Maagperforatie: Gat in maagwand met buikpijn en braken

Jaarlijks krijgen in Nederland rond de negenhonderd patiënten te maken met een maagperforatie. Bij een maagperforatie ontstaat een gat in de maagwand. Deze doorboring van de maagwand gebeurt veelal als gevolg van een maagzweer, al zijn er ook andere oorzaken bekend voor deze ernstige aandoening. Ernstige buikpijn en braken vormen de belangrijkste symptomen van een maagperforatie. Bij een maagdoorboring gebruikt de arts beeldvormende onderzoeken om de locatie en ernst van het defect in de maag te identificeren. Bij deze ernstige situatie is vrijwel altijd een spoedoperatie vereist om verdere complicaties, zoals een buikvliesontsteking, te voorkomen. De vooruitzichten van patiënten die tijdig worden behandeld, zijn over het algemeen goed, maar ondanks snelle interventie kunnen (levensbedreigende) complicaties optreden.

• Synoniemen maagperforatie
• Epidemiologie
• Mechanisme
• Oorzaken: Gat in maagwand, vaak door maagzweer
• Risicofactoren
• Risicogroepen
• Symptomen: Ernstige buikpijn en braken
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling met operatie en antibiotica
• Prognose
• Complicaties: Infecties en andere risico's
• Preventie van maagperforatie
• Praktische tips voor het leven met / omgaan met maagperforatie
• Zoek direct medische hulp bij symptomen
• Volg strikt het medische behandelplan
• Eet voorzichtig na de operatie
• Beperk fysieke inspanning in de herstelperiode
• Houd je omgeving schoon en let op infectiepreventie
• Controleer regelmatig je voortgang en plan opvolging in
• Misvattingen rond maagperforatie
• Een maagperforatie ontstaat alleen door een maagzweer
• Maagperforaties komen alleen voor bij ouderen
• Een maagperforatie veroorzaakt altijd onmiddellijk hevige pijn
• Maagperforaties genezen vanzelf met rust en medicatie
• Maagperforaties hebben geen gevolgen voor andere organen
• Preventie van een maagperforatie is niet mogelijk

Synoniemen maagperforatie

Een maagperforatie is bekend onder verschillende benamingen:

• doorboorde maag
• gaatje in de maag
• gat in de maag
• gescheurde maag
• maagdoorboring
• perforatie (van de) maag
• scheur(tje) in de maag

Epidemiologie

Maagperforatie is een ernstige medische aandoening waarbij een gat of scheur ontstaat in de maagwand, wat leidt tot de uitstroom van maaginhoud in de buikholte. Deze aandoening komt niet vaak voor, maar wanneer deze zich voordoet, is het levensbedreigend en vereist onmiddellijke medische behandeling.

Prevalentie
Maagperforatie is een relatief zeldzame aandoening, maar het aantal gevallen neemt toe bij bepaalde risicogroepen. Schattingen suggereren dat maagperforatie in de Verenigde Staten jaarlijks ongeveer 1 op 10.000 ziekenhuisopnames betreft. Wereldwijd variëren de prevalentie en incidentie per regio, afhankelijk van toegang tot zorg, hygiëne en dieet.

Leeftijd en geslacht
Maagperforatie komt vaker voor bij volwassenen tussen de 40 en 60 jaar. De aandoening is zeldzaam bij jonge kinderen, maar kan optreden bij hen als gevolg van ernstige infecties of letsel. Mannen hebben doorgaans een hoger risico dan vrouwen, waarschijnlijk door het grotere gebruik van risicovolle gewoonten, zoals roken en overmatig alcoholgebruik.

Geografische variaties
In landen met een hogere levensstandaard en betere medische zorg is de incidentie van maagperforatie relatief laag. In ontwikkelingslanden komt maagperforatie vaker voor, vaak door onbehandelde maagzweren en infecties zoals Helicobacter pylori, die vaker voorkomen in deze gebieden.

Mechanisme

Maagperforatie ontstaat wanneer de maagwand beschadigd raakt door ulcera (zweren), tumoren, of letsels die de integriteit van de maagwand verstoren. Dit leidt tot een onmiddellijke lek van maaginhoud in de buikholte, wat kan leiden tot peritonitis, een ernstige infectie van het buikvlies.

