies in de neus. Allergenen kunnen bestaan uit:

• pollen (stuifmeel van grassen, bomen en planten)
• huidschilfers van dieren, vooral katten en honden
• huisstofmijt

Dit gaat vaak gepaard met verstopte neus, loopneus, niezen, jeukende neus, hoofdpijn en vermoeidheid. De behandeling bestaat uit antihistaminica, decongestiva en pijnstillers. En natuurlijk het vermijden van de triggers, voor zover mogelijk.

Trauma of verwonding

Elke vorm van trauma aan de neus, door aan val of een harde klap, kan pijn en zwelling veroorzaken. Dit kan zelfs leiden tot een gebroken neus, wat pijn veroorzaakt, vaak vanwege beschadig van het omringende weefsel, maar een gebroken neus hoeft niet per se pijn te veroorzaken. Je kunt ook last krijgen van neuszwelling.

Neuspiercing

Er kan rondom de neuspiercing een lichte zwelling ontstaan na het aanbrengen van het sieraad. Dit is meestal binnen enkele dagen tot weken verdwenen. Bij aanhoudende klachten kan er een infectie zijn opgetreden.

Neuszwelling door medische behandeling

Dit staat bekend als iatrogene neusaandoening. Iatrogeen is de wetenschappelijke term voor 'veroorzaakt door medische handelingen'. Een operatie van de neus gaat mogelijk gepaard met bijwerkingen zoals een infectie, pijn, zwelling en/of gevoelloosheid of tintelingen aan de neus, roodheid van de neus, een neusbloeding en/of een verminderde reukzin.

Gezwollen neus na neuscorrectie

Wanneer je ontevreden bent over de vorm of grootte van je neus, kan een esthetische neuscorrectie uitgevoerd worden. Na een neuscorrectie heb je meestal last van zwelling aan de basis van de neus (tussen de 2 ogen) en de zijkanten van de neus. Dit gebied is niet alleen gezwollen maar er zijn ook wat bloeduitstortingen zichtbaar, vooral ter hoogte van de onderste oogleden. Deze zwellingen en bloeduitstortingen verdwijnen normaal gesproken zeer snel en zijn drie weken na de operatie vaak niet meer zichtbaar.

Neuspoliepen

Neuspoliepen kunnen ook zwelling in de neus veroorzaken. Poliepen zijn goedaardige, druppelvormige gezwellen in de neus die gepaard gaan met allergische aandoeningen of continue stimulatie. Als ze groot genoeg zijn, kunnen ze de neusholtes blokkeren, slijmproductie en ophoping van slijm veroorzaken, evenals pijn en andere symptomen die lijken op sinusitis. Als neuspoliepen groeien, kunnen ze tegen botten en ander weefsel duwen en de vorm van de neus veranderen. Kleine poliepen kunnen betreden worden met neusnevel of neusdruppels met corticosteroïden, maar grotere poliepen moeten operatief worden verwijderd.

Vreemd lichaam

Een vreemd lichaam duidt op een voorwerp dat zich in een lichaam bevindt. Vreemde voorwerpen die in de neus zitten, komen vaak voor bij jonge kinderen, sommige oudere kinderen maar volwassenen kunnen het ook hebben. Dit kan gevoeligheid en zwelling van de neus veroorzaken. Als het vreemde lichaam, bijvoorbeeld een kraal of een klein stuk speelgoed, enkele dagen onopgemerkt in de neus blijft steken of het slijmvlies irriteert, kan er een infectie ontstaan met een stinkende afscheiding die geelachtig of groen kan zijn. Bloeden (bloedneus) kan ook voorkomen.

Verkoudheid

Een verkoudheid is een virale infectie van je neus en keel (bovenste luchtwegen). Het is meestal ongevaarlijk, hoewel het misschien niet zo voelt. Veel soorten virussen kunnen verkoudheid veroorzaken. Meestal herstel je binnen een week of 10 dagen van een verkoudheid. Symptomen kunnen langer duren bij mensen die roken. Symptomen van verkoudheid verschijnen meestal één tot drie dagen na blootstelling aan een virus dat verkoudheid veroorzaakt. De symptomen kunnen bestaan uit:

• loopneus of verstopte neus
• keelpijn
• hoesten
• congestie
• lichte lichaamspijnen of lichte hoofdpijn
• niezen
• lichte verhoging
• algehele malaise

De afscheiding uit je neus kan dikker worden en geel of groen van kleur zijn gedurende het verloop van een gewone verkoudheid. Dit is geen indicatie voor een bacteriële infectie.

