Groene nagels: symptomen, oorzaken, behandeling en preventie

Een groene nagel kan worden veroorzaakt door twee soorten micro-organismen, te weten de bacterie Pseudomonas aeruginosa en de gist Candida parapsilosis. Een infectie met één van deze lastpakken kan leiden tot een groenachtige verkleuring van de aangedane nagel. De groene verkleuring varieert van blauwgroen tot donkergroen tot blauwgrijs. Aangezien de verkleuring onder de nagel zit, verdwijnt het niet door te wassen of te schrobben. De aandoening is meestal beperkt tot een of twee nagels en kan van invloed zijn op zowel vingernagels als teennagels. De nagel is meestal niet pijnlijk; maar de huid rondom de nagel, inclusief de nagelriem, kan gezwollen, gevoelig of rood zijn.

• Groene nagels
• Oorzaken van groene nagelsyndroom
• Risicofactoren
• Nagelloslating door trauma of kunstnagel
• Vochtige omgeving
• Symptomen
• Onderzoek en diagnose
• Lichamelijk onderzoek
• Differentiële diagnose
• Behandeling van groene nagels
• Pseudomonas aeruginosa
• Candida parapsilosis
• Zelfzorg
• Prognose
• Complicaties
• Preventie

Groene nagels

Een groene nagel kan worden veroorzaakt door twee soorten micro-organismen, te weten de bacterie Pseudomonas aeruginosa en de gist Candida parapsilosis. Een infectie van het nagelbed met deze boosdoeners kan leiden tot een groenachtige verkleuring van nagels.

De bacterie Pseudomonas aeruginosa, welke gedijt in vochtige omgevingen, produceert een groen pigment, pyocyanine, dat zich onder de nagel ophoopt. De groene verkleuring varieert van blauw-groen tot donkergroen tot blauwgrijs. De verkleuring bevindt zich onder de nagel en zal dus niet verdwijnen door de plek te wassen of te schrobben. De aandoening wordt meestal beperkt tot één of twee nagels en kan zowel onder vingernagels als teennagels voorkomen. De nagel is meestal niet pijnlijk; maar de huid rond de nagels, zoals de cuticula (nagelriem) kan wel enigszins gezwollen, gevoelig of rood zijn.

Oorzaken van groene nagelsyndroom

De bacterie Pseudomonas aeruginosa, een aerobe gramnegatieve staafvormige bacterie die berucht is bij de wondinfectie van brandwonden en als ziekenhuisbacterie, veroorzaakt het groene nagelsyndroom. De bacterie bevindt zich vaak in de grond en in het water. Pseudomonas kan zich in zuurstofrijk drinkwater vermenigvuldigen. De bacterie gedijt goed in vochtige omstandigheden. Pseudomonas aeruginosa produceert vele toxinen die ook afgescheiden worden, waaronder het blauwgroen tot groenzwart pigment pyocyanine, maar ook pyoveridine en pyorubine. De hoornlaag of het stratum corneum, de buitenste laag van de huid, dient als een barrière tegen infectie. Wanneer deze fysieke verdediging echter onderbroken wordt als gevolg van verstopping, zweten, trauma, huidontsteking, wondjes, etc., dan kan dit tot een kolonisatie en groei van P. aeruginosa leiden.

Het groene nagelsyndroom blijkt vaker aanwezig te zijn bij personen met bepaalde vormen van kanker en andere aandoeningen, zoals immunodeficiëntiesyndromen (verstoort immuunsysteem), nefritisch syndroom (een nieraandoening), schildklieraandoeningen en reumatoïde artritis. Het komt ook vaker voor bij mensen met nagelaandoeningen zoals nagelpsoriasis.

Risicofactoren

Twee belangrijke risicofactoren predisponeren tot het groene nagelsyndroom.

