Candida albicans: symptomen, oorzaak en behandeling

Candida symptomen bij vrouwen en mannen hangen af van de locatie van de schimmelinfectie. Candida albicans is een gistachtige schimmel die van nature aanwezig is in en op het menselijk lichaam. Deze gist gedijt goed in een warme en vochtige omgeving. Candida komt voor op de huid en huidplooien (nagelplooien, borstplooien, oksels, tussen de billen) en in slijmvliezen, zoals in de vagina en in de mond. Bij gezonde mensen veroorzaakt candida geen klachten. In sommige situaties kan candida zich echter snel vermenigvuldigen.

• Wat is Candida albicans?
• Gistachtige schimmel
• Gunstige omstandigheden voor candida
• Synoniemen
• Oorzaken Candida infectie
• Candida in de mond
• Candida in de vagina
• Candida op de huid
• Klachten en symptomen candida infectie
• Vaginale candida-infectie
• Candida op de huid
• Systemische candidiasis
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling van Candida-infectie
• Topische antischimmelmiddelen
• Orale antischimmelmedicatie
• Vaginale schimmelinfectie behandeling
• Behandeling van systemische candidiasis
• Ondersteunende behandeling en preventie
• Prognose
• Complicaties
• Terugkerende infecties
• Secundaire bacteriële infecties
• Systemische candidiasis
• Slokdarmcandida
• Langdurige huidirritatie en littekens
• Preventie
• Houd de huid droog en schoon
• Vermijd strakke en synthetische kleding
• Eet een gezond en uitgebalanceerd dieet
• Vermijd overmatig gebruik van antibiotica
• Gebruik geen zeep in de vagina
• Versterk je immuunsysteem

Wat is Candida albicans?

Gistachtige schimmel

Candida albicans is een gistachtige schimmel die van nature aanwezig is in en op het menselijk lichaam. Deze gist gedijt goed in een warme en vochtige omgeving. Candida komt voor op de huid en huidplooien (nagelplooien, borstplooien, oksels, tussen de billen) en in slijmvliezen, zoals in de vagina en in de mond. Bij gezonde mensen met voldoende weerstand veroorzaakt candida normaal gesproken geen klachten, maar door diverse factoren kan het uitgroeien tot een besmettelijk agens. De gist gaat dan draden vormen en vanaf dat moment spreekt men van een schimmel.

Gunstige omstandigheden voor candida

Een lokale omstandigheid waarin candida zich snel kan vermenigvuldigen, is bijvoorbeeld een warm en vochtig 'klimaat' in huidplooien. Irritatie en jeuk in de plooi tussen de billen is een bekend verschijnsel. Luieruitslag bij baby’s komt ook vaak voor. Andere omstandigheden waarbij candida zich snel kan vermenigvuldigen, is het gebruik van bijvoorbeeld antibiotica of als de weerstand laag is door bijvoorbeeld een griep. De bacteriën die de schimmel normaal gesproken onder controle houden kunnen dan te gering worden, waardoor de schimmel zijn kans grijpt en zich vermenigvuldigt en een infectie veroorzaakt. Wat veel voorkomt onder dergelijke omstandigheden is een vaginale schimmelinfectie die wordt veroorzaakt door Candida.

Synoniemen

Een schimmelinfectie (mycose) die wordt veroorzaakt door gistachtige schimmels, zoals candida albicans, wordt ook wel een candidainfectie, candidiasis of candidose genoemd.

Oorzaken Candida infectie

Van nature komt candida bij veel mensen voor op en in het lichaam. Een lokale candida infectie kan verschillende oorzaken hebben.

Candida in de mond

Een candida infectie in de mond kan veroorzaakt worden door het gebruik van medicijnen die geïnhaleerd worden (bijvoorbeeld bij astma) of antibioticagebruik of door medicatie die zorgen voor een vermindering van de weerstand (zoals bepaalde soorten chemotherapie). Een ernstig tekort aan vitamine B of ijzer kan ook leiden tot een Candida-infectie in de mond.

Candida in de vagina

Factoren die kunnen leiden tot vaginale schimmelinfecties door candida zijn antibiotica, het gebruik van prednison en andere medicijnen die het immuunsysteem beïnvloeden, (niet goed ingestelde) diabetes (= suikerziekte), zwangerschap en menstruatie en wassen met zeep. Door te wassen met zeep verandert de zuurgraad in de vagina, waardoor gisten zoals candida zich gemakkelijker kunnen vermenigvuldigen.

Candida op de huid

Een infectie op de huid kan ontstaan op plekken waar het warmer en vochtiger is, zoals huidplooien. Candida gedijt goed op deze plekken.

Klachten en symptomen candida infectie

Een candida infectie in de mond wordt bij kinderen ook wel spruw genoemd. De symptomen zijn kleine witte plekjes op de slijmvliezen, de tong en het tandvlees. Soms uit de infectie zich in rode gladde afwijkingen van de tong en de slijmvliezen, welke bijzonder pijnlijk kunnen zijn. Candida kan zich ook manifesteren in de mondhoeken, wat mondhoekeczeem of perlèche wordt genoemd.

