Kinderen met obesitas: Tips bij gewichtsverlies

Anno oktober 2017 zijn er wereldwijd 124 miljoen kinderen met obesitas (zwaarlijvigheid). Niet altijd erkennen ouders het ernstige overgewicht van hun kind(eren) en de gezondheidsrisico’s die hieraan vasthangen. Ze zien hun kind graag en vergeten daarbij hoe een gezond kind er eigenlijk uitziet. De percepties van hoe een gezond lichaamsgewicht er uit hoort te zien, verschuift de laatste jaren steeds meer naar boven. Wanneer ouders inzien dat hun kind een probleem heeft met het gewicht, is het dan ook van belang dat juist zij aan het roer zouden moeten staan om hun kind af te laten vallen. Het hele gezin van het kind neemt het best maatregelen om het kind weer op een normaal lichaamsgewicht te krijgen, zodat het kind later geen fysieke en emotionele problemen krijgt door het overmatige gewicht. Dit vormt vaak een uitdaging, maar enkele eenvoudige tips geven reeds een goede aanzet tot het bestrijden van overgewicht bij kinderen.

• Als ouders een voorbeeld zijn voor het gezin
• Andere voedingsmiddelen presenteren
• Beperkende diëten vermijden bij obesitas
• Beweging aanmoedigen voor verlies van gewicht
• Calorieën beperken
• Dranken wijzigen voor het bekomen van gewichtsverlies
• Een familieaangelegenheid van maken
• Kasten opruimen
• Kleinere porties geven
• Langzaam eten
• Niet met eten belonen
• Zelf koken als volwassene
• Goede voeding voor kinderen
• Gezondheidsrisico’s bij zwaarlijvige kinderen
• Fysieke complicaties
• Mentale complicaties
• Hulp vragen voor kinderen met zwaarlijvigheid

Als ouders een voorbeeld zijn voor het gezin

Kinderen moeten leren om gezond te eten; ze kijken dit af van de ouders, die voor hen een rolmodel zijn. Als kinderen zien wat hun ouders eten, weerspiegelen ze dit sneller om zelf ook deze voedingsproducten te eten. Wanneer bijvoorbeeld ouders zelf geen groenten eten, en heel de dag door chips eten en cola drinken, dan neemt een kind dit snel over, wat dan ook op termijn leidt tot obesitas.

Andere voedingsmiddelen presenteren

Vooral bij kinderen zijn er vaak heel wat pogingen nodig om de smaakpapillen aan te passen aan nieuwe voedingsmiddelen. Avocado, boerenkool en quinoa zijn bijvoorbeeld gezonde voedingsmiddelen die niet alle kinderen meteen lusten. Ouders mogen niet blijven aandringen om het voedingsproduct op te eten. Wel mogen ze het kind het nieuwe voedingsmiddel laten uitproberen. Ze serveren het het best meermaals, en eventueel zelfs in andere vormen: samen een ovenschotel of een pizza maken met de niet graag geluste voedingsmiddelen kan nuttig zijn.

Beperkende diëten vermijden bij obesitas

Een dieet voor kinderen is geen goed idee, tenzij een (kinder)arts wel dit advies geeft. Wanneer ouders namelijk beslissen om bepaalde voedingsmiddelen of voedselgroepen te verbieden, zal een kind wellicht juist nog meer van deze verboden producten willen. Een betere keuze is om alles met mate op te nemen in de voeding van kinderen op te nemen. Het is immers het overschot van calorieën dat er voor zorgt dat kinderen bijkomen in gewicht, en niet die éne chocoladereep. Crashdiëten met gewichtsverlies als doel zijn evenmin aangewezen voor kinderen. In het begin zijn ze vaak zeer effectief, maar wanneer ze hiermee stoppen, komen ze vaak aanzienlijk bij in gewicht. Een kleine, duurzame verandering is veel effectiever op de lange termijn.

Beweging aanmoedigen voor verlies van gewicht

Gewicht verliezen gebeurt ook door een kind aan te moedigen om meer te bewegen. In feite hebben kinderen dagelijks minimaal één uur lichaamsbeweging met matige intensiteit nodig. Kinderen krijgen niet altijd deze aanbevolen beweging en verkiezen vaak om de vrije tijd achter de computer of tv door te brengen. Lichaamsbeweging zou een normaal en plezierig onderdeel van de dag moeten zijn. Het vraagt vanuit de ouder(s) vaak wel enige inspanning om deze ontspanning leuker en spannender te maken dan de elektronische apparaten, maar het aanmoedigen van spelen buiten bij jongere kinderen is erg nuttig. Dit is niet alleen goed voor een gewichtsreductie, maar bijvoorbeeld ook voor:

• het behouden van een gezond gewicht
• het vergroten van het zelfrespect
• het verlagen van de bloeddruk
• het verminderen van stress en angst
• het verstevigen van de botten
• het voorkomen van bijziendheid

Verder weg van de school parkeren met de wagen zodat het kind langer te voet moet gaan, is reeds een kleine, eenvoudige aanpassing waardoor kinderen meer moeten bewegen en gewichtsverlies sneller tot stand komt. Ook een lidmaatschap bij een sport- of activiteitenclub is een gezond advies. Maar ouders kunnen ook samen met hun kroost activiteiten ondernemen: stevig wandelen, tikkertje spelen, touwtje springen, voetbal spelen, zwemmen, dansen, …

Calorieën beperken

Kinderen met ernstig overgewicht hebben minder calorieën nodig, want vaak krijgen ze meer binnen dan ze verbranden. Vooral bij kleuters en kinderen in het basisonderwijs hebben ouders nog veel controle over de voedselinname. Ze moeten dus zelf wel een oogje in het zeil houden en ervoor zorgen dat (zwaarlijvige) kinderen niet meer binnen krijgen dan ze nodig hebben.