Nagelloslating door trauma of kunstnagel

De eerste risicofactor is wanneer een nagel wordt opgetild van het nagelbed. Dit staat bekend als onycholyse (nagelloslating). Er is een extra verhoornde huidlaag tussen de normale huid van de vingertop en de nagelplaat, het hyponychium, welke door het nagelbed loopt en zorgt voor een waterdichte barrière onder de nagel. Bij nagelloslating of als nagels te kort worden afgeknipte of als een nagel wordt beschadigd, raakt deze barrière verstoord en is er een grotere kans op ontstekingen door vuil wat eronder terechtkomt. Dit vormt een aangrijpingspunt voor P. aeruginosa om toe te slaan. Een beschadigde nagel werkt kortom de ingroei van micro-organismen in de hand.

Een nagelloslating kan worden veroorzaakt door een trauma (beschadiging), meestal als gevolg van een slag of stoot of door voortdurende sterke druk door bijvoorbeeld slecht passende schoenen. Beroepsziekten waarbij de vingers gedurende lange tijd aan water of irriterende chemische stoffen zijn blootgesteld, kunnen ook zorgen voor nagelloslating. De nagelplaat kan ook loskomen van het nagelbed doordat een kunstnagel, plaknagel of een nagelbeugel verkeerd is aangebracht, of door een schimmelnagel. Psoriasis aan de nagels kan aanleiding geven tot verhoorning onder de nagel, hetgeen kan leiden tot het loslaten van de nagel. Voorts kunnen algemene ziekten zoals slechte oppervlakkige doorbloeding en schildklierziekten nageloslating veroorzaken.

Vochtige omgeving

De tweede belangrijke risicofactor is een vochtige omgeving. Droge huid wordt zelden gekoloniseerd of geïnfecteerd met P. aeruginosa. Nagels die herhaaldelijk bloot staan aan water zijn kwetsbaar. Huisvrouwen, huishoudelijk personeel, keukenpersoneel, schoonmakers en personeel in de gezondheidszorg hebben meer kans op chloronychia (green nail syndrome of groene nagelsyndroom) door P. aeruginosa. Voorts moet worden opgemerkt dat het dragen van te krappe schoenen gedurende langere tijd, vooral tijdens het sporten, wordt geassocieerd met chloronychia. Dit werd opgemerkt bij militaire rekruten en voetballers. Minder belangrijke risicofactoren voor chloronychia zijn nagelpsoriasis en schimmelnagelinfecties.

Symptomen

Typische symptomen van het groene nagelsyndroom zijn:

• De nagel stopt met groeien wanneer hij wordt aangetast door het groene nagelsyndroom.
• Een groene en verdikte nagel in plaats van een normaal uitziende nagel.
• Er zijn soms groene strepen op de nagel(s) zichtbaar.
• De nagel is vaak te veel gebogen.
• Verlies van de strook hardere huid aan de basis en aan de zijkanten van een vingernagel of nagelriemen.
• In dit geval wordt de nagel gescheiden van het nagelbed en kan deze in het slechtste geval beginnen los te laten.
• In sommige gevallen worden ook het nagelbed en het zachte weefsel aangetast.
• Zowel vingernagels als teennagels kunnen erdoor getroffen worden.

Behalve de groene verkleuring van de nagel zijn er bij chloronychia door P. aeruginosa meestal geen andere klachten aanwezig. Soms kan de infectie wat uitgebreider zijn, waarbij ook de nagelriem kan meedoen (nagelriemontsteking). Als je een goed functionerend afweersysteem hebt, is een infectie met pseudomonas weinig gevaarlijk, maar bij een verminderde weerstand door bepaalde ziekten of medicijngebruik kan een infectie zich verder door de weefsels verspreiden met vervelende gevolgen.

Onderzoek en diagnose

Lichamelijk onderzoek

Op basis van de nagelkleur kan de huisarts reeds vermoeden dat er sprake is van het groene nagelsyndroom. De arts kan een kleine hoeveelheid nagelmateriaal afknippen en opsturen voor onderzoek naar het laboratorium. De uitslag van een nagelkweek is vaak na enkele weken bekend.

