Witte vlekken op de huid: Oorzaken van witte huidvlekken

Bij veel huidaandoeningen kunnen huideiwitten of dode cellen zich onder het huidoppervlak ophopen. Daarnaast kunnen bepaalde huidafwijkingen leiden tot verlies van pigment. Dit resulteert vaak in witte vlekken of vlekjes op de huid. In de meeste gevallen betreft het onschuldige huidaandoeningen en is er geen sprake van een ernstige onderliggende ziekte. Het is echter cruciaal om witte vlekken op de huid te laten controleren door een dermatoloog (huidarts). Zo kan de juiste oorzaak worden vastgesteld en kan indien nodig een geschikte behandeling worden gestart.

• Epidemiologie
• Mechanisme
• Oorzaken van witte vlekken op de huid
• Guttata hypomelanosis
• Lichen sclerosus
• Milia
• Pityriasis alba
• Tinea versicolor (pityriasis versicolor)
• Vitiligo
• Risicofactoren
• Risicogroepen
• Geassocieerde symptomen
• Alarmsymptomen
• Contact met de arts bij witte huidvlekjes
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties
• Preventie en zelfzorg

Epidemiologie

Witte vlekken op de huid kunnen verschillende oorzaken hebben en zijn een veelvoorkomend dermatologisch verschijnsel. De prevalentie van deze aandoening varieert afhankelijk van de oorzaak en het geografische gebied. Deze vlekken komen voor bij zowel kinderen als volwassenen, maar kunnen vaker voorkomen bij mensen met bepaalde risicofactoren of genetische predisposities. De meest voorkomende oorzaak van witte vlekken is vitiligo, maar andere aandoeningen kunnen ook een rol spelen. In sommige gevallen kunnen witte vlekken een aanwijzing zijn voor een onderliggende medische aandoening, waardoor het belangrijk is om deze symptomen goed te monitoren en te diagnosticeren.

Prevalentie van vitiligo
Vitiligo is de meest voorkomende aandoening die witte vlekken op de huid veroorzaakt. Het wordt geschat dat wereldwijd ongeveer 1% van de bevolking lijdt aan vitiligo, hoewel de prevalentie kan variëren afhankelijk van het ras, de etniciteit en de geografische locatie. Vitiligo komt vaker voor bij mensen met een donkere huid, maar het kan iedereen treffen, ongeacht de huidskleur. De aandoening begint vaak in de kindertijd of vroege volwassenheid, maar kan op elke leeftijd ontstaan.

Geografische spreiding
De prevalentie van witte vlekken op de huid varieert wereldwijd. In Azië en Afrika komt vitiligo vaker voor, vooral bij mensen met een donkere huidskleur. In westerse landen is de prevalentie van vitiligo lager, maar het blijft een veelvoorkomende aandoening bij mensen met een lichte huid.

Leeftijdsverdeling
Vitiligo kan op elke leeftijd beginnen, maar het begint meestal tussen de leeftijd van 10 en 30 jaar. Het komt echter ook voor bij jongere kinderen of ouderen, hoewel dit minder vaak voorkomt. De aandoening kan in sommige gevallen zich verder verspreiden naarmate de persoon ouder wordt.

Mechanisme

Witte vlekken op de huid ontstaan vaak door verlies van pigment in de huid. Dit kan het gevolg zijn van verschillende mechanismen die de productie of distributie van melanine, het pigment dat kleur geeft aan de huid, beïnvloeden. Het exacte mechanisme verschilt afhankelijk van de oorzaak van de witte vlekken. De meest voorkomende oorzaak van witte vlekken is vitiligo, waarbij het immuunsysteem de pigmentcellen aanvalt. Andere oorzaken kunnen leiden tot het tijdelijk verlies van pigment of een verstoorde pigmentproductie.

Immuungemedieerde vernietiging van melanocyten
Vitiligo wordt vaak geassocieerd met auto-immuunprocessen waarbij het immuunsysteem de melanocyten, de cellen die melanine produceren, aanvalt en vernietigt. Dit resulteert in het verlies van pigment in de huid en de vorming van witte vlekken. De exacte oorzaak van deze auto-immuunreactie is niet volledig begrepen, maar genetische en omgevingsfactoren spelen een rol.