Vaginale candida-infectie

Bij een candida-infectie in de vagina kan een toename van vaginale afscheiding ontstaan, die wit of gelig van kleur, iets brokkelig en reukloos is. Sommige vrouwen hebben last van een branderig of jeukend gevoel in de vagina. De huid rond de vagina kan ook aangedaan zijn, met verschijnselen als roodheid en (heftige) jeuk. Geslachtsgemeenschap kan pijnlijk zijn. Na geslachtsgemeenschap met een vrouw met vaginale candida, kan een man een candida-infectie aan de penis ontwikkelen.

Candida op de huid

Luieruitslag bij baby's is een bekend voorbeeld van een candida-infectie van de huid. Naast roodheid, kunnen blaasjes, wondjes of schilfering voorkomen. Infectie van de huid treedt ziet men vooral op warme en vochtige plaatsen van het lichaam, zoals huidplooien. In het bijzonder mensen met overgewicht kunnen hier last van hebben. De symptomen zijn een rode en vochtige huid, waarbij er kleine, met vocht gevulde blaasjes ontstaan.

Systemische candidiasis

Candida zal normaal gesproken alleen een plaatselijke infectie veroorzaken van de huid of van de slijmvliezen in de mond of vagina. Bij ernstig zieke mensen of bij mensen met een sterk verminderde weerstand zoals bij patiënten met AIDS of kanker, kan candida in het bloed terechtkomen. Dit wordt een 'gegeneraliseerde infectie' of 'systemische candidiasis' genoemd en kan leiden tot een verstoring van inwendige organen, zoals leverfalen of nierproblemen.

Onderzoek en diagnose

De diagnose van een Candida-infectie wordt meestal gesteld op basis van de klachten en symptomen die de patiënt ervaart. De arts kan de infectie herkennen aan de kenmerkende witte of rode plekken in de mond, de brokkelige afscheiding en jeuk in de vagina of de rode, vochtige huid in huidplooien. In sommige gevallen kan de arts een kweek nemen van het getroffen gebied om de aanwezigheid van Candida albicans te bevestigen.

Behandeling van Candida-infectie

De huisarts zal bij een lokale infectie doorgaans de diagnose stellen op basis van de klachten. Een infectie met candida albicans wordt in vrijwel alle gevallen bestreden met anti-gist medicijnen of antischimmel medicijnen in de vorm van een zalf, tabletten, een mondspoeling of orale gel of een infuus (bij een gegeneraliseerde infectie).

De behandeling van een Candida-infectie hangt af van de locatie en de ernst van de infectie. Hier zijn de gebruikelijke behandelingsmethoden voor verschillende vormen van Candida-infecties:

Topische antischimmelmiddelen

Voor oppervlakkige infecties op de huid, zoals luieruitslag of candida in huidplooien, worden meestal antischimmelcrèmes of -zalven voorgeschreven. Deze middelen worden rechtstreeks op het getroffen gebied aangebracht om de schimmelgroei te stoppen en de infectie te genezen. Bekende middelen zijn clotrimazol, miconazol of ketoconazol.

Orale antischimmelmedicatie

Bij candida-infecties in de mond (zoals spruw) of in de vagina, kan de arts orale antischimmelmedicijnen voorschrijven. Dit kan in de vorm zijn van tabletten, capsules of vloeibare oplossingen die worden doorgeslikt. Fluconazol is een veelgebruikt medicijn voor deze infecties.

Vaginale schimmelinfectie behandeling

Voor een vaginale candida-infectie kunnen ook vaginale zetpillen of crèmes worden gebruikt. Deze bevatten antischimmelmiddelen zoals clotrimazol of miconazol, die rechtstreeks in de vagina worden ingebracht om de infectie te bestrijden.

Behandeling van systemische candidiasis

Bij een systemische candida-infectie, waarbij de schimmel zich in de bloedbaan heeft verspreid, is een agressievere behandeling nodig. Dit kan bestaan uit antischimmelmedicatie via een infuus (zoals amphotericine B of fluconazol). Deze behandeling wordt vaak toegepast in het ziekenhuis onder toezicht van artsen, omdat systemische candidiasis levensbedreigend kan zijn.

Ondersteunende behandeling en preventie

Naast medicatie kunnen preventieve maatregelen worden genomen om verdere infecties te voorkomen. Dit omvat het verminderen van vocht en warmte in huidplooien, het dragen van loszittende kleding, het vermijden van overmatig gebruik van zeep in de vaginale omgeving en het verbeteren van de algehele hygiëne.

Het is belangrijk om de volledige kuur af te maken, zelfs als de symptomen eerder verdwijnen, om ervoor te zorgen dat de schimmel volledig is uitgeroeid en niet terugkomt.

