De schedel openen voor een operatie: trepanatie

Een trepanatie kan om verschillende redenen nodig zijn. Het wordt uitgevoerd wanneer de arts zo snel mogelijk de hersenen moet kunnen opereren. De operatie wordt dan ook enkel uitgevoerd door een neurochirurg. Tijdens de trepanatie wordt er een luik gemaakt in de schedel zodat de hersenen kunnen worden bereikt. Dit luik wordt na de operatie gedicht. Een trepanatie is dus een grote ingreep en brengt littekenweefsel met zich mee. Dit verdwijnt vaak in de haargrens waardoor het toch minder zichtbaar is.

Wat is een trepanatie?

Een trepanatie of craniotomie is de medische term voor een operatietechniek waarbij de schedel wordt geopend. Het heeft als doel om de hersenen te kunnen opereren. Na de operatie wordt het stuk schedel dat open was gemaakt gedicht en wordt de patiënt gehecht.

Wanneer wordt een trepanatie uitgevoerd?

Een trepanatie wordt uitgevoerd wanneer het niet mogelijk is om de hersenen te bereiken via een boorgat. Een boorgat wordt verkozen omdat het kleiner is en veel ingrepen via dat kleine gat uitgevoerd kunnen worden.

Er wordt gekozen voor een trepanatie wanneer een groot gedeelte van de hersenen zichtbaar moet zijn voor een operatie. Denk hierbij aan een grote hersenbloeding of tumorweefsel dat gedeeltelijk of helemaal verwijderd moet worden.

Hoe wordt een trepanatie uitgevoerd?

Voor de operatie

Bij een trepanatie wordt op voorhand met de patiënt besproken wat de operatie inhoudt, wat de risico’s zijn en de mogelijke complicaties. De patiënt krijgt tijdens dat gesprek ook belangrijke richtlijnen mee over zijn medicatie. Als de patiënt medicatie neemt die invloed heeft op de bloedstolling wordt bekeken wanneer deze gestopt moet worden. Dit om bloedingen te voorkomen. Ook het gebruik van pijnstilling wordt onder de loep genomen. Verder wordt ook besproken waar precies de incisie zal gebeuren. Meestal moet hier ook het haar worden afgeschoren. Dit om hygiënische redenen. Ook de vorm van de incisie wordt besproken indien mogelijk. De patiënt dient er rekening mee te houden dat de incisie voor littekenweefsel zal zorgen. Al zal dit minder zichtbaar zijn wanneer het haar opnieuw gegroeid is.

Narcose

De trepanatie gebeurt meestal onder narcose. Soms kiest de arts ervoor om lokaal te verdoven. Dit omdat hij moet opereren in de buurt van belangrijke delen in de hersenen. De neurochirurg wil er zeker van zijn dat alle lichaamsfunctie behouden blijven. Door de patiënt lokaal te verdoven kan hij deze tijdens de operatie opdrachten laten uitvoeren waardoor hij deze functies kan testen. Zo wordt soms gevraagd om woorden te spellen, te tellen of je vingers te bewegen.

De operatie

Na de narcose of de lokale verdoving wordt de besproken incisie gemaakt. Daarna volgt een klein boorgat in de schedel. Aan de hand van dit boorgat wordt de schedel uitgezaagd. Dit stuk schedel wordt tijdelijk weggenomen. Dan kan de neurochirurg de operatie aan de hersenen starten. Wanneer de operatie aan de hersenen is geëindigd, wordt de schedel gedicht. Bij het plaatsen van de schedel worden schroeven en plaatjes gebruikt. Deze zorgen ervoor dat de schedel op zijn plaats blijft. Het boorgat dat gemaakt is, zal worden afgedekt met een rond plaatje. Dit omdat er anders een klein putje zichtbaar zal zijn in de schedel na de operatie. Als laatste wordt de huid gehecht met haakjes.

Na de trepanatie

Tijdens een trepanatie wordt vaak een drain geplaatst. De patiënt zal dan ook met een drain in het hoofd wakker worden. Deze drain dient om het bloed en vocht van de operatie af te voeren zodat de druk in de hersenen niet te groot wordt. Dit wordt enkele dagen na de operatie verwijderd. Verder is het herstel van de wond zeer belangrijk. De patiënt wordt dan ook goed geobserveerd door de arts en het verplegend personeel. Wanneer er gemerkt wordt dat een hersenfunctie mogelijk toch beschadigd zou zijn, kan er onmiddellijk ingegrepen worden. Ook moet erop toegekeken worden dat de wond zeker niet infecteert. Wanneer de patiënt pijn ervaart, zal de verpleegkundige een pijnstiller geven. De patiënt mag eten en drinken na de operatie als hij zich daar goed bij voelt. Over het algemeen blijft de patiënt enkele dagen in het ziekenhuis na de trepanatie.

Complicaties

Elke operatie heeft mogelijke complicaties. Het is zeer moeilijk om bij een trepanatie specifieke complicaties te benoemen omdat dit afhankelijk is van de plaats waar de trepanatie is uitgevoerd en welke operatie verder volgde. Wel zijn er enkele algemene complicaties die onafhankelijk zijn van de plaats van de operatie. Deze zijn:

• Infectie van de wond
• nabloeding
• verlamming
• spraakstoornissen
• zenuwbeschadiging door het maken van de incisie. Dit is te herkennen door het verdoofd aanvoelen van de huid.

Nazorg

De haakjes worden afhankelijk van de toestand van de wond tien tot twaalf dagen na de operatie verwijderd. Dit gebeurt door een arts of verpleegkundige. Tot dat de haakjes zijn verwijderd mogen de haren niet gewassen worden. Ook na het verwijderen van de haakjes moet de patiënt zeer voorzichtig zijn bij het gebied rondom de wond zodat deze optimaal kan genezen.

Lees verder

• Subduraal hematoom: symptomen en behandeling