Maagzweren
De meest voorkomende oorzaak van maagperforatie is een maagzweer, die kan worden veroorzaakt door overmatig gebruik van niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID's), alcoholmisbruik, of een infectie met Helicobacter pylori. Wanneer een zweer door de maagwand heen breekt, veroorzaakt dit perforatie.

Toxiciteit door infecties
Infecties van de maag of darmen, zoals een ernstige Helicobacter pylori-infectie, kunnen het slijmvlies van de maag beschadigen, waardoor het risico op perforatie toeneemt. Andere bacteriën die gastro-intestinale infecties veroorzaken, kunnen ook bijdragen aan maagperforatie.

Trauma of letsel
Directe verwondingen, zoals stoten, vallen of na chirurgische complicaties, kunnen ook de maagwand beschadigen en leiden tot perforatie. Trauma aan de maag is een van de minder voorkomende oorzaken van maagperforatie, maar het kan aanzienlijke schade veroorzaken.

Oorzaken: Gat in maagwand, vaak door maagzweer

Bij ongeveer 5% van alle patiënten met een maagzweer ontwikkelt zich een gat in de maagwand. Andere mogelijke oorzaken zijn onder andere maagkanker, trauma's zoals een messteek (steekwonde) of schotwonde, en het inslikken van scherpe voorwerpen zoals botjes. Een van de grootste risico's bij een maagperforatie is dat maagzuur en maaginhoud de buikholte binnendringen, wat kan leiden tot ernstige schade aan het buikvlies en omliggende organen. Dit resulteert in peritonitis, een gevaarlijke ontsteking van het buikvlies door een infectie.

Risicofactoren

Er zijn verschillende risicofactoren die de kans op het ontwikkelen van maagperforatie verhogen. Deze factoren zijn vaak gerelateerd aan de levensstijl, bestaande gezondheidsproblemen of genetische predispositie.

Helicobacter pylori-infectie
Helicobacter pylori is een bacterie die in de maag leeft en kan leiden tot de ontwikkeling van maagzweren. Mensen die drager zijn van deze bacterie hebben een verhoogd risico op maagperforatie, vooral als de zweer onbehandeld blijft.

Gebruik van NSAID's
Het chronisch gebruik van NSAID's (zoals ibuprofen of aspirine) is een belangrijke risicofactor voor het ontwikkelen van maagzweren en uiteindelijk maagperforatie. Deze medicijnen kunnen de maagwand irriteren en het slijmvlies afbreken, waardoor de kans op perforatie toeneemt.

Roken en alcoholgebruik
Roken en overmatig alcoholgebruik verhogen de kans op het ontwikkelen van maagzweren, wat het risico op maagperforatie vergroot. Roken vermindert de bloedtoevoer naar het maagslijmvlies, terwijl alcohol de maagwand direct irriteert.

Risicogroepen

Bepaalde patiëntengroepen lopen een hoger risico op maagperforatie door hun medische voorgeschiedenis, leeftijd of levensstijl.

Patiënten met chronische maagzweren
Patiënten die herhaaldelijk maagzweren hebben of een onbehandelde Helicobacter pylori-infectie hebben, lopen een hoger risico op maagperforatie. Een bestaande maagzweer kan verergeren en de maagwand uiteindelijk doorbreken.

Ouderen
Ouderen hebben vaak een verhoogd risico op maagperforatie, voornamelijk door het gebruik van medicatie zoals NSAID's en het afnemen van de beschermende capaciteit van het maagslijmvlies. Daarnaast kunnen oudere patiënten trager reageren op de symptomen van maagperforatie.

Patiënten met alcohol- of drugsverslaving
Mensen die lijden aan alcohol- of drugsverslaving hebben vaak een verhoogd risico op maagperforatie vanwege het verhoogde gebruik van irriterende stoffen zoals alcohol, tabak en illegale drugs.