Insectenbeten in de neus

Insectenbeten zijn wondjes door insecten. Een insect kan in zelfverdediging bijten of steken als middel om voedsel te bemachtigen (bloed). Insecten injecteren meestal een bepaald stofje in de huid. Dit kan leiden tot blaren, ontstekingen, roodheid, zwelling, pijn, jeuk en irritatie. Een insectenbeet in de neus kan onder meer leiden tot een gezwollen neus. De reactie hangt af van het soort insect en de gevoeligheid van het individu. Beten van vlooien, mijten en muggen leveren meestal meer jeuk op dan pijn.

Vestibulitis nasalis

Vestibulitis nasalis duidt op een ontsteking van de neusgaten en/of het net daarbinnen liggende deel van de neus. Het ontstaat vaak door neuspeuteren, overmatig neussnuiten of het hebben van een neuspiercing. De bacteriën Staphylococcus (stafylokok) veroorzaakt de infectie, wat leidt tot de vorming van rode of witte bultjes in de neus. De infectie veroorzaakt ook ontsteking, irritatie, pijn alsmede zwelling.

Neuskanker

Bij neuskanker ontstaat kanker in de neusholte of de neusbijholten en is in Nederland een relatief zeldzaam verschijnsel. Symptomen van neuskanker zijn onder meer pus uit de neus, soms vermengd met bloed; een verstopte neus; een onaangename lucht; een gezwollen neus; aangezichtspijn aan één kant van het gezicht; pijnloze, opgezette klieren in de hals en/of achter in de nek.

Polychondritis recidivans

Polychondritis recidivans duidt op een ontsteking van een aantal kraakbeenderen in het lichaam en met name het kraakbeen van de neus, oren, bovenste luchtwegen en gewrichten wordt aangetast. Symptomen zijn onder meer zeer gevoelige c.q. pijnlijke, rode zwellingen van één of beide oren, de neus, keel, gewrichten en/of ogen. Dit kan gepaard gaan met koorts, vermoeidheid en gewichtsverlies.

Knobbelneus of rhinophyma

Rhinophyma of knobbelneus is een vorm van rosacea of couperose met uitgebreide vervorming van de neus. Bij deze misvormende aandoening kunnen de zwellingen dermate groot worden dat de neusgaten dichtgedrukt worden.

GPA (Wegener)

Bij granulomatose met polyangiitis (GPA), ook bekend als de ziekte van Wegener, raken de wanden van de kleine bloedvaten ontstoken, wat kan optreden in de neus, longen, nieren, spieren, gewrichten, ogen en huid. Typische klachten zijn pijn, korstvorming en zwelling van het slijmvlies als gevolg waarvan een verstopte neus kan ontstaan, en zweren in de neus.

Risicofactoren

Een gezwollen neus ontstaat vaak door een combinatie van factoren die elkaar versterken. Deze risicofactoren variëren van omgevingsinvloeden tot individuele gevoeligheden, en ze bepalen hoe en waarom sommige mensen vatbaarder zijn voor zwelling in het delicate neusslijmvlies of de omliggende huid. Hier is een uitgebreid overzicht van de belangrijkste risicofactoren.

Omgevingsfactoren: klimaat en vervuiling

• Klimaat: Koude, droge lucht kan het neusslijmvlies uitdrogen, terwijl warme, vochtige omstandigheden juist zwelling bevorderen door verhoogde bloeddoorstroming. Wintermaanden in gematigde klimaten, zoals Nederland en België, worden vaak geassocieerd met meer neuszwelling door verkoudheden en sinusitis.
• Luchtvervuiling: Fijne stofdeeltjes en andere verontreinigingen irriteren het neusslijmvlies, wat kan leiden tot chronische zwelling, vooral in stedelijke gebieden.

Allergieën en irritanten

• Seizoensgebonden allergieën: Bloeiende bomen, gras en pollen in het voorjaar zijn een belangrijke oorzaak van een gezwollen neus bij mensen met hooikoorts (allergische rhinitis).
• Chemische irritanten: Tabaksrook, sterke geuren en chemicaliën in schoonmaakmiddelen kunnen het neusslijmvlies irriteren, wat zwelling veroorzaakt.

