Zwangerschapsjeuk: Jeukende bultjes op huid bij zwangerschap

Zwangerschapsjeuk is een relatief veelvoorkomende aandoening tijdens de zwangerschap, vooral in het derde trimester. Hoewel de exacte oorzaak onbekend is, is het een goedaardige aandoening die zich manifesteert als jeukende bultjes of puistjes op de huid van de buik, romp en ledematen. Ondanks de ernstige jeuk die vaak leidt tot slaapstoornissen, zijn er meestal geen complicaties voor de zwangere vrouw of haar baby. In de meeste gevallen verdwijnen de symptomen snel na de bevalling, hoewel sommige vrouwen nog enkele weken tot maanden klachten kunnen ervaren. Behandelingen zoals medicijnen, vochtinbrengende crèmes en lichttherapie kunnen de symptomen verlichten.

• Epidemiologie van zwangerschapsjeuk
• Mechanisme
• Oorzaken
• Risicofactoren voor zwangerschapsjeuk
• Risicogroepen
• Symptomen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties van zwangerschapsjeuk
• Preventie

Epidemiologie van zwangerschapsjeuk

Zwangerschapsjeuk, of pruritus gravidarum, is een veelvoorkomend verschijnsel tijdens de zwangerschap. Het wordt gekarakteriseerd door jeukende huid zonder zichtbare huiduitslag. De aandoening komt voor bij ongeveer 20% van de zwangere vrouwen, meestal in het tweede of derde trimester van de zwangerschap. Hoewel zwangerschapsjeuk meestal mild is en geen ernstige gevolgen heeft voor de zwangerschap, kan het ongemak aanzienlijk zijn.

Prevalentie

De prevalentie van zwangerschapsjeuk varieert wereldwijd, maar wordt vaak gerapporteerd tussen de 10% en 20% van de zwangere vrouwen. Het komt vaker voor in de westerse landen en wordt vaak geassocieerd met zwangerschappen bij vrouwen van middelbare leeftijd of oudere vrouwen.

Geografische variatie

Er is enige geografische variatie in de prevalentie van zwangerschapsjeuk. In sommige landen met een hoger percentage zwangere vrouwen met een licht huidtype (Fitzpatrick-huidtypes I en II), zoals Noord-Europa, wordt de aandoening vaker gerapporteerd.

Mechanisme

Het mechanisme achter zwangerschapsjeuk is nog niet volledig begrepen, maar er zijn verschillende factoren die bijdragen aan het ontstaan van jeuk tijdens de zwangerschap.

Hormonale veranderingen

De belangrijkste oorzaak van zwangerschapsjeuk is waarschijnlijk de hormonale verandering die optreedt tijdens de zwangerschap. Het verhoogde niveau van oestrogenen en progesteron kan de galwegen beïnvloeden, wat leidt tot het vasthouden van galzuren in de lever en het verspreiden van deze galzuren naar de huid, wat jeuk kan veroorzaken.

Veranderingen in de huid

De huid van een zwangere vrouw ondergaat ook verschillende veranderingen, zoals verhoogde doorbloeding, verhoogde bloedvolume en het rekken van de huid door de groeiende buik. Deze factoren kunnen bijdragen aan de prikkeling van de huid en het optreden van jeuk.

Oorzaken

De precieze oorzaak van zwangerschapsjeuk, ook wel bekend als pruritus gravidarum, is niet volledig begrepen. Het wordt soms in verband gebracht met cholestase van de zwangerschap (zwangerschapscholestase), een aandoening waarbij de vrouw jeuk en geelzucht (icterus) ervaart tijdens de zwangerschap. Onderzoek suggereert dat zwangerschapsjeuk ook vaker voorkomt bij vrouwen met een voorgeschiedenis van atopie, zoals eczeem en astma. Deze vrouwen hebben vaak een verhoogde gevoeligheid voor allergische reacties en huidontstekingen.

Risicofactoren voor zwangerschapsjeuk

De risicofactoren voor zwangerschapsjeuk omvatten:

• Een voorgeschiedenis van atopische aandoeningen zoals eczeem en astma.
• Zwangerschapscholestase, waarbij cholestase tijdens de zwangerschap kan leiden tot jeuk en geelzucht.
• Hormonale veranderingen die de huidreactiviteit kunnen beïnvloeden.
• Een eerdere zwangerschap waarbij vergelijkbare symptomen zijn opgetreden.

Risicogroepen

Er zijn specifieke groepen vrouwen die een verhoogd risico hebben om zwangerschapsjeuk te ontwikkelen.

Vrouwen met een familiaire voorgeschiedenis

Vrouwen die een familiegeschiedenis hebben van zwangerschapsjeuk of andere levergerelateerde aandoeningen zoals cholestase, lopen een groter risico om zelf zwangerschapsjeuk te ontwikkelen. Genetische factoren spelen een rol in de gevoeligheid voor deze aandoening.

Vrouwen met een licht huidtype

Vrouwen met een licht huidtype (Fitzpatrick-huidtype I of II) lopen een verhoogd risico op zwangerschapsjeuk. Dit type huid is gevoeliger voor hormonale veranderingen en kan sneller reageren op de veranderingen die plaatsvinden tijdens de zwangerschap.