Prognose

De prognose van een Candida-infectie is over het algemeen goed, vooral als de infectie tijdig wordt behandeld. Bij de meeste mensen verdwijnen de symptomen na het gebruik van antischimmelmedicijnen binnen een paar dagen tot een week. Het is belangrijk om de behandeling af te maken, zelfs als de klachten eerder lijken te verdwijnen, zodat de schimmel helemaal wordt uitgeroeid en niet terugkeert.

In milde gevallen, zoals oppervlakkige huidinfecties of een vaginale schimmelinfectie, geneest de infectie vaak zonder complicaties. Bij mensen met een verzwakt immuunsysteem, zoals patiënten met kanker of hiv, kan een Candida-infectie ernstiger verlopen, vooral als het zich door het lichaam verspreidt (systemische candidiasis). In zulke gevallen is intensievere medische zorg nodig, maar ook dan is het met de juiste behandeling vaak goed te behandelen.

Kortom, met de juiste behandeling is de kans groot dat je snel van je klachten afkomt en weer helemaal herstelt.

Complicaties

Complicaties bij een Candida-infectie zijn zeldzaam, maar kunnen optreden als de infectie onbehandeld blijft of als het immuunsysteem verzwakt is. Hier zijn enkele mogelijke complicaties:

Terugkerende infecties

Als een Candida-infectie niet volledig wordt behandeld of als de omstandigheden die de schimmelgroei bevorderen niet worden aangepakt, kan de infectie terugkeren. Dit komt vooral vaak voor bij vaginale of huidinfecties.

Secundaire bacteriële infecties

Wanneer de huid beschadigd raakt door een Candida-infectie, kan er een bacteriële infectie bovenop komen. Dit gebeurt vooral bij open wonden, zoals bij ernstige luieruitslag of eczeem, waardoor bacteriën gemakkelijker binnen kunnen dringen.

Systemische candidiasis

Bij mensen met een verzwakt immuunsysteem, zoals hiv-patiënten, kankerpatiënten of mensen die zware immunosuppressieve medicatie gebruiken, kan Candida zich verspreiden naar de bloedbaan en inwendige organen aantasten, wat leidt tot ernstige complicaties zoals sepsis, lever- of nierproblemen.

Slokdarmcandida

Bij mensen met een verzwakte afweer kan de Candida-infectie zich uitbreiden naar de slokdarm, wat slikproblemen, pijn en mogelijke voedingstekorten kan veroorzaken.

Langdurige huidirritatie en littekens

Bij ernstige of aanhoudende huidinfecties kan er schade aan de huid ontstaan, wat in sommige gevallen kan leiden tot littekens of chronische huidirritatie.

Preventie

Preventie van een Candida-infectie kan helpen om terugkerende problemen te voorkomen en om het risico op infectie te verminderen. Hier zijn enkele preventieve maatregelen die je kunt nemen:

Houd de huid droog en schoon

Omdat Candida goed gedijt in warme, vochtige omgevingen, is het belangrijk om je huid droog en schoon te houden. Droog je goed af na het douchen, vooral in huidplooien zoals onder de borsten, in de oksels en tussen de billen.

Vermijd strakke en synthetische kleding

Draag losse, ademende kleding, bij voorkeur van katoen, om overmatig zweten en vochtophoping te voorkomen. Strakke of synthetische kleding kan de luchtcirculatie beperken en het risico op een infectie vergroten.

Eet een gezond en uitgebalanceerd dieet

Een goed dieet helpt om je immuunsysteem sterk te houden. Beperk de consumptie van suiker en geraffineerde koolhydraten, omdat deze de groei van Candida kunnen bevorderen. Voeg in plaats daarvan meer groenten, vezels en probiotische voedingsmiddelen toe aan je dieet.

Vermijd overmatig gebruik van antibiotica

Antibiotica kunnen goede bacteriën doden die normaal gesproken de groei van Candida onder controle houden. Gebruik antibiotica alleen wanneer dit absoluut noodzakelijk is en volgens het advies van je arts.

Gebruik geen zeep in de vagina

Het gebruik van zeep of agressieve schoonmaakmiddelen in de intieme zone kan de zuurgraad van de vagina verstoren, waardoor Candida gemakkelijker kan groeien. Gebruik lauw water of een milde, pH-neutrale reiniger.

Versterk je immuunsysteem

Een gezonde levensstijl, met voldoende beweging, slaap en stressvermindering, helpt je immuunsysteem sterk te houden en kan je lichaam helpen om Candida-infecties op afstand te houden.

Lees verder

• Candida-infectie van de mond (spruw): symptomen en oorzaak
• Candida: symptomen bij mannen en vrouwen en behandeling
• Ontsteking vulva (vulvitis): vagina, schaamlippen & clitoris
• Ontsteking van de eikel of glans-penis, voorhuid (balanitis)
• Huidaandoeningen A-Z: symptomen, oorzaak en behandeling