Witte vlekken op de huid: Oorzaken van witte huidvlekken

Bij heel wat mogelijke aandoeningen komen huideiwitten of dode cellen vast te zitten onder het huidoppervlak. Daarnaast veroorzaken een aantal huidafwijkingen een verlies van pigment. In beide gevallen resulteert dit in witte vlekken of vlekjes op de huid. In veruit de meeste gevallen betreft het slechts een onschuldige huidaandoening en is geen sprake van een ernstige onderliggende ziekte. Het is echter belangrijk om de witte vlekjes op de huid te laten controleren door een dermatoloog (huidarts), om de juiste oorzaak te kennen en indien nodig een behandeling op te starten.

• Guttata hypomelanosis
• Lichen sclerosus
• Milia
• Pityriasis alba
• Tinea versicolor (pityriasis versicolor)
• Vitiligo
• Contact met de arts bij witte vlekken op de huid

Guttata hypomelanosis

Een andere benaming voor guttata hypomelanosis is ‘zonnevlekken’. De huidaandoening verschijnt door een gebrek aan melanine (huidpigment). Vaak zijn de zonnevlekjes familiaal bepaald. Een blanke huidskleur en langdurige blootstelling aan de schadelijke UV-stralen van zonlicht zijn de belangrijkste risicofactoren van de huidafwijking. Bij guttata hypomelanosis ontwikkelt de patiënt witte vlekken op de huid, omdat het pigment hierbij afwezig is. De vlekjes zijn één tot drie millimeter groot en zijn vooral te vinden op de benen, om zich vervolgens te verspreiden naar de armen, de bovenrug en het gezicht. Andere symptomen komen niet tot uiting bij de goedaardige huidaandoening. Een behandeling is niet echt nodig, maar wanneer de witte huidvlekken zeer zichtbaar zijn, of een groot deel van het lichaam bedekken, is een behandeling geschikt. Mogelijke behandelingsopties omvatten:

• actuele retinoïde crèmes, zoals retinol en tretinoïne
• dagelijks zonnebrandmiddelen toepassen op alle huiddelen die aan de zon zijn blootgesteld
• dermabrasie: behandeling waarbij de buitenste lagen van de huid fysiek verwijderd worden
• kunstmatige zonnebanken vermijden
• niet te veel in de zon doorbrengen
• topische steroïde crèmes, zoals hydrocortison: dit zijn op de huid aangebrachte krachtige ontstekingsremmers

Lichen sclerosus

Lichen sclerosus is een zeldzame aandoening die geen duidelijke oorzaak heeft, al zijn hormonale veranderingen of een overactief immuunsysteem wel bekende risicofactoren. Bij patiënten ontstaan witte vlekken aan de genitaliën, maar de witte huidvlekjes komen mogelijk ook voor op andere lichaamsdelen. Een snel gebarsten huid, ernstige jeuk, bloedingen en blaarvormingen zijn enkele andere tekenen van lichen sclerosus.

Milia

Milia is een huidaandoening waarbij witte vlekjes ontstaan aan het huidoppervlak. De huidaandoening kent verschillende oorzaken.

• Primaire milia: Hierbij komt keratine (een eiwit dat helpt om de buitenste laag van de huid te verharden) vast te zitten onder de huid en ontstaat een met vocht gevulde cyste. De symptomen komen willekeurig voor.
• Secundaire milia: De symptomen van secundaire milia ontwikkelen zich als gevolg van een trauma door bijvoorbeeld dermabrasie, weefselschade, blaarvorming en een huidontsteking. Secundaire miliea presenteert zich eveneens als bijwerking van sommige medicijnen.

De patiënt presenteert zich namelijk met stevige, verhoogde, pijnloze, witte, met vocht gevulde cysten. Voor milia zijn retinoïde crèmes en zalven beschikbaar. De arts schrijft ook vaak steroïde crèmes voor om milia te verminderen of verwijderen.

