Oculaire histoplasmose (vogelpoepziekte): Ooginfectie

Histoplasmose, ook wel bekend als de vogelpoepziekte, is een ziekte veroorzaakt door de schimmel Histoplasma capsulatum. Aanvankelijk betreft het een longinfectie die soms pas na tientallen jaren naar de ogen migreert en daar problemen kan veroorzaken. De infectie ontstaat door het inademen van schimmelsporen die zich bevinden in stof of andere materialen besmet door de uitwerpselen van vogels, pluimvee of ratten. Dit kan leiden tot (ernstige) slechtziendheid, hoewel er behandelingsmogelijkheden beschikbaar zijn.

• Epidemiologie van vogelpoepziekte
• Mechanisme
• Verspreiding via de luchtwegen
• Immuunreactie en oogbeschadiging
• Chronische ooginfectie en littekenvorming
• Oorzaken van oculaire histoplasmose
• Risicofactoren
• Blootstelling aan besmette omgevingen
• Verzwakt immuunsysteem
• Leeftijd en gezondheidstoestand
• Risicogroepen
• Mensen die in endemische gebieden wonen
• Patiënten met verzwakte afweer
• Vogelaars, grottenexplorateurs en andere risicoberoepen
• Symptomen van ooginfectie
• Alarmsymptomen
• Verlies van centraal gezichtsvermogen
• Flitsen of schaduwen in het gezichtsveld
• Vervorming van beelden (metamorfopsie)
• Pijn of ongemak in het oog
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose van oculaire histoplasmose
• Complicaties
• Oogcomplicaties
• Slechte visuele prognose
• Herhaling van symptomen
• Psychosociale impact
• Preventie van histoplasmose

Epidemiologie van vogelpoepziekte

Mensen die vroeg in hun leven aan de schimmel zijn blootgesteld en in endemische gebieden wonen, zoals het stroomgebied van de Ohio-Mississippi, lopen een verhoogd risico op het ontwikkelen van oogproblemen op latere leeftijd. Volwassenen die verhuizen naar endemische gebieden ontwikkelen doorgaans niet de oogziekte. Oculaire histoplasmose is een belangrijke oorzaak van blindheid bij twintig- tot veertigjarigen in deze gebieden en treft mannen en vrouwen in gelijke mate. Prevalentiegegevens zijn echter niet altijd beschikbaar in de geraadpleegde bronnen.

Mechanisme

Oculaire histoplasmose, ook wel vogelpoepziekte genoemd, is een aandoening die wordt veroorzaakt door de schimmel Histoplasma capsulatum. Deze schimmel komt voor in omgevingen waar vogels en vleermuizen zich ophouden, zoals oude gebouwen en grotten. De schimmel produceert sporen die, wanneer ze worden ingeademd, de longen kunnen infecteren. Het mechanisme van de ziekte in de ogen is complex en wordt voornamelijk veroorzaakt door een secundaire infectie die via het bloed naar de ogen reist.

Verspreiding via de luchtwegen

De infectie begint meestal in de longen na het inademen van de sporen van de schimmel. De meeste mensen die worden blootgesteld aan Histoplasma ontwikkelen geen symptomen of slechts milde luchtweginfecties. Echter, in sommige gevallen kan de schimmel via het bloed naar andere organen, waaronder de ogen, migreren, waar het ontstekingen veroorzaakt.

Immuunreactie en oogbeschadiging

De schimmel kan het oog binnendringen en ernstige oogbeschadiging veroorzaken. Dit gebeurt meestal via het netvlies, waar een ontstekingsreactie optreedt die kan leiden tot littekens en visusverlies. De infectie veroorzaakt een chronische ontsteking die de bloedvaten in het netvlies beschadigt, wat uiteindelijk kan leiden tot de vorming van littekenweefsel en een verminderd gezichtsvermogen.

Chronische ooginfectie en littekenvorming

Oculaire histoplasmose leidt vaak tot de ontwikkeling van littekenweefsel op de macula, het centrale deel van het netvlies. Dit kan ernstige visuele verstoringen veroorzaken, zoals centrale visuele vervorming en vermindering van het gezichtsvermogen. De aandoening kan episodisch zijn, met periodes van verergering van de symptomen gevolgd door tijdelijke verbetering.

Oorzaken van oculaire histoplasmose

Histoplasmose is een schimmelinfectie die optreedt wanneer een patiënt luchtsporen van de schimmel Histoplasma capsulatum inademt. Deze schimmel groeit in gebieden die besmet zijn met uitwerpselen van vogels of vleermuizen, zoals vochtige grond, kippenhokken en schuren. Histoplasmose begint als een longinfectie en kan via de bloedstroom naar de ogen migreren, wat leidt tot ernstige oculaire histoplasmose. Het is belangrijk op te merken dat patiënten met oculaire histoplasmose anderen niet kunnen infecteren, aangezien de schimmel kort na de eerste infectie sterft.

Risicofactoren

Er zijn verschillende risicofactoren die de kans op het ontwikkelen van oculaire histoplasmose verhogen. De belangrijkste risicofactoren hebben betrekking op blootstelling aan de schimmel Histoplasma capsulatum en het functioneren van het immuunsysteem.

