Ingegroeide teennagel: symptomen, oorzaken en behandeling

Een ingegroeide teennagel is een vervelende aandoening. Hoe kun je het beste een ingegroeide teennagel verwijderen of behandelen? De medische benaming van een ingegroeide teennagel is 'onychocryptosis'. Deze pijnlijke aandoening komt voor wanneer een deel van de nagel in de huid dringt, hetgeen tot een ontsteking kan leiden. Een ingegroeide teennagel komt vooral voor bij een grote teen. De behandeling van een ingegroeide teennagel is afhankelijk van de ernst van ingroeiing van de nagelrand. Een ingegroeide teennagel is normaliter goed te behandelen in de huisartsenpraktijk. Een ingegroeide nagel zelf behandelen, is vaak niet verstandig omdat het de klachten kan verergeren. Bij jongvolwassenen komt een ingegroeide nagel het meest frequent voor, slechts zelden bij een kind of een baby.

• Ingegroeide teennagel
• Wie hebben er last van?
• Oorzaken ingegroeide teennagel
• Symptomen van een ingegroeide teennagel
• Risicofactoren en beschermende factoren
• Risicofactoren
• Beschermende factoren
• Ingegroeide teennagel en diabetes
• Onderzoek en diagnose
• Lichamelijk onderzoek
• Mate van ernst
• Behandeling ingegroeide teennagel
• Ingreep door de huisarts
• Ingegroeide teennagel (gedeeltelijk) verwijderen
• Partiële matrix excisie
• Fenolisatie
• Wigexcisie
• Ingegroeide nagel zelf verhelpen
• Voetenbadje met soda
• Knippen en verzorgen van de ingegroeide nagel
• Prognose van een ingegroeide nagel
• Complicaties
• Preventie: voorkomen is beter dan genezen

Ingegroeide teennagel

Een ingegroeide teennagel staat ook wel bekend als onychocryptosis en is een pijnlijke aandoening van de teen. Het treedt op wanneer de binnen- of buitenrand van de nagel in het omliggende nagelbed groeit. Dit geeft aanleiding tot roodheid, irritatie, pijn en zwelling. Wanneer dit langer bestaat kan als gevolg van een chronische ontsteking of prikkeling 'wild vlees' ontstaan met geelachtige, pussige afscheiding. Elke teennagel kan ingroeien, maar het betreft meestal de grote teen.

Wie hebben er last van?

Ingegroeide teennagels komen vaak voor bij volwassenen en slechts zelden bij kinderen en zuigelingen. Ze komen iets vaker voor bij mannen dan bij vrouwen. Twintigers en dertigers lopen het grootste risico.

Oorzaken ingegroeide teennagel

Het is niet geheel duidelijk wat de oorzaak van een ingegroeide teennagel is. Meerdere factoren lijken daaraan te kunnen bijdragen:

• Te nauw of te smal schoeisel, waardoor de tenen tegen elkaar aan worden gedrukt en de nagel abnormaal groeit.
• De bouw van de teen zelf. De teen kan licht gekanteld zijn, waardoor bij het lopen een nagelrand te veel in de huid drukt.
• Het te kort inknippen van de nagel in de hoekjes, waardoor de nagel in de hoek in de huid kan ingroeien. Nagels moeten recht worden bijgeknipt en niet worden afgerond.
• De vorm van de nagel, waarbij de nagel aan de randen een sterke kromming vertoont.
• Aandoeningen, zoals een schimmelinfectie van de nagel, waarbij de nagel dikker wordt en aan de randen wat verbrokkelt.
• Een doorgemaakt trauma aan de betreffende teen.
• Overmatig zweten.
• Nagelpeuteren.

Symptomen van een ingegroeide teennagel

Hoe weet je dat je een ingegroeide teennagel hebt? Als je een van de volgende symptomen hebt, is de kans groot dat er sprake is van een ingegroeide teennagel:

• pijn en gevoeligheid in je teen langs een of beide zijden van de nagel
• roodheid rond je teennagel
• zwelling van je teen rond de nagel
• infectie van de nagelplooien rond je teennagel
• een heldere, witte of gele pusafscheiding
• een huidontsteking
• een ophoping van vocht in het gebied dat grenst aan de teen
• een overmatige groei van de huid rond de aangetaste teen
• een verdikking van de nagelwal met eeltvorming
• pijn in de teen of ongemak als er druk op de teen komt

Risicofactoren en beschermende factoren

Risicofactoren

Risicofactoren kunnen de kans op het ontwikkelen van ingegroeide teennagels vergroten. Mensen met alle risicofactoren ontwikkelen de aandoening mogelijk nooit; de kans op het ontwikkelen van ingegroeide teennagels neemt echter toe met het aantal risicofactoren die op jou van toepassing zijn. Risicofactoren voor ingegroeide teennagels:

• gebogen of abnormaal gevormde teennagels
• het dragen van schoenen die te strak zijn in het teengedeelte of het dragen van hoge hakken
• slecht getrimde teennagels
• teenletsel
• bepaalde medische aandoeningen, zoals teennagelschimmelinfecties en artritis

Mensen met diabetes, een slechte bloedsomloop, aids of die chemotherapie ondergaan, hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van een ontsteking in geval van een ingegroeide teennagel. Zulke mensen moeten onmiddellijk contact opnemen met hun huisarts als ze een ingegroeide teennagel ontwikkelen.

