Cutaan pseudolymfoom: Goedaardig letsel op huid

Een cutaan pseudolymfoom (ook wel cutane lymfoïde hyperplasie genoemd) is een groep aandoeningen waarbij een knobbel, vlek of plaque op de huid verschijnt die lijkt op een lymfoom (een type bloedkanker). Dit goedaardige letsel ontstaat door een ontstekingsreactie op een bekende of onbekende prikkel, zoals een insectenbeet, een infectie, medicatie of sieraden. Hoewel jeuk en pijn af en toe kunnen voorkomen, ervaren de meeste patiënten weinig ongemak van deze goedaardige huidaandoening. Het vermijden of verwijderen van de veroorzakende factor kan vaak leiden tot het verdwijnen van het huidletsel en de bijbehorende symptomen. In sommige gevallen kan echter een chirurgische verwijdering noodzakelijk zijn. Complicaties komen zeer zelden voor.

• Epidemiologie
• Prevalentie en incidentie
• Geografische verspreiding
• Leeftijdsdistributie
• Geslachtsverhouding
• Verband met andere aandoeningen
• Oorzaken van cutaan pseudolymfoom
• Symptomen
• B-celpatroon
• T-celpatroon
• Medicatie
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van Goedaardig Letsel op de Huid
• Prognose
• Complicaties
• Preventieve Maatregelen

Epidemiologie

Prevalentie en incidentie

Cutane pseudolymfomen zijn relatief zeldzaam, maar de exacte prevalentie is moeilijk vast te stellen vanwege het idiopathische karakter en de variabiliteit in presentatie. De aandoening kan op elke leeftijd voorkomen, maar is vaker aangetroffen bij volwassenen dan bij kinderen. Het komt vaker voor bij mannen dan bij vrouwen, hoewel de verschillen niet significant zijn.

Geografische verspreiding

De geografische verspreiding van cutane pseudolymfomen vertoont geen duidelijke patronen, hoewel bepaalde triggers zoals tekenbeten voor borreliaal lymfocytoom meer voorkomen in specifieke regio's, zoals Europa en Noord-Amerika. Infecties zoals die veroorzaakt door het varicella-zoster-virus komen wereldwijd voor, wat kan bijdragen aan de variabiliteit in de epidemiologie van pseudolymfomen.

Leeftijdsdistributie

Cutane pseudolymfomen kunnen op elke leeftijd voorkomen. Er zijn echter aanwijzingen dat de aandoening vaker voorkomt bij volwassenen, met een piekincidentie bij de leeftijdsgroep van 30 tot 60 jaar. Dit kan deels worden toegeschreven aan de langere blootstelling aan mogelijke triggers zoals medicatie en infecties.

Geslachtsverhouding

Hoewel cutane pseudolymfomen beide geslachten kunnen treffen, is er een lichte voorkeur voor mannen in de literatuur. De reden voor dit verschil is niet volledig begrepen, maar kan mogelijk gerelateerd zijn aan verschillen in blootstelling aan triggers of immunologische factoren.

Verband met andere aandoeningen

Cutane pseudolymfomen worden vaak in verband gebracht met bepaalde medische aandoeningen en blootstellingen. Bijvoorbeeld, patiënten met een geschiedenis van auto-immuunziekten of langdurig gebruik van bepaalde medicijnen hebben een verhoogd risico. Bovendien kunnen infecties zoals die door Borrelia burgdorferi (de veroorzaker van de ziekte van Lyme) bijdragen aan de ontwikkeling van pseudolymfomen.

Oorzaken van cutaan pseudolymfoom

Een pseudolymfoom is het resultaat van een ontstekingsreactie op bekende of onbekende stimuli, die leidt tot een goedaardige ophoping van ontstekingscellen die lijkt op een lymfoom. Bij patiënten met een pseudolymfoom ontstaan lymfocyten en andere ontstekingscellen op de huid als reactie op deze stimuli. In veel gevallen blijft de oorzaak onbekend (idiopathisch). Bekende stimuli voor een cutaan pseudolymfoom zijn onder andere:

• Behandeling met medische bloedzuigers
• Infecties, zoals met het varicella-zoster-virus, Borrelia-soorten, molluscum contagiosum (huidinfectie met parelwitte letsels), Helicobacter pylori. Een specifieke vorm van pseudolymfoom is het borreliaal lymfocytoom, dat vooral voorkomt in Europa in gebieden waar de teken Ixodes ricinus endemisch zijn. Dit type pseudolymfoom ontstaat als reactie op een infectie met Borrelia burgdorferi door een besmette tekenbeet.
• Trauma
• Insectenbeten en spinnenbeten
• Materialen die in direct contact met de huid komen of in de huid worden geïnjecteerd, zoals goud, aluminium of vloeibare siliconen
• Medicijnen, waaronder anticonvulsiva (medicatie tegen stuipen), antibiotica, antidepressiva, antihistaminica (allergiemedicatie), antipsychotica, benzodiazepinen (medicatie bij angst en slaapproblemen), chemotherapie, enzovoort.
• Folliculitis (ontsteking van haarzakjes met pijn en jeuk aan de huid)
• Plaatsen waar acupunctuurnaalden zijn ingebracht
• Sieraden, zoals gouden oorbellen
• Tatoeagekleurstoffen
• Vaccinaties, vooral die met het varicella-zoster-virus

