Hiv-infectie bij kinderen: Oorzaken, symptomen & behandeling

Het humaan immunodeficiëntievirus (hiv) is het virus dat verantwoordelijk is voor het veroorzaken van aids. Het virus vernietigt of beschadigt cellen van het immuunsysteem en vernietigt geleidelijk het vermogen van het lichaam om infecties en bepaalde vormen van kanker te bestrijden. Meestal zijn volwassenen getroffen maar vooral in armere landen zijn veel kinderen hiv-positief. Groeiproblemen, ontwikkelingsproblemen en neurologische stoornissen komen voor bij kinderen, al is de presentatie sterk variabel. Dankzij de vroege toegang tot zorg en de vooruitgang in de behandeling van hiv-medicijnen, zijn er steeds minder met een hiv-infectie. De zorg voor een kind dat hiv-positief is, brengt niettemin vele uitdagingen met zich mee.

• Hiv en aids
• Vernietiging van T-cellen van immuunsysteem
• Problemen om infecties te bestrijden
• Epidemiologie van hiv-infectie bij kinderen
• Oorzaken en overdracht van hiv-virus
• Bloedtransfusies
• Naalden en spuiten
• Seksueel contact
• Verticale overdracht
• Risicofactoren
• Symptomen
• Behandeling van hiv bij kind
• Opgroeien met hiv
• Prognose
• Complicaties
• Preventie

Hiv en aids

Vernietiging van T-cellen van immuunsysteem

Hiv staat voor ‘human immunodeficiency virus‘. Aids staat voor ‘acquired immunodeficiency syndrome’. Hiv is eigenlijk het virus dat de ziekte aids veroorzaakt. Patiënten die hiv-positief zijn, hebben het humaan immunodeficiëntievirus in hun bloed. Hiv vernietigt een deel van het immuunsysteem, met name de T-lymfocyt (type witte bloedcel) of de T-cel. T-cellen zijn een soort ‘vechterscellen’ in het bloed die het lichaam helpen om allerlei ziektekiemen en ziektes te bestrijden. Nadat hiv het lichaam binnenkomt, nestelt het zich op een T-cel en baant het zich een weg naar binnen in die cel. Eenmaal binnen neemt het virus de T-cel volledig over en gebruikt het dan als een virusfabriek om veel kopieën van zichzelf te maken. De nieuw gemaakte virussen verlaten dan de T-cel en gaan door met het infecteren en vernietigen van andere gezonde T-cellen terwijl ze zich blijven vermenigvuldigen in het lichaam.

Problemen om infecties te bestrijden

T-cellen die zijn aangetast door het virus, kunnen infecties niet langer goed bestrijden. Het duurt vaak jaren voordat het virus genoeg T-cellen heeft beschadigd zodat de patiënt ziek wordt en aids ontwikkelt. Hoewel de seropositieve persoon zich prima voelt, reproduceert het virus zichzelf en vernietigt het T-cellen. Dankzij medicijnen blijft een geïnfecteerde hiv-patiënt jarenlang relatief gezond en symptoomvrij. Deze medicijnen zijn erg duur en niet beschikbaar voor iedereen in de wereld. Wanneer het immuunsysteem van de patiënt is verzwakt en meer T-cellen zijn vernietigd door het virus, is de patiënt niet langer in staat om infecties te bestrijden. Hij wordt dan erg ziek, en heeft dan een zeer laag aantal T-cellen of tekenen van een ernstige infectie.

Epidemiologie van hiv-infectie bij kinderen

Het aantal kinderen dat elk jaar geïnfecteerd raakt met hiv daalt. In 2017 leefden wereldwijd 3 miljoen kinderen van 19 jaar en jonger met het virus, maar slechts ongeveer één derde van hen kreeg een behandeling. De meeste kinderen met hiv en aids bevinden zich in Afrika ten zuiden van de Sahara. Het is de belangrijkste doodsoorzaak onder jonge tieners in deze gebieden.

Oorzaken en overdracht van hiv-virus

Bloedtransfusies

Bloedtransfusies met hiv-positief bloed of injecties met niet-gesteriliseerde naalden infecteren mogelijk kinderen in armere landen.

Naalden en spuiten

In Midden- en Oost-Europa gebeurt de verspreiding van hiv door geïnjecteerd drugsgebruik onder jongeren die op straat leven (door het delen van naalden en spuiten).

Seksueel contact

De besmetting met het hiv-virus gebeurt ook door seksueel misbruik of verkrachting. In sommige landen zijn kinderhuwelijken cultureel geaccepteerd en krijgt een jong meisje hiv van de oudere echtgenoot en geeft ze dit ook door aan haar baby. Hoe jonger een kind is wanneer ze voor het eerst seks heeft, hoe groter de kans dat ze hiv krijgt.