Beschermende factoren

Bij mensen die veel op blote voeten lopen, komt de aandoening bijna niet voor.

Ingegroeide teennagel en diabetes

Als je diabetes of een andere aandoening hebt die een slechte bloedtoevoer naar de voeten veroorzaakt, loop je een groter risico loopt op complicaties van ingegroeide teennagels. Onbehandeld kan een ingegroeide teennagel het onderliggende bot infecteren en tot een ernstige botontsteking leiden. Complicaties kunnen bijzonder ernstig zijn als je diabetes hebt, wat een slechte bloeddoorstroming kan veroorzaken en de zenuwen in je voeten kan beschadigen. Dus een lichte voetblessure, bestaande uit een snee, schaafwond, eksteroog, eelt of ingegroeide teennagel, kan mogelijk niet goed genezen en geïnfecteerd raken. Het is belangrijk dat je tijdig je huisarts raadpleegt bij voetklachten als je diabetes hebt. Een moeilijk te genezen open zweer (voetzweer) kan een operatie vereisen om het verval en de dood van weefsel (gangreen) te voorkomen. Gangreen is het gevolg van een onderbreking in de bloedstroom naar een deel van je lichaam.

Onderzoek en diagnose

Lichamelijk onderzoek

Een diagnose is door een huisarts over het algemeen vrij eenvoudig te stellen, waardoor het onderzoek beperkt kan blijven. Een ingegroeide teennagel kan goed onderscheiden worden van een paronychia (een ontsteking van de nagelriem of nagelwal) en andere infecties.

Mate van ernst

Ingegroeide teennagels worden ingedeeld in drie categorieën:

• mild (stadium 1)
• matig (stadium 2)
• ernstig (stadium 3)

Milde gevallen worden gekenmerkt door zwelling van de nagelriem, roodheid en zwelling en pijn met druk. Matige gevallen gaan gepaard met toegenomen zwelling, pusafscheiding, infectie en ulceratie van de nagelplooi. De ernstigste gevallen van ingegroeide teennagels vertonen chronische ontsteking, evenals duidelijke hypertrofie van de nagelriem.

Behandeling ingegroeide teennagel

Er kunnen diverse behandelingsmogelijkheden worden onderscheiden, afhankelijk van de ernst van ingroeiing van de nagelrand. Bij lichte klachten zal de huisarts vaak volstaan met het geven van adviezen of met het starten van een conservatieve behandeling. Een beginnende ontsteking kan worden verzorgd met voetbaden (met een schep soda), of door Betadine jodium te smeren op de ingegroeide nagel. Draag ruime schoenen of slippers, zodat er geen druk komt op de aangedane teen en teennagel.

Ingreep door de huisarts

• De huisarts kan bij lichte klachten het centrale deel van de nagel dun afslijpen. Hierdoor vermindert de spanning op de nagelrand. Hypertrofisch weefsel kan worden aangestipt met zilvernitraat.
• De huisarts kan bij lichte klachten ook besluiten de nagelrand wat op te hogen door een wattenbolletje of rubber gootje onder de nagel te schuiven en/of de huid regelmatig naar beneden te masseren.
• Wanneer er sprake is van een actievere ontsteking of bovengenoemde therapie heeft gefaald, dan is een versmalling van de nagelrand vaak aangewezen. Onder lokale verdoving kan de nagelrand weggeknipt worden. Ook de wortel van de nagel wordt versmald. Later groeit de nagel weer terug.
• Bij recidiverende klachten kan de huisarts verwijzen naar de chirurg, maar normaal gesproken is een ingegroeide teennagel goed te behandelen in de huisartsenpraktijk.

Ingegroeide teennagel (gedeeltelijk) verwijderen

Er zijn verschillende chirurgische ingrepen mogelijk bij een ingegroeide teennagel. Als de nagel te ver is ingegroeid er aanzienlijke wild vlees vorming is of als de klachten steeds terugkeren, kan een chirurgische ingreep nodig zijn. De chirurg kan dan een van de volgende behandelingen uitvoeren:

Partiële matrix excisie

De partiële matrix excisie (afgekort als PME) is een veel toegepaste ingreep waarbij de nagelrand en een klein gedeelte van de nagelmatrix wordt verwijderd.

Fenolisatie

Fenolisatie is een andere methode waarbij de chirurg de aangetaste kant een smalle rand van de nagel verwijdert. Vervolgens wordt met een wattenstokje vloeibare fenol op een klein gedeelte van de nagelmatrix aangebracht. Hierdoor wordt een specifiek stukje van de nagelmatrix vernietigd.

Wigexcisie

Soms is een uitgebreidere ingreep geïndiceerd, de zogeheten wigexcisie. Hierbij wordt een wig van de ingegroeide nagel samen met het nagelbed en de matrix en een deel van de laterale nagelwal weggenomen.