Symptomen: Ernstige buikpijn en braken

De patiënt ervaart bij een maagperforatie acute, plotselinge en intense dolksteekpijn in de bovenbuik, vaak in het midden. Deze pijn kan uitstralen naar de schouders en rug. De perforatie leidt doorgaans snel tot peritonitis, met symptomen zoals:

• Ernstige, continue buikpijn
• Braken, soms met bloed
• Misselijkheid
• Koorts en rillingen
• Opgeblazen gevoel en een harde, gevoelige buik
• Zwarte ontlasting door bloedverlies in het maagdarmkanaal

Alarmsymptomen

Maagperforatie is een medische noodsituatie en de symptomen kunnen plotseling optreden en snel verergeren. Vroege herkenning van de symptomen is cruciaal om ernstige complicaties te voorkomen.

Plotselinge, scherpe buikpijn
De meest voorkomende symptoom van maagperforatie is plotselinge, intense buikpijn, vaak in het bovenste gedeelte van de buik. Deze pijn wordt vaak omschreven als scherp en stekend en verergert snel.

Koorts en koude rillingen
Koorts, koude rillingen en een algemeen gevoel van ziekte kunnen wijzen op peritonitis, een complicatie van maagperforatie waarbij de buikholte ernstig geïnfecteerd raakt.

Opgezette buik en misselijkheid
Een opgezette buik, misselijkheid en braken kunnen zich voordoen als gevolg van de ophoping van gas en vloeistof in de buik als gevolg van de perforatie. Deze symptomen zijn vaak gekoppeld aan een ernstig ontstekingsproces.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek Tijdens een lichamelijk onderzoek zal de arts de buik van de patiënt palperen. Vaak is er sprake van een gevoelige, harde buik, wat wijst op spierverzet en peritonitis. Daarnaast kan een digitaal rectaal onderzoek zwarte ontlasting onthullen, wat een teken is van bloeding in het maag-darmkanaal.

Diagnostisch onderzoek Meerdere diagnostische onderzoeken zijn nodig om een maagperforatie te bevestigen en de ernst ervan te bepalen:

• Bloedonderzoek: Dit onthult vaak een verhoogd aantal witte bloedcellen (leukocytose), wat duidt op een infectie.
• Röntgenfoto's van de borstkas en buik: Vrije lucht in de buikholte, zichtbaar op een röntgenfoto, is een teken van perforatie.
• Contrastonderzoek: Een röntgenfoto met gastrografine (contraststof) kan de locatie van de perforatie aantonen.
• CT-scan van de buik: Dit biedt een gedetailleerd beeld van de buikholte en helpt bij het lokaliseren van de perforatie.
• Gastroscopie: Een endoscopisch onderzoek van de maag waarmee de arts ook een biopt kan nemen om de onderliggende oorzaak van de perforatie, zoals kanker of een maagzweer, te onderzoeken.

Behandeling met operatie en antibiotica

Bij een maagperforatie is een spoedoperatie noodzakelijk om het gat in de maag te dichten en verdere complicaties te voorkomen. Afhankelijk van de ernst van de perforatie kan het nodig zijn om (een deel van) de maag te verwijderen, een procedure die bekendstaat als een (partiële) gastrectomie. Naast chirurgie is een intensieve antibioticabehandeling vereist om een buikvliesontsteking (peritonitis) te bestrijden. Als de maaginhoud al in de buikholte is gelekt, spoelt de chirurg de buikholte om infectie te voorkomen. In zeldzame gevallen kan een conservatieve behandeling met alleen antibiotica worden overwogen als de perforatie vanzelf is gesloten, wat met verschillende onderzoeken bevestigd moet worden.

Prognose

De prognose van maagperforatie hangt sterk af van de snelheid van diagnose en behandeling. Het is een levensbedreigende aandoening die onmiddellijke chirurgische interventie vereist om de kans op herstel te maximaliseren.

Goede prognose bij snelle interventie
Wanneer maagperforatie snel wordt gediagnosticeerd en behandeld met een chirurgische ingreep, is de prognose doorgaans goed. Patiënten herstellen vaak goed, vooral als er geen ernstige infecties of andere complicaties zijn.