Verlies van pigment door externe factoren
Naast auto-immuniteit kunnen witte vlekken ook ontstaan door externe factoren die de pigmentproductie beïnvloeden. Blootstelling aan chemicaliën, medicijnen, of fysieke schade aan de huid, zoals zonnebrand, kan leiden tot tijdelijke of permanente pigmentverliezen. Dit mechanisme is vaak tijdelijk en de huid kan het pigment na verloop van tijd herstellen.

Genetische factoren en predispositie
Genetische factoren spelen een belangrijke rol bij het ontstaan van vitiligo en andere aandoeningen die witte vlekken veroorzaken. Er is een verhoogd risico bij mensen met een familiegeschiedenis van vitiligo, wat suggereert dat genetische predispositie een belangrijke factor is. Daarnaast kunnen bepaalde genetische aandoeningen, zoals albinisme, de productie van melanine verstoren en witte vlekken op de huid veroorzaken.

Oorzaken van witte vlekken op de huid

Witte vlekken op de huid kunnen verschillende oorzaken hebben, variërend van goedaardige huidaandoeningen tot meer ernstige onderliggende ziekten. De meest voorkomende oorzaak is vitiligo, maar er zijn andere aandoeningen en omgevingsfactoren die ook tot witte vlekken kunnen leiden.

[SB]Albinisme[/S]
Albinisme is een genetische aandoening waarbij er een gebrek aan pigmentproductie in de huid, ogen en haren is. Mensen met albinisme hebben vaak witte vlekken op de huid, die zich vaak over het hele lichaam verspreiden.

Guttata hypomelanosis

Guttata hypomelanosis, ook wel bekend als 'zonnevlekken', ontstaat door een tekort aan melanine (huidpigment). Deze aandoening is vaak erfelijk en wordt verergerd door langdurige blootstelling aan schadelijke UV-stralen van de zon. Bij guttata hypomelanosis verschijnen witte vlekken op de huid door een gebrek aan pigment. De vlekken zijn meestal één tot drie millimeter groot en komen voornamelijk voor op de benen, maar kunnen zich ook verspreiden naar de armen, de bovenrug en het gezicht. Andere symptomen ontbreken doorgaans bij deze goedaardige huidaandoening. Hoewel behandeling niet altijd noodzakelijk is, kan deze worden overwogen als de witte vlekken erg zichtbaar zijn of een groot deel van de huid bedekken. Mogelijke behandelingsopties zijn:

• actuele retinoïde crèmes zoals retinol en tretinoïne
• dagelijks zonnebrandmiddelen gebruiken op alle blootgestelde huiddelen
• dermabrasie: een behandeling waarbij de buitenste lagen van de huid fysiek worden verwijderd
• kunstmatige zonnebanken vermijden
• beperk de tijd in de zon
• topische steroïde crèmes zoals hydrocortison: krachtige ontstekingsremmers voor op de huid

Lichen sclerosus

Lichen sclerosus is een zeldzame aandoening waarvan de exacte oorzaak onbekend is. Hormonale veranderingen en een overactief immuunsysteem worden echter vaak genoemd als risicofactoren. Deze aandoening leidt tot witte vlekken, meestal op de genitaliën, maar kan ook op andere delen van het lichaam voorkomen. Symptomen kunnen zijn: een snel gebarsten huid, ernstige jeuk, bloedingen en blaarvorming.

Milia

Milia zijn kleine, witte vlekjes op het huidoppervlak. Er zijn verschillende oorzaken voor milia:

• Primaire milia: Ontstaan wanneer keratine (een eiwit dat helpt bij de verharding van de huid) onder de huid vastzit en een met vocht gevulde cyste vormt. Deze vorm komt willekeurig voor.
• Secundaire milia: Ontwikkelt zich door trauma zoals dermabrasie, weefselschade, blaarvorming of huidontsteking. Secundaire milia kan ook een bijwerking zijn van sommige medicijnen.

De symptomen omvatten stevige, pijnloze, witte, met vocht gevulde cysten. Behandelopties omvatten retinoïde crèmes en zalven. Artsen schrijven vaak steroïde crèmes voor om milia te verminderen of te verwijderen.