Symptomen

Zwangerschapsjeuk begint meestal in het derde trimester, maar kan ook al in het eerste en tweede trimester optreden. De symptomen kunnen enkele maanden na de bevalling aanhouden. Kenmerkende symptomen zijn:

• Jeukende bultjes of puistjes op de buik, de extensoroppervlakten van de ledematen en soms op de romp.
• De bultjes zijn huidkleurig tot rood en komen vaak in groepjes voor.
• Ze kunnen lijken op insectenbeten, maar groeien doorgaans tot 0,5 tot 1 cm in diameter.
• De huidletsels kunnen al dan niet gericht zijn op een haarfollikel en hebben vaak een centrale korst.
• Ernstige jeuk kan leiden tot slaapstoornissen door het krabben van de huid.

Alarmsymptomen

Hoewel zwangerschapsjeuk meestal goedaardig is, moeten zwangere vrouwen alert zijn op alarmsymptomen die kunnen wijzen op ernstigere aandoeningen, zoals:

• Ernstige jeuk die gepaard gaat met geelzucht of pijnlijke huidveranderingen, wat kan duiden op cholestase.
• Snelle verslechtering van de symptomen, wat kan wijzen op een andere onderliggende aandoening.
• Overmatig krabben dat leidt tot huidbeschadiging of infecties.

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van zwangerschapsjeuk is voornamelijk klinisch en gebaseerd op de symptomen en de medische geschiedenis. Het is belangrijk om andere aandoeningen uit te sluiten, zoals:

• Zwangerschapscholestase ().
• [ARTIKEL=170503]Schurft (besmettelijke huidaandoening veroorzaakt door een mijt).
• Andere huidziekten zoals eczeem.

Een bloedonderzoek kan nuttig zijn om cholestase uit te sluiten en om verhoogde serum-IgE-waarden te controleren, die bij ongeveer een derde van de patiënten verhoogd kunnen zijn. Het lichamelijk onderzoek richt zich op de huid, met bijzondere aandacht voor de huidplooien waar tekenen van schurft kunnen worden gevonden.

Behandeling

De behandeling van zwangerschapsjeuk omvat verschillende benaderingen om de symptomen te verlichten:

• Gebruik van lokale steroïden om ontsteking en jeuk te verminderen.
• Orale antihistaminica kunnen helpen bij de verlichting van jeuk.
• Toepassen van crèmes met menthol of andere vochtinbrengende middelen om de huid te verzachten en jeuk te verminderen.
• In sommige gevallen kan fototherapie (behandeling met licht) nuttig zijn.
• Gebruik milde, natuurlijke zeep en vermijd agressieve wasmiddelen om huidirritatie te voorkomen.
• Draag loszittende kleding van natuurlijke vezels zoals katoen en linnen om de huid te laten ademen en irritatie te minimaliseren.

Prognose

De prognose voor zwangerschapsjeuk is over het algemeen goed, maar het is belangrijk om de oorzaak van de jeuk goed te onderzoeken, vooral wanneer ernstigere aandoeningen zoals ICP worden vermoed.

Zelfbeperking en verlichting van symptomen

In de meeste gevallen neemt de jeuk af na de bevalling, aangezien de hormonale veranderingen die het veroorzaken, weer terugkeren naar het normale niveau. De symptomen kunnen echter wel ongemakkelijk zijn tijdens de zwangerschap.

Risico voor de baby

Als zwangerschapsjeuk het gevolg is van intrahepatische cholestase, kunnen er risico’s voor de baby zijn, zoals vroeggeboorte en ademhalingsproblemen. Een tijdige diagnose en behandeling zijn dus essentieel om de gezondheid van de baby te waarborgen.

Complicaties van zwangerschapsjeuk

Hoewel zwangerschapsjeuk meestal goedaardig is, kunnen de volgende complicaties optreden:

• Huidinfecties door open krabben.
• Verergering van symptomen bij een onderliggende aandoening zoals cholestase.
• In zeldzame gevallen kan zwangerschapsjeuk leiden tot ernstige ongemakken die de kwaliteit van leven van de zwangere vrouw beïnvloeden.

Preventie

Er zijn geen gegarandeerde methoden om zwangerschapsjeuk volledig te voorkomen, maar enkele maatregelen kunnen het risico verminderen:

• Handhaaf een goede huidverzorging met milde, hypoallergene producten.
• Vermijd het gebruik van agressieve wasmiddelen en draag ademende, natuurlijke kleding.
• Eet een gezonde, evenwichtige voeding om de huid en het immuunsysteem te ondersteunen.
• Houd de huid goed gehydrateerd met vochtinbrengende crèmes.

Lees verder

• Pruritische zwangerschapsfolliculitis: Huiduitslag op romp
• Pemphigoid gestationis: Jeukende uitslag bij zwangere vrouw
• Zwangerschapscholestase: Jeuk & geelzucht bij zwangerschap
• Huid-, haar- en nagelproblemen tijdens zwangerschap