Symptomen

Door de ophoping van ontstekingscellen bootst een cutaan pseudolymfoom zowel histologisch als klinisch een lymfoom na. Knobbeltjes kunnen lijken op B-cellymfomen, terwijl plaques vergelijkbaar zijn met T-cellymfomen.

B-celpatroon

Bij het B-celpatroon zijn het gezicht, de borst en de ledematen vaak getroffen. De knobbel komt minder vaak voor onder de taille. Ongeveer driekwart van de patiënten heeft een gelokaliseerde huidknobbel. In andere gevallen kunnen gegroepeerde huidletsels in een specifiek gebied ontstaan. Verspreide gevallen zijn zeldzaam. Patiënten met een B-celpatroon vertonen vaak stevige (soms zachte) rode tot paarse (soms huidkleurige) knobbels of een groep afzonderlijke knobbeltjes met een diameter van één tot enkele centimeters per knobbel. Meestal ervaren deze patiënten minimale symptomen zoals jeuk of pijn.

T-celpatroon

Patiënten met een T-celpatroon vertonen doorgaans bredere plekken en/of plaques, die vaak asymptomatisch zijn.

Medicatie

Een pseudolymfoom dat door medicatie wordt veroorzaakt kan aanvankelijk onopvallend zijn. Meestal verschijnen enkele weken na de start van de medicatie langzaam groeiende papulaire (verheven), nodulaire (knobbelachtige) of plaqueachtige letsels.

Diagnose en onderzoeken

Diagnostisch onderzoek
Een grondig klinisch onderzoek van de huid is noodzakelijk. Omdat cutane pseudolymfomen vaak histologisch sterk op lymfomen lijken, is een huidbiopsie vereist. De diagnose wordt gesteld op basis van zowel lichamelijk onderzoek als histologisch onderzoek van het weefsel.

Differentiële diagnose
Verschillende aandoeningen kunnen huidletsels veroorzaken die lijken op een cutaan pseudolymfoom:

• Aanhoudende nodulaire reactie op geleedpotigenbeten
• Actinisch reticuloïde
• Cutaan B-cellymfoom
• Cutaan T-cellymfoom (bloedkanker met huidverschijnselen)
• Medicatiereactie
• Irriterende contactdermatitis (huidontsteking door contact met irriterende stoffen)
• Lichen sclerosus (huidaandoening in het urogenitale gebied)
• Lichenoid-varianten
• Lupus panniculitis
• Lymfomatoïde contactdermatitis
• Lymfomatoïde papulose
• Morfea (huidaandoening met verharding en verkleuring van de huid)
• Syfilis (bacteriële infectie door seksueel contact)
• Reacties op tatoeages

Behandeling van Goedaardig Letsel op de Huid

Als de patiënt stopt met het gebruik van het medicijn dat het cutane pseudolymfoom heeft veroorzaakt, verdwijnt de aandoening meestal binnen één tot drie maanden volledig. In sommige gevallen kan chirurgische verwijdering of uitwendige bestraling van één of meerdere letsels nodig zijn.

Prognose

Idiopathische cutane pseudolymfomen zijn vaak chronisch en groeien traag. Ze kunnen in de loop van enkele maanden tot jaren verdwijnen, maar het is mogelijk dat ze opnieuw optreden.

Complicaties

Zeer zelden evolueert een cutaan pseudolymfoom naar een maligniteit zoals een lymfoom. Het is mogelijk dat sommige gevallen vanaf het begin histologisch al een subtiele vorm van lymfoom waren. In zeldzame gevallen kan een maligne lymfoom ontstaan na een pseudolymfoom dat is veroorzaakt door fenytoïne of carbamazepine.

Preventieve Maatregelen

Hoewel het moeilijk is om idiopathische gevallen van cutaan pseudolymfoom te voorkomen, kan het vermijden van bekende triggers zoals bepaalde medicijnen en het zorgvuldig omgaan met materialen die in contact komen met de huid helpen om het risico te minimaliseren. Regelmatig dermatologisch onderzoek kan nuttig zijn voor vroege opsporing en behandeling.