Pityriasis alba

Pityriasis alba wordt beschouwd als een milde vorm van atopische dermatitis (atopisch eczeem). Deze aandoening treft voornamelijk kinderen tussen de drie en zestien jaar. Het is een relatief veelvoorkomende, goedaardige huidaandoening waarbij de symptomen meestal verschijnen op het gezicht, de nek, de schouders en de armen. De patiënt ervaart vaak rode, schilferige, jeukende plekken die uiteindelijk genezen en witte vlekken op de huid achterlaten. Pigmenterende pityriasis alba is een zeldzamere vorm waarbij vooral blauwe witte schilferige vlekken op het gezicht verschijnen. De meeste gevallen verdwijnen spontaan en vereisen geen behandeling. Wanneer patiënten last hebben van ontsteking, een droge huid of jeuk, kunnen de volgende behandelingen nuttig zijn:

• Elidelcrème, een niet-steroïde formule
• regelmatig gebruik van vochtinbrengende crèmes
• laaggedoseerde lokale corticosteroïdencrèmes, vaak beginnend met 1-procent hydrocortisoncrème

Tinea versicolor (pityriasis versicolor)

Tinea versicolor, ook wel bekend als pityriasis versicolor, is een huidinfectie die vooral voorkomt bij mensen die in tropische klimaten leven en tieners. Bij deze aandoening groeit een schimmel ongecontroleerd op het huidoppervlak. De exacte oorzaak is onbekend, maar risicofactoren zijn onder andere overmatig zweten (hyperhidrose), een vette huid, warme en vochtige omstandigheden, en een verzwakt immuunsysteem. De schimmel veroorzaakt droge, schilferige, jeukende plekken die lichter (hypopigmentatie) of donkerder (hyperpigmentatie) kunnen zijn dan de omringende huid. Deze plekken groeien meestal langzaam en kunnen samenklitten. Soms zijn de symptomen alleen merkbaar bij mensen met een donkere huid. De aandoening komt vaak voor in warme, vochtige omgevingen. De behandeling begint meestal met antischimmel-wasbeurten, zepen en crèmes. Als deze niet effectief zijn of als grote delen van de huid zijn aangetast, kan de arts orale antimycotica (schimmeldodende medicijnen) voorschrijven. Het kan maanden duren voordat de huid zijn normale kleur terugkrijgt en de witte vlekken verdwijnen.

Vitiligo

Vitiligo wordt vermoedelijk veroorzaakt door een auto-immuunziekte, waarbij het immuunsysteem gezonde pigmentcellen aanvalt. De exacte oorzaak is echter nog niet volledig begrepen (anno augustus 2024). Vitiligo verschijnt vaak voor het eerst in de vroege volwassenheid. De aandoening kenmerkt zich door grote witte vlekken op plekken waar de pigmentcellen vernietigd zijn. Deze vlekken komen vaak voor op blootgestelde delen van de huid, zoals het gezicht en de handen. Vitiligo kan emotionele problemen veroorzaken vanwege de zichtbaarheid van de huidafwijkingen. Voor kleinere witte vlekken kan het nuttig zijn de huid te beschermen tegen de zon. Grotere vlekken worden vaak behandeld met:

• een operatie om de bovenste lagen van de aangetaste huid te verwijderen (indien medicatie en lichttherapie niet effectief zijn)
• Elidelcrème, een niet-steroïde formule
• laaggedoseerde corticosteroïdencrèmes, zoals 1-procent hydrocortisoncrème
• tatoeages om de huidskleur te camoufleren
• ultraviolet licht in combinatie met actuele medicatie

Risicofactoren

Er zijn verschillende risicofactoren die de kans op het ontwikkelen van witte vlekken op de huid verhogen. Deze kunnen genetisch, omgevingsgerelateerd of op basis van medische voorgeschiedenis zijn.

Genetische predispositie
Mensen met een familiegeschiedenis van vitiligo of andere huidaandoeningen die witte vlekken veroorzaken, hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van de aandoening. Genetische aanleg speelt een grote rol bij het ontstaan van auto-immuunziekten zoals vitiligo.

Blootstelling aan de zon
Blootstelling aan de zon kan een rol spelen bij het ontwikkelen van witte vlekken, vooral bij aandoeningen zoals vitiligo. Zonnige omgevingen kunnen de afbraak van melanocyten versnellen, wat leidt tot pigmentverlies. Daarnaast kunnen zonnebrand of verbranding de huid verder beschadigen, wat het risico op witte vlekken vergroot.

Auto-immuunziekten
Patiënten met andere auto-immuunziekten, zoals lupus, hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van vitiligo. Auto-immuunziekten kunnen het immuunsysteem verstoren, wat kan leiden tot de vernietiging van melanocyten en het ontstaan van witte vlekken op de huid.