Slechte prognose bij vertraagde behandeling
Als de behandeling te lang wordt uitgesteld, kunnen infecties zich snel verspreiden naar andere delen van het lichaam, wat leidt tot sepsis en andere levensbedreigende complicaties. Dit kan de prognose ernstig verslechteren.

Complicaties: Infecties en andere risico's

Zelfs met snelle chirurgische interventie blijft de kans op complicaties aanwezig. Veel voorkomende complicaties zijn:

• Peritonitis: Een ontsteking van het buikvlies door lekkende maaginhoud.
• Buikabces: Een gelokaliseerde pusophoping in de buikholte.
• Sepsis: Een levensbedreigende bloedvergiftiging die kan optreden als de infectie zich verspreidt.
• Lekkage van de maaginhoud na de operatie, wat opnieuw chirurgisch ingrijpen kan vereisen.

Preventie van maagperforatie

Hoewel een maagperforatie niet altijd te voorkomen is, kunnen enkele maatregelen het risico verlagen:

• Tijdige behandeling van maagzweren en [ARTIKEL=180106]Helicobacter pylori infecties
• Vermijden van langdurig of overmatig gebruik van NSAID's zonder medisch toezicht
• Stoppen met roken en beperken van alcoholgebruik
• Regelmatige medische controle bij patiënten met risicofactoren zoals maagkanker of chronische maagzweren
• Veilige praktijken om trauma aan de buik te voorkomen, zoals het vermijden van risicovolle activiteiten

Praktische tips voor het leven met / omgaan met maagperforatie

Een maagperforatie is een ernstige aandoening waarbij een gat ontstaat in de maagwand, wat kan leiden tot levensbedreigende complicaties zoals buikvliesontsteking. Het is cruciaal om tijdig medische hulp te zoeken en bepaalde maatregelen te nemen om je gezondheid te beschermen en de kans op complicaties te minimaliseren.

Zoek direct medische hulp bij symptomen

Een maagperforatie kan plotselinge en hevige buikpijn veroorzaken, vaak gepaard gaand met koorts, misselijkheid en braken. Het is van essentieel belang om onmiddellijk medische hulp in te schakelen als je deze symptomen ervaart. Aangezien de aandoening levensbedreigend kan zijn, is snelle behandeling cruciaal om ernstige complicaties zoals peritonitis (buikvliesontsteking) te voorkomen.

Wacht niet te lang, maar ga direct naar het ziekenhuis voor een beoordeling. Hoe sneller de perforatie wordt behandeld, hoe beter de prognose.

Volg strikt het medische behandelplan

De behandeling voor een maagperforatie vereist meestal een operatie om het gat in de maagwand te sluiten en de infectie te behandelen. Na de operatie kan je arts je voorschrijven om antibiotica te gebruiken om infecties te voorkomen en pijnstillers om je comfort te verbeteren.

Het is van groot belang dat je het behandelplan nauwkeurig opvolgt en geen dosis van je medicatie overslaat. Je arts kan je ook voorzien van specifieke instructies voor de nazorg, zoals het aanpassen van je dieet en rust.

Eet voorzichtig na de operatie

Na een operatie voor maagperforatie zal je arts je waarschijnlijk aanraden om eerst vloeibaar voedsel te nemen, gevolgd door zacht, licht verteerbaar voedsel. Het is belangrijk om je voedingskeuzes aan te passen om de genezing van je maagwand te bevorderen en je maag niet te overbelasten.

Vermijd vet, gekruid of zwaar voedsel en probeer een evenwichtig voedingspatroon te handhaven dat licht en goed verteerbaar is. Probeer kleine, frequente maaltijden te eten in plaats van grote hoeveelheden in één keer.

Beperk fysieke inspanning in de herstelperiode

Na een maagperforatie-operatie is het belangrijk om zware lichamelijke inspanning te vermijden, vooral de eerste weken van je herstel. Tillen, rennen of andere intense fysieke activiteiten kunnen de herstelperiode vertragen en het risico op complicaties verhogen.

Rust voldoende en volg de aanbevelingen van je arts over wanneer je kunt beginnen met lichte activiteiten. Dit zal je helpen een versnelde en veilige herstelperiode te doorlopen.