Blootstelling aan besmette omgevingen

De belangrijkste risicofactor voor het ontwikkelen van oculaire histoplasmose is blootstelling aan omgevingen waar Histoplasma voorkomt. Dit kunnen gebieden zijn met grote hoeveelheden vogel- of vleermuizenkolonies, zoals oude gebouwen, schuren, of grotten. Het inademen van sporen in deze omgevingen verhoogt het risico op infectie.

Verzwakt immuunsysteem

Mensen met een verzwakt immuunsysteem, zoals patiënten met HIV/AIDS, kanker, of die immunosuppressieve medicatie gebruiken (bijvoorbeeld na een orgaantransplantatie), lopen een verhoogd risico op ernstige vormen van oculaire histoplasmose. Een verzwakt immuunsysteem kan het lichaam minder in staat stellen om de infectie effectief te bestrijden, wat de kans op verspreiding naar de ogen vergroot.

Leeftijd en gezondheidstoestand

Mensen van middelbare leeftijd of ouder kunnen een verhoogd risico lopen op complicaties van oculaire histoplasmose. Het ouder worden kan leiden tot een verzwakking van het immuunsysteem, wat het moeilijker maakt om infecties te bestrijden en de verspreiding naar de ogen mogelijk maakt.

Risicogroepen

Hoewel iedereen die aan Histoplasma wordt blootgesteld het risico loopt op infectie, zijn er specifieke groepen patiënten die een verhoogd risico hebben op oculaire histoplasmose.

Mensen die in endemische gebieden wonen

Personen die wonen in of regelmatig reizen naar gebieden waar Histoplasma endemisch is, zoals delen van de Verenigde Staten (vooral het Midwesten en het zuiden), lopen een verhoogd risico. Blootstelling aan besmette omgevingen, zoals grotten of oude gebouwen, is daar veelvoorkomend.

Patiënten met verzwakte afweer

Patiënten met een verzwakt immuunsysteem, zoals mensen met hiv/aids of degenen die immuunsuppressiva gebruiken na een orgaantransplantatie, hebben een hoger risico op zowel de primaire infectie als de ontwikkeling van oculaire histoplasmose. Deze mensen kunnen ernstigere vormen van de ziekte ervaren, inclusief uitgebreide oogbeschadiging.

Vogelaars, grottenexplorateurs en andere risicoberoepen

Beroepen of hobby's die mensen in contact brengen met vogel- of vleermuispoep, zoals vogelaars, grottenexplorateurs of bouwvakkers die werken in oude gebouwen, verhogen het risico op het inademen van de schimmelsporen. Deze mensen lopen het risico op een hogere blootstelling aan het Histoplasma.

Symptomen van ooginfectie

Een histoplasmose-infectie kan vaak zo mild zijn dat de patiënt geen merkbare symptomen ervaart. Mogelijke symptomen zijn vaak vergelijkbaar met die van een gewone verkoudheid (lichte infectie met symptomen aan neus en keel). Het immuunsysteem kan meestal de infectie binnen enkele dagen overwinnen zonder behandeling.

Bij oculaire histoplasmose, die in een later stadium optreedt, heeft de patiënt in een vroeg stadium vaak geen symptomen. Histoplekken, die door een oogarts op het netvlies kunnen worden gezien, zijn het eerste bewijs van de schimmelinfectie aan de ogen. Deze histoplekken tasten doorgaans het gezichtsvermogen niet aan, maar kunnen na tien tot twintig jaar complicaties veroorzaken. Histoplekken zijn namelijk geassocieerd met de groei van abnormale bloedvaten onder de retina. In een later stadium kunnen de symptomen van histoplasmose optreden wanneer deze abnormale bloedvaten veranderingen in het gezichtsvermogen veroorzaken. De symptomen kunnen vergelijkbaar zijn met die van een choroïdaal neovasculair membraan.

De symptomen variëren in ernst per patiënt. Hoewel deze symptomen niet automatisch duiden op oculaire histoplasmose, is het raadzaam om onmiddellijk contact op te nemen met een oogarts bij de volgende klachten:

• Witte plekken in het (centrale) gezichtsvermogen
• Drijvers en vlekken (floaters)
• Wazig zien (wazig gezichtsvermogen)
• Verminderde gezichtsscherpte
• Vervormd gezichtsvermogen, waarbij rechte lijnen gebogen, krom of onregelmatig lijken
• Verlies van kleurwaarneming (vervagen van kleuren)
• Fotofobie (overgevoeligheid voor licht)

Alarmsymptomen

Oculaire histoplasmose kan zich langzaam ontwikkelen en de symptomen kunnen in eerste instantie mild zijn, maar na verloop van tijd verergeren. Het is belangrijk om de vroege tekenen van de aandoening te herkennen om de diagnose snel te stellen en de behandeling te starten.

Verlies van centraal gezichtsvermogen

Een van de belangrijkste alarmsymptomen van oculaire histoplasmose is een verlies van centraal gezichtsvermogen. Dit kan zich uiten als vervorming van beelden of een vlek in het gezichtsveld, vooral wanneer de aandoening het centrale deel van het netvlies, de macula, aantast.

