Witte vlekken op de huid: Oorzaken van witte huidvlekken

Bij veel huidaandoeningen kunnen huideiwitten of dode cellen zich onder het huidoppervlak ophopen. Daarnaast kunnen bepaalde huidafwijkingen leiden tot verlies van pigment. Dit resulteert vaak in witte vlekken of vlekjes op de huid. In de meeste gevallen betreft het onschuldige huidaandoeningen en is er geen sprake van een ernstige onderliggende ziekte. Het is echter cruciaal om witte vlekken op de huid te laten controleren door een dermatoloog (huidarts). Zo kan de juiste oorzaak worden vastgesteld en kan indien nodig een geschikte behandeling worden gestart.

• Guttata hypomelanosis
• Lichen sclerosus
• Milia
• Pityriasis alba
• Tinea versicolor (pityriasis versicolor)
• Vitiligo
• Contact met de arts bij witte vlekken op de huid
• Preventie en zelfzorg

Guttata hypomelanosis

Guttata hypomelanosis, ook wel bekend als 'zonnevlekken', ontstaat door een tekort aan melanine (huidpigment). Deze aandoening is vaak erfelijk en wordt verergerd door langdurige blootstelling aan schadelijke UV-stralen van de zon. Bij guttata hypomelanosis verschijnen witte vlekken op de huid door een gebrek aan pigment. De vlekken zijn meestal één tot drie millimeter groot en komen voornamelijk voor op de benen, maar kunnen zich ook verspreiden naar de armen, de bovenrug en het gezicht. Andere symptomen ontbreken doorgaans bij deze goedaardige huidaandoening. Hoewel behandeling niet altijd noodzakelijk is, kan deze worden overwogen als de witte vlekken erg zichtbaar zijn of een groot deel van de huid bedekken. Mogelijke behandelingsopties zijn:

• actuele retinoïde crèmes zoals retinol en tretinoïne
• dagelijks zonnebrandmiddelen gebruiken op alle blootgestelde huiddelen
• dermabrasie: een behandeling waarbij de buitenste lagen van de huid fysiek worden verwijderd
• kunstmatige zonnebanken vermijden
• beperk de tijd in de zon
• topische steroïde crèmes zoals hydrocortison: krachtige ontstekingsremmers voor op de huid

Lichen sclerosus

Lichen sclerosus is een zeldzame aandoening waarvan de exacte oorzaak onbekend is. Hormonale veranderingen en een overactief immuunsysteem worden echter vaak genoemd als risicofactoren. Deze aandoening leidt tot witte vlekken, meestal op de genitaliën, maar kan ook op andere delen van het lichaam voorkomen. Symptomen kunnen zijn: een snel gebarsten huid, ernstige jeuk, bloedingen en blaarvorming.

Milia

Milia zijn kleine, witte vlekjes op het huidoppervlak. Er zijn verschillende oorzaken voor milia:

• Primaire milia: Ontstaan wanneer keratine (een eiwit dat helpt bij de verharding van de huid) onder de huid vastzit en een met vocht gevulde cyste vormt. Deze vorm komt willekeurig voor.
• Secundaire milia: Ontwikkelt zich door trauma zoals dermabrasie, weefselschade, blaarvorming of huidontsteking. Secundaire milia kan ook een bijwerking zijn van sommige medicijnen.

De symptomen omvatten stevige, pijnloze, witte, met vocht gevulde cysten. Behandelopties omvatten retinoïde crèmes en zalven. Artsen schrijven vaak steroïde crèmes voor om milia te verminderen of te verwijderen.

Pityriasis alba

Pityriasis alba wordt beschouwd als een milde vorm van atopische dermatitis (atopisch eczeem). Deze aandoening treft voornamelijk kinderen tussen de drie en zestien jaar. Het is een relatief veelvoorkomende, goedaardige huidaandoening waarbij de symptomen meestal verschijnen op het gezicht, de nek, de schouders en de armen. De patiënt ervaart vaak rode, schilferige, jeukende plekken die uiteindelijk genezen en witte vlekken op de huid achterlaten. Pigmenterende pityriasis alba is een zeldzamere vorm waarbij vooral blauwe witte schilferige vlekken op het gezicht verschijnen. De meeste gevallen verdwijnen spontaan en vereisen geen behandeling. Wanneer patiënten last hebben van ontsteking, een droge huid of jeuk, kunnen de volgende behandelingen nuttig zijn:

• Elidelcrème, een niet-steroïde formule
• regelmatig gebruik van vochtinbrengende crèmes
• laaggedoseerde lokale corticosteroïdencrèmes, vaak beginnend met 1-procent hydrocortisoncrème

Tinea versicolor (pityriasis versicolor)

Tinea versicolor, ook wel bekend als pityriasis versicolor, is een huidinfectie die vooral voorkomt bij mensen die in tropische klimaten leven en tieners. Bij deze aandoening groeit een schimmel ongecontroleerd op het huidoppervlak. De exacte oorzaak is onbekend, maar risicofactoren zijn onder andere overmatig zweten (hyperhidrose), een vette huid, warme en vochtige omstandigheden, en een verzwakt immuunsysteem. De schimmel veroorzaakt droge, schilferige, jeukende plekken die lichter (hypopigmentatie) of donkerder (hyperpigmentatie) kunnen zijn dan de omringende huid. Deze plekken groeien meestal langzaam en kunnen samenklitten. Soms zijn de symptomen alleen merkbaar bij mensen met een donkere huid. De aandoening komt vaak voor in warme, vochtige omgevingen. De behandeling begint meestal met antischimmel-wasbeurten, zepen en crèmes. Als deze niet effectief zijn of als grote delen van de huid zijn aangetast, kan de arts orale antimycotica (schimmeldodende medicijnen) voorschrijven. Het kan maanden duren voordat de huid zijn normale kleur terugkrijgt en de witte vlekken verdwijnen.

Vitiligo

Vitiligo wordt vermoedelijk veroorzaakt door een auto-immuunziekte, waarbij het immuunsysteem gezonde pigmentcellen aanvalt. De exacte oorzaak is echter nog niet volledig begrepen (anno augustus 2024). Vitiligo verschijnt vaak voor het eerst in de vroege volwassenheid. De aandoening kenmerkt zich door grote witte vlekken op plekken waar de pigmentcellen vernietigd zijn. Deze vlekken komen vaak voor op blootgestelde delen van de huid, zoals het gezicht en de handen. Vitiligo kan emotionele problemen veroorzaken vanwege de zichtbaarheid van de huidafwijkingen. Voor kleinere witte vlekken kan het nuttig zijn de huid te beschermen tegen de zon. Grotere vlekken worden vaak behandeld met:

• een operatie om de bovenste lagen van de aangetaste huid te verwijderen (indien medicatie en lichttherapie niet effectief zijn)
• Elidelcrème, een niet-steroïde formule
• laaggedoseerde corticosteroïdencrèmes, zoals 1-procent hydrocortisoncrème
• tatoeages om de huidskleur te camoufleren
• ultraviolet licht in combinatie met actuele medicatie

Contact met de arts bij witte vlekken op de huid

Als witte vlekken of vlekjes op de huid niet verdwijnen, is het raadzaam om deze door een arts te laten controleren om de oorzaak te achterhalen en een geschikte behandeling te overwegen. Bij aanhoudende problemen, regelmatig terugkerende witte huidvlekjes, zich verspreidende vlekken, of bij aanwezigheid van andere symptomen zoals pijn, jeuk of psychische problemen, is het verstandig om een arts te raadplegen.

Preventie en zelfzorg

Hoewel sommige huidaandoeningen niet volledig te voorkomen zijn, kunnen bepaalde zelfzorgmaatregelen helpen om de kans op het ontstaan of verergeren van witte vlekken op de huid te verkleinen:

• Gebruik altijd een zonnebrandcrème met een hoge SPF om schade door UV-stralen te minimaliseren.
• Zorg voor een goede huidhygiëne en gebruik milde, niet-irriterende producten.
• Vermijd overmatige blootstelling aan de zon en draag beschermende kleding bij langdurig verblijf buiten.
• Bij gebruik van medicatie die huidreacties kan veroorzaken, overleg met je arts over mogelijke bijwerkingen en alternatieven.
• Houd de huid goed gehydrateerd met vochtinbrengende crèmes om irritaties en droogte te voorkomen.