Houd je omgeving schoon en let op infectiepreventie

Na een operatie voor maagperforatie is het belangrijk om extra aandacht te besteden aan hygiëne om infecties te voorkomen. Zorg ervoor dat je wonden goed worden verzorgd, volg de instructies van je arts voor wondverzorging en let op tekenen van infectie, zoals roodheid, zwelling of pus.

Het is belangrijk om je omgeving schoon te houden, inclusief het beddengoed en de kleding die in contact komen met de operatieplaats, om het risico op bacteriële infecties te minimaliseren.

Controleer regelmatig je voortgang en plan opvolging in

Na de operatie is het essentieel om regelmatig controleafspraken met je arts te hebben om ervoor te zorgen dat je herstel goed verloopt. Tijdens deze afspraken kan je arts je gezondheid monitoren, eventuele complicaties vroegtijdig opsporen en verdere behandelingsopties of aanpassingen in je nazorg plannen.

Volg deze afspraken strikt op om je herstel te optimaliseren en om eventuele problemen in een vroeg stadium te identificeren.

Misvattingen rond maagperforatie

Een maagperforatie is een ernstige medische aandoening waarbij een gat in de maagwand ontstaat, wat kan leiden tot een levensbedreigende situatie. Er bestaan echter veel misvattingen over de oorzaken, symptomen en behandeling van deze aandoening.

Een maagperforatie ontstaat alleen door een maagzweer

Hoewel een maagzweer een veelvoorkomende oorzaak is, zijn er meerdere mogelijke oorzaken van een perforatie. Andere factoren zoals trauma, infecties, bepaalde geneesmiddelen (zoals NSAID’s en corticosteroïden) en zelfs een ernstig ontstoken maag kunnen bijdragen aan het ontstaan van een perforatie.

Maagperforaties komen alleen voor bij ouderen

Hoewel ouderen een verhoogd risico lopen door een hogere prevalentie van maagzweren en medicijngebruik, kunnen ook jongere patiënten een maagperforatie krijgen. Overmatig gebruik van alcohol, bepaalde infecties of chronische aandoeningen zoals diabetes mellitus kunnen de kans op een perforatie in verschillende leeftijdsgroepen vergroten.

Een maagperforatie veroorzaakt altijd onmiddellijk hevige pijn

Hoewel acute en hevige buikpijn een veelvoorkomend symptoom is, kan een maagperforatie in sommige gevallen aanvankelijk mildere klachten geven. Patiënten kunnen last hebben van een zeurende buikpijn of een algemeen ziek gevoel, waardoor de diagnose vertraging kan oplopen. Beeldvormend onderzoek is vaak nodig om de diagnose te bevestigen.

Maagperforaties genezen vanzelf met rust en medicatie

Een maagperforatie is een medisch noodgeval dat vrijwel altijd chirurgische interventie vereist. In sommige zeldzame gevallen kan een kleine, goed ingekapselde perforatie spontaan genezen, maar meestal is een operatie nodig om het lek te dichten en verdere complicaties te voorkomen. Zonder snelle behandeling kan een perforatie leiden tot ernstige buikvliesontsteking en sepsis.

Maagperforaties hebben geen gevolgen voor andere organen

Een onbehandelde maagperforatie kan ernstige gevolgen hebben voor andere organen. Het kan leiden tot een infectie in de buikholte, die zich kan verspreiden naar de nieren, darmen en andere organen. Dit verhoogt het risico op systemische infecties en orgaanfalen, wat de overlevingskansen aanzienlijk vermindert.

Preventie van een maagperforatie is niet mogelijk

Hoewel sommige risicofactoren, zoals genetische aanleg, niet te vermijden zijn, kunnen veel gevallen van maagperforatie worden voorkomen. Het vermijden van overmatig gebruik van maag-irriterende middelen zoals NSAID’s, het beheersen van onderliggende aandoeningen en het handhaven van een evenwichtig voedingspatroon kunnen het risico verlagen. Daarnaast is het tijdig behandelen van maagzweren en infecties essentieel om complicaties te voorkomen.