Ingegroeide nagel zelf verhelpen

Er zijn ook manieren om zelf een ingegroeide teennagel te behandelen. Hoewel velen hun toevlucht nemen tot een operatieve ingreep in fase 2 of 3, is dat meestal niet nodig als de nagel zich in stadium 1 bevindt, vooral als je de ingegroeide teennagel behandeld zodra je het euvel opmerkt.

Voetenbadje met soda

Een voetbad met lauwwarm water waarin je de voet laat weken, is zinvol om het gebied schoon en bacterievrij te houden. Week de voet drie tot vier keer per dag in warm water. Je kunt Epsom-zout (een mineraalzout met magnesium en sulfaat) of sodazout aan het water toevoegen om de huid van het getroffen gebied te verzachten, waardoor je de teennagel gemakkelijker uit de huid kunt trekken.

Knippen en verzorgen van de ingegroeide nagel

Het knippen van een ingegroeide teennagel kan moeilijk zijn, daarom wordt aangeraden om heel voorzichtig te werk te gaan en bij twijfel je huisarts te raadplegen. Ga als volgt te werk:

• Eerst laat je je voeten weken in warm water gemengd met Epsom-zout gedurende ongeveer 20 minuten om de teennagel en de huid te verzachten en eventuele zwellingen te verminderen.
• Gebruik vervolgens schone vingers om de gezwollen huid voorzichtig van de nagelrand af te duwen. Dit zal waarschijnlijk ongemakkelijk aanvoelen. Forceer het niet meer dan de gezwollen huid toelaat.
• Nu moet je de nagel recht afknippen. Begin met de randen van de teennagel, knip de nagel vanaf de zijkanten, niet vanuit het midden.
• Plaats een klein stukje katoen of wattenbolletje tussen de ingegroeide nagel en de huid. Dit voorkomt dat de ingegroeide teennagel terugkeert, zodat deze goed kan groeien.
• Breng daarna voorzichtig Betadine aan op het getroffen gebied.
• Om genezing te bevorderen en om toekomstige ingroei te voorkomen, is het verstandig om het dragen van sokken en schoenen te vermijden terwijl je thuis bent. Draag slippers of sandalen.
• Het is belangrijk om infecties te voorkomen door het katoen of wattenballetje dagelijks te vervangen, misschien zelfs twee keer per dag.

Prognose van een ingegroeide nagel

Een ingegroeide teennagel is meestal goed te behandelen, zeker in een vroegtijdig stadium. Vaak is de aandoening wel hardnekkig en kan het terugkomen.

Complicaties

Indien een ingegroeide teennagel niet behandeld wordt, kan er zich een infectie ontwikkelen of zelfs een abces die chirurgische behandeling behoeft. Een infectie van het bot (osteomyelitis) is een zeldzame complicatie van een ontstoken teen. Maar dat is niet het enige wat kan gebeuren. Laten we eens kijken naar enkele andere complicaties die kunnen optreden als je die ingegroeide nagel niet serieus neemt.

• Chronische ontsteking: Zonder behandeling kan de ontsteking rondom de nagelrand blijven terugkeren. Dit kan zorgen voor blijvende pijn, roodheid, en zwelling die steeds erger wordt. Op een gegeven moment kan de huid rondom de nagel verdikken, wat het probleem verergert.
• Gangreen: Vooral bij mensen met diabetes of een slechte doorbloeding van de voeten kan een onbehandelde ingegroeide teennagel leiden tot ernstige complicaties zoals gangreen. Dit is een vorm van weefselafsterving door een gebrek aan doorbloeding en kan zelfs leiden tot amputatie.
• Schimmelinfecties: Als de nagel ingroeit, kan er gemakkelijker een schimmelinfectie ontstaan. Dit kan de teennagel verder beschadigen en zorgen voor verkleuring, broosheid, en verdikking van de nagel.
• Permanente nagelvervorming: Een langdurige of terugkerende ingegroeide teennagel kan de vorm van je nagel permanent veranderen. De nagel kan misvormd raken en niet meer goed teruggroeien, wat verdere problemen veroorzaakt bij het lopen of dragen van schoenen.

Preventie: voorkomen is beter dan genezen

Door je nagels regelmatig recht af te knippen, verklein je de kans op ingroeiende nagels. Doe dit bij voorkeur als je net in bad of onder de douche bent geweest. Je nagels hebben dan een hoger vochtgehalte, wat zee minder kwetsbaar maakt. Knip je nagels vooral niet te kort af en bijt of scheur ze niet af. Door nagel te bijten of deze af te scheuren, kunnen ze gemakkelijk inscheuren en ingroeien. Draag voorts goed zittende schoenen; schoenen die te smal of te klein zijn vergroten de kans op ingegroeide teennagels.

Lees verder

• Pijnlijke voeten, ontstoken tenen, pijn, irritatie, zwelling
• Likdoorn (eksteroog): symptomen, oorzaak en behandeling
• Voetschimmel (tinea pedis): symptomen, oorzaak & behandeling
• Voetwratten: symptomen en behandeling wratten onder de voet
• Schimmelnagels behandelen: wat te doen aan kalknagels?