Pityriasis alba

Pityriasis alba is wellicht een milde vorm van atopische dermatitis (atopisch eczeem: huidziekte met jeuk). De huidaandoening treft voornamelijk kinderen tussen drie en zestien jaar. Dit is een relatief wijdverspreide, goedaardige huidaandoening waarbij de symptomen meestal op het gezicht, de nek, de schouders en de armen verschijnen. De patiënt ervaart hierbij een rode, schilferige, jeukende plekken op de huid. Deze plekken genezen uiteindelijk en laten witte vlekken op de huid achter. Pigmenterende pityriasis alba is een zeldzame vorm van pityriasis alba. Hierbij heeft de patiënt (meestal een kind) vooral op het gezicht blauwachtig witte schilferige vlekken op de huid. De symptomen van pityriasis alba verdwijnen veelal spontaan. De meeste patiënten zoeken geen behandeling. Sommige patiënten ervaren een ontsteking, een droge huid en jeuk waarvoor ze één of meer van volgende behandelingen toepassen:

• Elidelcrème, een niet-steroïde formule
• het regelmatig gebruik van vochtinbrengende crèmes
• laag gedoseerde lokale corticosteroïdencrèmes, vaak beginnend met 1-procent hydrocortisoncreme

Tinea versicolor (pityriasis versicolor)

Mensen die leven in tropische klimaten en tieners zijn het vaakst aangetast door de huidinfectie tinea versicolor. Bij patiënten met tinea versicolor gaat een schimmel op het huidoppervlak ongecontroleerd groeien (overgroei). De precieze oorzaak hiervan is onduidelijk, maar overmatig zweten (hyperhidrose), een vette huid, vochtige en warme omstandigheden en een verzwakt immuunsysteem zijn wel risicofactoren voor tinea versicolor. De schimmel veroorzaakt droge, schilferige, jeukende plekken die lichter (hypopigmentatie) of donkerder (hyperpigmentatie) zijn dan de omringende huid. Deze plekken groeien meestal vrij langzaam en klitten vaak samen. Soms zijn de symptomen van de schimmelinfectie alleen merkbaar bij patiënten met een donkere huidskleur. De aandoening is wijdverspreid en de symptomen zijn meer merkbaar in warme, vochtige omgevingen. De behandeling start meestal met antischimmel-wasbeurten, zepen en crèmes. Nadat de klachten verdwenen zijn, zijn mogelijk weer antischimmelbehandelingen nodig in warme omgevingen of tijdens de lente- en zomermaanden. Indien deze middelen niet werken of grote delen van de huid aangetast zijn, zet de arts orale (via de mond ingenomen) antimycotica (schimmeldodende medicijnen) in. Bij de meeste patiënten duurt het maanden vooraleer de huid weer de normale kleur terugkrijgt en de witte huidvlekjes verdwenen zijn.

Vitiligo

Vitiligo is vermoedelijk een auto-immuunziekte, waarbij het immuunsysteem ten onrechte gezonde cellen schaadt, maar de precieze oorzaak is niet gekend anno oktober 2020. De ziekte presenteert zich meestal voor het eerst in het tweede decennium. Bij patiënten met vitiligo verschijnen grote witte huidvlekken op plaatsen waar de pigmentcellen vernietigd zijn. Veelal verschijnen deze witte vlekken op plaatsen die vaak blootgesteld zijn aan de zon. Vitiligo veroorzaakt mogelijk emotionele problemen omdat vaak grote delen van het lichaam aangetast zijn. Bij kleinere witte huidvlekjes is het verstandig om de huid te bedekken tegen de zon. Grotere huidvlekken behandelt de arts via:

• een operatie om de bovenste delen van de aangetaste huid te verwijderen (als medicatie en lichttherapie niet effectief zijn)
• Elidelcrème, een niet-steroïde formule
• laaggedoseerde corticosteroïdencrèmes, zoals 1-procent hydrocortisoncrème
• tatoeages
• ultraviolet licht in combinatie met actuele medicatie

Contact met de arts bij witte vlekken op de huid

Witte vlekken of vlekjes op de huid die niet weggaan, laat de patiënt het best controleren om de oorzaak te achterhalen en eventueel een behandeling in te zetten. Bij aanhoudende problemen, steeds terugkerende witte huidvlekjes, zich verspreidende vlekken en de aanwezigheid van andere symptomen zoals pijn, jeuk of psychische problemen, is het eveneens verstandig om een arts op te zoeken.