Leefstijl en gewoonten

• Voeding: Een dieet rijk aan histamine (in kaas, wijn en gefermenteerde producten) kan zwelling uitlokken bij mensen die hier gevoelig voor zijn. Alcoholconsumptie, met name rode wijn, wordt ook vaak genoemd als trigger, vooral bij rosacea.
• Stress: Chronische stress kan ontstekingen in het lichaam bevorderen, inclusief in het neusslijmvlies, door verhoogde niveaus van cortisol en andere stresshormonen.

Gezondheidstoestand en medicatie

• Infecties: Virale infecties zoals verkoudheid of bacteriële infecties zoals sinusitis zijn directe oorzaken van zwelling door ontstekingsreacties.
• Medicatiegebruik: Overmatig gebruik van neussprays met decongestiva kan leiden tot rebound congestie, een aandoening waarbij de neus chronisch gezwollen blijft. Sommige medicijnen, zoals bètablokkers of hormonale middelen, kunnen eveneens zwelling verergeren.

Genetische aanleg
Bepaalde genetische factoren vergroten de kans op aandoeningen zoals allergieën, rosacea, of auto-immuunziekten die zwelling in de neus kunnen veroorzaken. Mensen met een familiegeschiedenis van deze aandoeningen lopen een verhoogd risico.

Risicogroepen

Ofschoon een gezwollen neus iedereen kan treffen, zijn er specifieke groepen die gevoeliger zijn vanwege hun leefstijl, genetica, of blootstelling aan omgevingsfactoren.

Kinderen en adolescenten
Kinderen zijn vatbaarder voor infecties zoals verkoudheid en sinusitis, die vaak gepaard gaan met een gezwollen neus. Hun immuunsysteem is nog in ontwikkeling, en ze komen regelmatig in aanraking met virussen via school en speelactiviteiten. Adolescenten met allergieën kunnen daarnaast seizoensgebonden zwellingen ervaren door blootstelling aan pollen.

Volwassenen met allergieën
Volwassenen die lijden aan allergische rhinitis of hooikoorts lopen een groter risico, vooral in de lente en zomer wanneer pollen in de lucht zijn. Mensen met beroepsmatige blootstelling aan irriterende stoffen, zoals bouwvakkers of schoonmakers, behoren ook tot deze risicogroep.

Mensen met chronische aandoeningen

• Rosacea-patiënten: Mensen met rosacea, vooral mannen boven de 50 jaar, lopen een verhoogd risico op zwellingen door rhinophyma, een subtype dat de huid van de neus aantast.
• Mensen met auto-immuunziekten: Aandoeningen zoals granulomatose met polyangiitis (voorheen de ziekte van Wegener) kunnen zwelling en ontstekingen in de neus veroorzaken.

Bepaalde beroepsgroepen
Beroepen waarbij mensen langdurig worden blootgesteld aan stof, rook of andere irriterende stoffen, zoals koks, brandweerlieden en fabrieksarbeiders, vergroten het risico op neusproblemen.

Mensen in specifieke klimaten
Inwoners van gebieden met een koud, droog klimaat of juist tropische, vochtige regio’s hebben een verhoogde kans op neuszwelling door respectievelijk uitdroging of verhoogde bloeddoorstroming in de neusslijmvliezen.

Symptomen van een gezwollen neus

Zwelling treedt op wanneer delen van het lichaam groter worden als gevolg van ophoping van vocht in de lichaamsweefsels. Neuszwelling kan gepaard gaan met de volgende symptomen:

• jeuk
• pijn
• gevoeligheid bij aanraking
• misvorming
• kloppende neus
• bloeden
• roodheid of warmte

Een interne neuszwelling kan gepaard gaan met de volgende klachten:

• gevoel van verstopping van de neus of moeite met ademhalen door de neus
• loopneus
• verstopte neus
• snot
• vermindering van de reukzin
• postnasale drip (slijm loopt langs de achterkant van de keel)
• pijn, gevoeligheid of druk: dit kan worden gevoeld rond het voorhoofd, ogen, wangen of neus

Alarmsymptomen neuszwelling

Schakel in de volgende gevallen onmiddellijk een arts in:

• je kunt niet (goed) ademen of hebt ademhalingsproblemen
• je hebt koorts
• je hebt koud zweet
• je hebt hevige pijn
• je bent misselijk, moet braken of ondervind problemen met je gezichtsvermogen (bijvoorbeeld wazig zien)
• je hebt een trauma aan hoofd of neus opgelopen
• je hebt overmatige neusbloedingen
• je hebt een verhoogde hartslag (tachycardie)

Behandeling van een gezwollen neus

Als conservatieve methoden niet effectief zijn, kan je arts het volgende voorstellen.