Risicogroepen

Er zijn verschillende risicogroepen die vatbaarder zijn voor het ontwikkelen van witte vlekken op de huid. Dit omvat mensen met bepaalde genetische aandoeningen, etnische achtergronden, of medische geschiedenis die de kans op huidaandoeningen verhogen.

Mensen met vitiligo in de familie
Mensen die een familielid hebben met vitiligo hebben een verhoogd risico om zelf ook deze aandoening te ontwikkelen. Genetische factoren spelen een cruciale rol bij het ontstaan van vitiligo en andere pigmentstoornissen.

Jongeren en kinderen
Vitiligo komt vaak voor bij jongeren en kinderen, vooral tussen de 10 en 30 jaar. De aandoening kan zich op jonge leeftijd manifesteren en kan zich in sommige gevallen over de jaren heen verder uitbreiden.

Donkere huidskleur
Mensen met een donkere huidskleur, vooral Afrikaanse en Aziatische mensen, lopen een verhoogd risico op het ontwikkelen van vitiligo. Dit komt omdat de aandoening vaak visibeler is op een donkere huid, hoewel het ook bij mensen met een lichte huid voorkomt.

Geassocieerde symptomen

Witte vlekken op de huid gaan vaak gepaard met andere symptomen, afhankelijk van de onderliggende oorzaak. Sommige van deze symptomen kunnen duiden op een ernstigere aandoening, terwijl andere relatief onschadelijk zijn en zelf herstellen.

Schilfering en jeuk
Bij aandoeningen zoals pityriasis alba kunnen witte vlekken gepaard gaan met schilfering en jeuk. Dit kan een tijdelijke irritatie zijn, maar kan ook wijzen op een onderliggende huidaandoening die behandeling vereist.

Pijn of gevoeligheid
In sommige gevallen kunnen witte vlekken gepaard gaan met pijn of gevoeligheid, vooral als ze worden veroorzaakt door een schimmelinfectie of een verbranding. Dit kan het gevolg zijn van huidbeschadiging of ontsteking in de getroffen gebieden.

Verlies van haargroei
In zeldzame gevallen kunnen witte vlekken ook geassocieerd worden met het verlies van haargroei in het getroffen gebied, zoals bij vitiligo of andere auto-immuunziekten.

Alarmsymptomen

Hoewel witte vlekken op de huid vaak onschuldig zijn, zijn er gevallen waarbij ze kunnen wijzen op een ernstigere onderliggende aandoening. Het is belangrijk om op bepaalde alarmsymptomen te letten.

Versnelde verspreiding
Als de witte vlekken zich snel verspreiden of groter worden, kan dit een teken zijn van een auto-immuunziekte zoals vitiligo. Snelle uitbreiding van de vlekken kan duiden op een verergering van de aandoening.

Verlies van haar in de getroffen gebieden
Als er ook haargroei verloren gaat in de getroffen gebieden, kan dit wijzen op een ernstigere vorm van vitiligo of een andere onderliggende aandoening die meer aandacht vereist.

Veranderingen in de kleur of vorm
Als de witte vlekken van kleur veranderen (bijvoorbeeld van wit naar blauw of rood) of de vorm onregelmatiger wordt, moet medische hulp gezocht worden om te onderzoeken of er sprake is van een andere huidaandoening.

Contact met de arts bij witte huidvlekjes

Als witte vlekken of vlekjes op de huid niet verdwijnen, is het raadzaam om deze door een arts te laten controleren om de oorzaak te achterhalen en een geschikte behandeling te overwegen. Bij aanhoudende problemen, regelmatig terugkerende witte huidvlekjes, zich verspreidende vlekken, of bij aanwezigheid van andere symptomen zoals pijn, jeuk of psychische problemen, is het verstandig om een arts te raadplegen.

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van witte vlekken op de huid wordt doorgaans gesteld door een arts, vaak een dermatoloog. De arts zal een gedetailleerde medische geschiedenis afnemen en de huid zorgvuldig onderzoeken.

Huidonderzoek en visuele inspectie
De arts zal beginnen met een visueel onderzoek van de huid om de aard van de witte vlekken te beoordelen. Dit kan helpen om de oorzaak te achterhalen en te bepalen of verdere onderzoeken nodig zijn.

Dermatoscopie
In sommige gevallen kan een dermatoscopie worden uitgevoerd om te helpen bij de diagnose van witte vlekken. Dit onderzoek maakt gebruik van een speciaal apparaat om de huid in detail te bekijken, wat kan helpen bij het vaststellen van de oorzaak.