Verticale overdracht

De meeste kinderen met hiv kregen het virus van hun moeder toen ze zwanger was, tijdens het geboorteproces of tijdens het geven van borstvoeding.

Risicofactoren

Kinderen in door aids getroffen gemeenschappen die ouders en familieleden hebben verloren, zijn ook kwetsbaarder voor hiv-infecties. Ze hebben mogelijk geen zorgverleners, geen toegang tot school of ze zijn niet in staat om op te komen voor hun rechten.

Symptomen

Niet alle kinderen met hiv hebben symptomen. Kinderen die wel tekenen ervaren van hiv, hebben niet precies dezelfde symptomen. De symptomen verschillen ook per leeftijd.

Enkele van de meest voorkomende klachten zijn:

• groeiproblemen: Kinderen komen niet aan in gewicht of groeien niet zoals artsen dat verwachten.
• problemen met de hersenen of het zenuwstelsel zoals epileptische aanvallen, moeite met lopen of slechte schoolprestaties
• problemen met het bepalen van mijlpalen: De vaardigheden niet hebben of niet de dingen kunnen doen die artsen van een kind verwachten op die leeftijd.
• vaak ziek zijn door kinderziekten, zoals een oorontsteking, een verkoudheid, maagklachten of diarree

Behandeling van hiv bij kind

Kinderen krijgen ongeveer dezelfde behandeling als volwassenen: een combinatie van medicijnen genaamd ART (antiretrovirale therapie). Voor de arts vormt de behandeling van kinderen echter een uitdaging, omdat sommige hiv-remmers niet in vloeibare vorm bestaan die baby's en kleine kinderen kunnen slikken. Sommige medicijnen veroorzaken daarnaast ernstige bijwerkingen voor kinderen. Oudere kinderen die geen symptomen hebben, nemen ART zodat ze gezond blijven. Zodra de hiv-behandeling is gestart, moet het hiv-positieve kind regelmatig door de arts worden gecontroleerd om er zeker van te zijn dat de medicijnen goed werken en geen ernstige bijwerkingen veroorzaken. Als zich tijdens de therapie een aanzienlijk probleem voordoet, zoals symptomen van infectie, is een overstap in therapie mogelijk noodzakelijk.

Opgroeien met hiv

Volwassenen moeten met kinderen over de ziekte praten waarbij kinderen moeten beseffen dat het niet hun schuld is dat ze ziek zijn en elke dag medicijnen moeten nemen. Sociale, financiële en emotionele steun voor het hele gezin is belangrijk, vooral in gemeenschappen zonder veel middelen. Kinderen met hiv en aids kunnen veilig naar school gaan, maar soms krijgen kinderen met deze ziekte wel te maken met pesterijen en discriminatie, tenzij de andere leerlingen en leraren begrijpen hoe hiv zich verspreidt. Sensibiliseringscampagnes en onderwijsprogramma's helpen het stigma rond hiv te doorbreken zodat kinderen schoolvrienden kunnen krijgen en op een normale manier opgroeien.

Prognose

Hiv, het virus dat aids veroorzaakt, beschadigt het immuunsysteem, dus het immuunsysteem kan infecties en sommige kankers niet goed bestrijden. Dankzij de juiste combinatie van medicijnen en liefdevolle ondersteuning kunnen kinderen met hiv opgroeien om een lang, actief leven te leiden.

Complicaties

Net als bij volwassenen, krijgen kinderen met een hiv-infectie in een later stadium van de ziekte te maken met infecties die bij mogelijk een dodelijk verloop hebben omdat het immuunsysteem niet goed werkt. Deze ‘opportunistische infecties’ omvatten:

• cytomegalovirus (CMV)
• lymfocytische interstitiële pneumonitis (een soort littekens in de longen)
• mondspruw of ernstige luieruitslag door een schimmelinfectie
• pneumocystis pneumonie, een schimmelinfectie van de longen

Zonder behandeling behalen één derde van de hiv-positieve kleuters wereldwijd de eerste verjaardag niet en de helft van de kinderen sterft onbehandeld voordat ze twee jaar zijn.

Preventie

Vrouwen die positief getest zijn tijdens de zwangerschap en zich laten behandelen wanneer ze zwanger zijn, geven het virus minder snel door aan hun baby's. Dit is de beste manier om hiv bij kinderen te voorkomen.

Lees verder

• Hiv (humaan immunodeficiëntievirus) en problemen aan de huid
• Hiv en aids: Virale infectie met aantasting immuunsysteem
• Oogproblemen bij AIDS (Acquired Immunodeficiency Syndrome)
• Complicaties van aids/hiv: Infecties, ziekten en kanker