Differentiële diagnose

De volgende nagelafwijkingen kunnen sterke gelijkenis vertonen met het groene nagelsyndroom:

• andere infecties zoals veroorzaakt door Aspergillus, Proteus en Candida
• een subunguaal hematoom (bloeduitstorting onder de nagel)
• een subunguaal melanoom (een vorm van huidkanker onder de nagel)
• melanonychia striata ofwel longitudinale bruine tot bruinzwarte banden in de nagel
• onychomycose (schimmelnagel)

Behandeling van groene nagels

Pseudomonas aeruginosa

De behandeling van chloronychia door P. aeruginosa is vaak niet eenvoudig, omdat door de afsluitende nagelplaat infectiehaarden moeilijk bereikbaar zijn voor lokale therapie. De zieke nagel moet afgevijld worden en eventuele kunstnagels dien je te verwijderen. Er zijn een aantal antiseptische oplossingen die je tweemaal daags op de nagel kunt aanbrengen. Behandeling kan bijvoorbeeld plaatsvinden met een verdunde azijnoplossing: meng 1 deel azijn op 10 delen water waarin je de aangedane nagel tweemaal daags weekt. Verder kan een bacterie-dodende oplossing met 0,1% octenidine dihydrochloride uitkomst bieden. Voorts kan de medicinale honingzalf Mesitran deze bacterie vaak de baas, zo blijkt uit onderzoek en uit de praktijk. Als de gangbare behandeling geen soelaas biedt, zal de nagel verwijderd moeten worden. Dan zal vaak ook een oraal antibioticum, zoals ciprofloxacine, worden voorgeschreven.

Candida parapsilosis

Een infectie met candida parapsilosis wordt vaak aangepakt met een orale pulskuur met gistdodende medicijnen. Het plaatselijk aanbengen van gistdodende crème of oplossing biedt vaak onvoldoende soelaas.

Zelfzorg

Het is verstandig om goed passende schoenen te dragen die goed ademen. Het dragen van strakke schoenen kan de nagels beschadigen en het groene nagelsyndroom in de hand werken. Veel meisjes en vrouwen hebben de gewoonte om nagellak van hun nagels af te krabben, maar dit krabben leidt tot de beschadiging van de bovenste laag van de nagels waardoor het gevoeliger is om beschadigd te raken door trauma.

Voorkom dat je nagels gedurende langere tijd blootgesteld zijn aan water. Veel mensen voelen zich ontspannen na het nemen van een bad, maar het lang nat houden van de nagels maakt ze wel kwetsbaarder voor de schimmelinfecties. Na het baden of zwellen is het belangrijk om je nagels goed af te drogen.

Ongezonde voeding kan resulteren in zwakke en broze nagels. Een tekort aan eiwitten in de voeding kan ook de groei van nagels belemmeren en onjuiste voeding kan ook leiden tot verkleuring van de nagels. De vitamines die essentieel zijn voor de juiste groei van nagels zijn vitamine A, vitamine C, foliumzuur en vitamine B8. Een tekort aan een van deze vitaminen leidt tot een verminderde groei van nagels.

Prognose

Het is vaak geen sinecure om groene nagels te behandelen.

Complicaties

P. aeruginosa kan worden overgedragen van de nagels naar (chirurgische) wonden en kan derhalve leiden tot lokale en mogelijk systemische complicaties bij immuungecompromitteerde personen.

Preventie

Probeer zo min mogelijk je handen bloot te stellen aan water, met name bij beschadigde nagels. Draag bij voorkeur handschoenen, bij natte werkzaamheden en ook bij het tuinieren.

Lees verder

• Nagelriemontsteking (paronychia): symptomen en behandeling
• Gele nagel-syndroom: symptomen, oorzaak en behandeling
• Schimmelnagels: symptomen wit-gele, groene of bruine nagels
• Broze nagels: oorzaken en behandeling van brokkelige nagels
• Ontstoken nagelriem vinger: symptomen - nagel laat los