Hersenabces: symptomen, diagnose, behandeling en oorzaak

Een ophoping van pus in de hersenen wordt een hersenabces genoemd. Dat zorgt voor een gevaarlijke verdikking in het brein. Een hersenabces is een zeldzame aandoening, maar als die voorkomt, zorgt dat voor een levensbedreigende situatie. De hersenpan raakt door de zwelling letterlijk in de knel. Daardoor gaat de druk in de schedel omhoog.

Oorzaak

De vorming van een hersenabces is in de meeste gevallen het gevolg van een bacteriële infectie elders in het lijf. Veel voorkomende oorzaken zijn een infectie aan de kies of een bijholteontsteking. Als die niet wordt behandeld, bestaat het risico op verplaatsing van de bacterie naar andere delen van het lichaam. In zeldzame gevallen breidt de infectie zich uit naar de hersenen. Ook een schimmelontsteking kan leiden tot een hersenabces. Opvallend is dat deze pusophoping vooral voorkomt bij mannen. Mensen die drugs gebruiken lopen meer risico, vooral wanneer ze naalden hergebruiken om te spuiten.

Symptomen

• Hoofdpijn
• Uitvallen van lichaamsfuncties, bijvoorbeeld verlamming
• Epileptische aanvallen
• Stijve nek
• Misselijkheid
• Overgeven
• Verward zijn
• Vorming van waterhoofd
• Koorts

De symptomen misselijkheid, overgeven, verward zijn, de vorming van een waterhoofd en koorts komen vooral voor als het abces zich in de kleine hersenen bevindt. De klachten die gepaard gaan bij een hersenabces komen overeen met een hersentumor en dat moet dan ook uitgesloten worden.

Diagnose

Als een patiënt symptomen heeft die duiden op een hersenabces volgt er meteen een doorverwijzing naar het ziekenhuis.

Bloedonderzoek

De dokter laat bloedonderzoek uitvoeren om te kijken of er een mogelijk een ontsteking zichtbaar is. Een hersenabces geeft vaak ontstekingswaarden in het bloed aan.

CT-scan

Een CT-scan geeft een goed beeld van de hersenen weer. Een abces is op zo’n scan goed zichtbaar en wordt afgebeeld in een ringvormige textuur met daaromheen een duidelijk zichtbaar randje. De hersenen laten door de aanwezigheid van de pusophoping een zwelling zien. De diagnose kan niet in alle gevallen meteen worden gesteld. Een abces ziet er op de scan namelijk ongeveer hetzelfde uit als een hersentumor en dan zorgt een operatie voor duidelijkheid. Een diagnose kan bijvoorbeeld nog niet worden gesteld als het abces geen verhoogde ontstekingswaarden laat zien in het bloed. Ook kan het zijn dat er meerdere pusophopingen voorkomen in het brein.

Behandeling

Een hersenabces kan op drie manieren worden behandeld. In de meeste gevallen genezen de patiënten volledig. Als het abces niet tijdig wordt behandeld, kan de cliënt in coma raken. Zo’n twintig procent van de patiënt krijgt te maken met blijvende klachten, zoals epileptische aanvallen, de uitval van ledematen of het niet meer goed kunnen praten.

Medicatie

Een behandeling met antibiotica helpt alleen wanneer het de ontwikkeling van het hersenabces zich nog in een vroeg stadium bevindt en niet volledig is omsloten door de ring. Anders dringen de antibiotica niet door in het abces. Daarnaast zijn de hersenen afgescheiden van de bloedbaan waardoor het extra lastig is voor deze medicatie om de pusophoping te bereiken. Om deze behandeling verder te laten slagen, dient de veroorzaker van het abces een bacterie te zijn. Via een infuus krijt de patiënt gedurende zes weken antibiotica toegediend. Corticosteroïden (bijvoorbeeld cortison en prednison) gaan de zwelling van de hersenen tegen. De kans op epileptische aanvallen wordt verkleind door anti-epileptica.

Gaatje in de schedel

In veel gevallen is het nodig om de pusophoping weg te halen door een gaatje in de schedel te maken. Dit wordt een stereotactische behandeling genoemd. Een chirurg zuigt de pus uit de hersenen en maakt daarna de holte schoon. Daarna krijgt de patiënt ook voor langere periode antibiotica voorgeschreven. Het pus gaat naar het laboratorium om te onderzoeken welke bacterie verantwoordelijk is voor de pus. Daar kan de behandeling dan op afgestemd worden. Voor deze behandeling kiest men vooral bij meerdere abcessen in het brein of wanneer de ophoping zich diep in de hersenpan bevindt.

Operatie

Als laatste en derde behandeling is een operatie een mogelijkheid. Deze ingreep is hetzelfde als bij het weghalen van een hersentumor. In de schedel maakt de chirurg een gat om vervolgens het abces secuur weg te halen. De holte wordt door de arts schoongemaakt. Ook daarna start er weer een behandeling met antibiotica gedurende meerdere weken.