Irrigatie van de neus

Zouthoudende neussprays of oplossingen kunnen irriterende stoffen uit de neus wegspoelen, verstopping verminderen en drainage bevorderen.

Ontstekingsremmende medicijnen

Medicijnen die ontstekingen voorkomen en behandelen, zoals inhalatiecorticosteroïden, worden vaak gebruikt om de vele oorzaken van interne nasale zwelling te bestrijden.

Antibiotica

Bij een infectie kunnen antibiotica helpen. Antibiotica kunnen plaatselijk worden aangebracht of oraal worden ingenomen.

Decongestiva

Medicijnen die congestie en gevoel van verstopping van de neus verminderen, kunnen zwelling en de bijbehorende symptomen verlichten.

Pijnstillers

Zwelling en pijn gaan vaak hand in hand. Je huisarts kan vrij verkrijgbare pijnstillers voorschrijven om deze klachten te bestrijden.

Prognose

De prognose is geheel afhankelijk van de onderliggende oorzaak. Een verkoudheid is vaak binnen 7 tot 10 dagen zonder behandeling over, maar sommige aandoeningen zijn chronisch of recidiverend waardoor je er steeds of met tussenpozen last van hebt. In dat geval kunnen medicijnen of bepaalde medische ingrepen uitkomst bieden.

Complicaties

Een gezwollen neus kan meer met zich meebrengen dan alleen ongemak of pijn. Als je niet oppast, kunnen er complicaties optreden die je dagelijkse leven flink kunnen verstoren. Hier zijn enkele complicaties waar je rekening mee moet houden:

Ademhalingsproblemen

Een gezwollen neus, vooral intern, maakt het ademhalen behoorlijk lastig. Het voelt alsof je constant door een verstopte neus probeert te ademen, wat vooral 's nachts vervelend is. Dit kan resulteren in snurken, een droge mond en zelfs slaapproblemen, omdat je lichaam niet genoeg lucht binnenkrijgt.

Verhoogde kans op infecties

Wanneer je neus gezwollen is, wordt hij gevoeliger voor infecties zoals sinusitis. Bacteriën en virussen nestelen zich gemakkelijker in de ontstoken weefsels, wat resulteert in een vervelende en soms pijnlijke sinusinfectie. Dit gaat vaak gepaard met hoofdpijn, druk in het gezicht en een gevoel van vermoeidheid dat je maar niet van je af lijkt te kunnen schudden.

Chronische sinusitis

Als de zwelling in je neus aanhoudt, kan dit uitmonden in chronische sinusitis. Hierdoor blijf je maandenlang last houden van een verstopte neus, druk in je gezicht en een constante loopneus. Het is alsof je lichaam je voortdurend herinnert aan een probleem dat maar niet verdwijnt, wat je energie en humeur flink kan aantasten.

Verminderd reukvermogen

Een aanhoudende zwelling kan ook je reukvermogen verminderen of zelfs tijdelijk wegnemen. Dit lijkt misschien een klein ongemak, maar het beïnvloedt je eetlust en plezier in eten en drinken, omdat smaken minder intens worden. Je mist misschien ook waarschuwingsgeuren, zoals rook of gas, wat in sommige situaties gevaarlijk kan zijn.

Esthetische veranderingen

Als de zwelling van de buitenkant van je neus door trauma is ontstaan, kan dit resulteren in blijvende veranderingen in de vorm van je neus. Dit kan je zelfvertrouwen aantasten, vooral als de zwelling niet volledig afneemt en je neus er anders uitziet dan voorheen. In ernstige gevallen kan een chirurgische ingreep nodig zijn om je neus weer in zijn oorspronkelijke vorm te herstellen.

Preventie van zwelling van de neus

Een gezwollen neus kun je mogelijk voorkomen door de volgende maatregelen:

• Beperk het contact met mensen met verkoudheidsverschijnselen of griep, was regelmatig handen en gebruik andere goede hygiënepraktijken.
• Voorkom blootstelling aan sigarettenrook en andere verontreinigende stoffen die de neusdoorgang kunnen irriteren en ontsteken.
• Houd allergieën onder controle door vermijden van triggers en medicatie.
• Steek geen voorwerpen in je neus.
• Voorkom neuspeuteren.
• Snuit je neus niet te hard. Bij voorkeur neus ophalen.

Lees verder

• Pijnlijke neus: symptomen, oorzaak en behandeling neuspijn