Bloedonderzoek
Bij verdenking van een auto-immuunziekte zoals vitiligo, kan bloedonderzoek nodig zijn om te zoeken naar tekenen van ontsteking of auto-immuunactiviteit. Dit kan helpen bij het uitsluiten van andere aandoeningen die witte vlekken op de huid kunnen veroorzaken.

Behandeling

De behandeling van witte vlekken op de huid hangt af van de onderliggende oorzaak. In de meeste gevallen is behandeling gericht op het verbeteren van de uitstraling van de huid en het verminderen van de symptomen.

Topische corticosteroïden
In gevallen van vitiligo en andere huidaandoeningen die witte vlekken veroorzaken, kunnen topische corticosteroïden worden voorgeschreven om ontstekingen te verminderen en de pigmentproductie te stimuleren. Deze behandeling kan helpen bij het herstel van het huidpigment.

UV-therapie
UV-therapie is een veelgebruikte behandeling voor vitiligo. Het gebruik van gecontroleerde UV-stralen kan helpen om de pigmentproductie in de huid te stimuleren, waardoor de witte vlekken verminderen.

Huidtransplantatie
In ernstige gevallen van vitiligo, waar andere behandelingen niet effectief zijn, kan huidtransplantatie een optie zijn. Hierbij wordt huid van een ander deel van het lichaam genomen en getransplanteerd naar het getroffen gebied om de pigmentproductie te herstellen.

Prognose

De prognose voor witte vlekken op de huid hangt af van de onderliggende oorzaak en de effectiviteit van de behandeling. Bij de meeste gevallen, zoals pityriasis alba, verdwijnen de witte vlekken vaak vanzelf zonder langdurige behandeling.

Vitiligo
Vitiligo kan in sommige gevallen verergeren en zich verder verspreiden, waardoor de prognose minder gunstig is. De behandeling kan helpen om de symptomen te beheersen, maar vitiligo kan chronisch zijn en permanente huidveranderingen veroorzaken.

Pityriasis alba
De prognose voor pityriasis alba is over het algemeen goed, aangezien de vlekken vaak vanzelf verdwijnen. De aandoening is niet ernstig en vereist meestal geen langdurige behandeling.

Schimmelinfecties
Schimmelinfecties die witte vlekken veroorzaken, hebben meestal een goede prognose, vooral wanneer ze effectief worden behandeld met antischimmelmiddelen. De vlekken verdwijnen vaak snel zodra de infectie onder controle is.

Complicaties

In sommige gevallen kunnen witte vlekken op de huid complicaties met zich meebrengen, afhankelijk van de oorzaak van de aandoening.

Secundaire infecties
Als de witte vlekken gepaard gaan met een open huid of beschadiging, kunnen secundaire infecties optreden. Het is belangrijk om de huid goed te verzorgen om infecties te voorkomen.

Psychosociale effecten
Witte vlekken op de huid, vooral bij vitiligo, kunnen psychologische effecten hebben. Het kan leiden tot onzekerheid, depressie of angst, vooral wanneer de vlekken zichtbaar zijn op plekken zoals het gezicht. Psychosociale ondersteuning en therapie kunnen nuttig zijn voor patiënten die zich gestigmatiseerd voelen.

Littekens
In sommige gevallen, vooral bij langdurige huidaandoeningen zoals vitiligo, kunnen littekens ontstaan op de plaats van de witte vlekken. Dit is zeldzaam, maar kan voorkomen bij ernstige gevallen.

Preventie en zelfzorg

Hoewel sommige huidaandoeningen niet volledig te voorkomen zijn, kunnen bepaalde zelfzorgmaatregelen helpen om de kans op het ontstaan of verergeren van witte vlekken op de huid te verkleinen:

• Gebruik altijd een zonnebrandcrème met een hoge SPF om schade door UV-stralen te minimaliseren.
• Zorg voor een goede huidhygiëne en gebruik milde, niet-irriterende producten.
• Vermijd overmatige blootstelling aan de zon en draag beschermende kleding bij langdurig verblijf buiten.
• Bij gebruik van medicatie die huidreacties kan veroorzaken, overleg met je arts over mogelijke bijwerkingen en alternatieven.
• Houd de huid goed gehydrateerd met vochtinbrengende crèmes om irritaties en droogte te voorkomen.