Flitsen of schaduwen in het gezichtsveld

Patiënten met oculaire histoplasmose kunnen visuele verstoringen ervaren, zoals het zien van flitsen of schaduwen, wat kan duiden op een ontsteking van de retina of het netvlies. Dit symptoom kan verergeren naarmate de infectie zich verspreidt.

Vervorming van beelden (metamorfopsie)

Metamorfopsie, een visuele aandoening waarbij lijnen recht lijken te buigen of vervormen, is een veelvoorkomend symptoom van oculaire histoplasmose. Dit komt doordat de infectie het netvlies aantast en littekenweefsel vormt dat de visuele informatie vervormt.

Pijn of ongemak in het oog

Hoewel oculaire histoplasmose in veel gevallen geen pijn veroorzaakt, kunnen sommige patiënten lichte ongemakken of een vreemde sensatie in het oog ervaren. Dit kan gepaard gaan met ontsteking of infectie die zich naar de ogen verspreidt.

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van oculaire histoplasmose begint met een grondig oogheelkundig onderzoek. De oogarts voert oftalmoscopie uit en verwijdt de pupillen van de patiënt met mydriatica om de binnenstructuren van het oog beter te kunnen inspecteren. Tijdens dit onderzoek worden histospots (schimmelsporen) en zwelling van het netvlies opgemerkt, wat kan wijzen op de groei van nieuwe, abnormale bloedvaten. Aanvullende onderzoeken kunnen een fluorescentieangiografie van de fundus en een OCT-scan omvatten om een gedetailleerd beeld van de oogstructuren te verkrijgen.

Behandeling

De behandeling van oculaire histoplasmose kan bestaan uit:

• Injecties in het oog met corticosteroïden om ontstekingen te verminderen en de groei van abnormale bloedvaten te remmen.
• Laserbehandeling om abnormale bloedvaten te vernietigen en verdere schade aan het netvlies te voorkomen.

Er zijn echter geen behandelingen die bewezen effectief zijn in het volledig genezen van de aandoening, en de therapieën zijn vaak gericht op het beheersen van symptomen en het voorkomen van verdere achteruitgang.

Prognose van oculaire histoplasmose

Oculaire histoplasmose is een chronische aandoening die niet volledig kan worden genezen. Tijdige diagnose en behandeling kunnen echter vaak succesvol zijn in het voorkomen van aanzienlijk gezichtsverlies. Desondanks blijft er gedurende het leven een risico op herhaling van oogproblemen, zelfs na verschillende behandelingen. Dit kan uiteindelijk leiden tot maatschappelijke blindheid als de aandoening in de loop der tijd verergert.

Complicaties

Oogcomplicaties

• Abnormale bloedvaten: Histoplasmoses veroorzaakt vaak de groei van abnormale bloedvaten onder het netvlies, wat kan leiden tot visuele verstoringen en mogelijke schade aan het netvlies.
• Netvliesloslating: De groei van abnormale bloedvaten kan leiden tot een netvliesloslating, wat kan resulteren in permanent gezichtsverlies als het niet tijdig wordt behandeld.
• Maculadegeneratie: Histoplasmose kan bijdragen aan maculaire degeneratie door beschadiging van de macula, het centrale deel van het netvlies dat verantwoordelijk is voor scherp zicht.

Slechte visuele prognose

• Wegvallen van gezichtsscherpte: Zonder adequate behandeling kunnen de visuele symptomen verergeren, wat leidt tot een aanzienlijke vermindering van de gezichtshelderheid.
• Langdurige visuele problemen: Zelfs na behandeling kan de patiënt voortdurende visuele problemen ondervinden, waaronder wazig zicht en verminderd gezichtsvermogen.

Herhaling van symptomen

Histoplasmose kan terugkeren, wat kan leiden tot nieuwe episodes van visuele problemen, zelfs na aanvankelijke behandeling.

Psychosociale impact

• Beperkingen in dagelijks leven: Aanhoudende visuele problemen kunnen de kwaliteit van leven beïnvloeden door beperkingen in dagelijks functioneren en deelname aan activiteiten.
• Psychologische stress: Chronische visuele problemen kunnen leiden tot stress, angst en depressie bij de patiënt door de impact op onafhankelijkheid en levenskwaliteit.

Preventie van histoplasmose

Vermijden van Blootstelling: Beperk blootstelling aan gebieden die besmet zijn met uitwerpselen van vogels en vleermuizen.
Gebruik van Bescherming: Draag beschermende kleding en ademhalingsmaskers bij werkzaamheden in risicovolle omgevingen.
Vroege Detectie: Regelmatige medische controles bij risicopopulaties kunnen helpen bij vroege opsporing en preventie van ernstige complicaties.
Monitoren van Ooggezondheid: Regelmatige oogonderzoeken kunnen helpen bij het vroegtijdig detecteren van mogelijke oculaire complicaties.

Lees verder

• Ooginfecties door bacteriën, schimmels en virussen
• Soorten infecties bij mensen overgedragen door vogels
• Histoplasmose: Schimmelinfectie met longproblemen