Dranken wijzigen voor het bekomen van gewichtsverlies

Suikerhoudende koolzuurhoudende dranken zijn een slechte keuze, zeker voor kinderen. Ze zitten vol met calorieën en suiker en hebben geen voedingswaarde. Bovendien leidt het drinken van deze dranken sneller tot zwaarlijvigheid bij kinderen. Ook light koolzuurhoudende dranken zijn geen goed idee. Verreweg de beste keuze is water.

Een familieaangelegenheid van maken

Gezonde veranderingen in de voeding zijn voor iedereen uit het gezin nuttig, en daarom is het aangewezen dat ook alle gezinsleden hun levens- en voedingsstijl aanpassen. Op deze manier krijgt het kind niet het gevoel dat hij uitgekozen is. Bovendien krijgen familieleden van elkaar steun. Het starten met een gezonde levensstijl start vaak met kleine, gezonde veranderingen. Alles tegelijkertijd uitvoeren is geen goed idee. Verder is gezond eten een familieaangelegenheid, wat inhoudt dat het gezin het best samen aan tafel zit voor het eten van een maaltijd. Het is dus niet aanbevolen om een kind achter een scherm te laten eten. Samen eten als gezin vermindert drastisch de kans op psychische problemen bij kinderen en jongeren.

Kasten opruimen

Wanneer ouders chips, koekjes, snoepgoed, chocolade enzovoort in huis halen en kinderen een kastdeur openen, willen ze vaak deze calorierijke snacks verorberen. Wanneer ouders er voor zorgen dat hun kasten leeg zijn, krijgen kinderen niet de verleiding om te gaan snoepen, omdat er geen verleiding is. Snacks helemaal verbieden heeft geen zin bij kinderen. Het is beter om snacks af en toe te presenteren tijdens speciale gelegenheden, maar zeker niet elke dag. Betrek kinderen bijvoorbeeld in de keuze op welke dag in de week ze het liefst een snack eten, en gun ze dan ook deze snack. Het is echter belangrijk als ouder om zich te houden aan deze ‘verwendag’, en niet routinematig de kinderen snacks te gaan geven.

Kleinere porties geven

Kinderen en volwassenen hebben verschillende caloriebehoeften. Kinderen hebben bijgevolg niet dezelfde porties als volwassenen nodig. Ook bij gezonde voedingsmiddelen is het nodig om niet te veel te eten, omdat anders ook een gewichtstoename volgt. De benodigde caloriehoeveelheid hangt af van de leeftijd en het activiteitenniveau van het kind. Een meisje van vier jaar heeft bijvoorbeeld niet hetzelfde nodig als haar zevenjarige broer. Een advies is om op een klein bord een kleine hoeveelheid voeding te leggen. Het kind hoeft het bord niet volledig leeg te eten.

Langzaam eten

Ouders moedigen hun kinderen verder aan om langzaam te eten. Wanneer ze in een langzamer tempo eten, is het voor hen gemakkelijker om te herkennen wanneer ze een verzadigd gevoel hebben.

Niet met eten belonen

Ouders belonen hun kinderen graag met snoep en voeding. Hun liefde naar een kind toe vertalen ze dan in voedsel. Zo krijgen kinderen bijvoorbeeld snel een cupcacke wanneer ze een goede toets gemaakt hebben. De connectie tussen zoet voedsel en een beloning is zowel bij volwassenen als bij kinderen vaak vastgeroest. Niettemin is het mogelijk om deze connectie te doorbreken. Ouders kunnen bijvoorbeeld een andere, non-food beloning uitzoeken, zoals een nieuw etui, een klein speeltje of een boek.

Zelf koken als volwassene

Meeneemburgers en pizza zijn vaak favoriete gerechten voor kinderen. Als ouder is het mogelijk om ook zelf een gezondere versie hiervan te maken, met minder vet en veel minder calorieën. Zelf koken is veel gezonder dan het kopen van kant en klaar voedsel. Deze gerechten hoeven niet ingewikkeld te zijn. Eenvoudige maaltijden bereid met minimale inspanning leveren vaak lekkere en gezonde resultaten op. Een gezonde voeding omvat volkoren koolhydraten, magere eiwitten, groenten, fruit en zuivelproducten. Kinderen me laten helpen met koken is daarnaast een bijkomend plezier voor zowel ouder als kind. Ouders maken bijvoorbeeld samen met hun kinderen havermout gezoet met honing en vers fruit, pannenkoeken met bosbessen, een roerei met groenten en geserveerd met een plakje volkoren toast, … Wanneer de ouders inkopen doen, is het tot slot voor een kind vaak een beloning om zelf aan de hand van de gevarieerde, gezonde en verse ingrediënten in huis te bepalen wat ze die dag gaan eten.

Goede voeding voor kinderen

Kinderen met overgewicht en obesitas moeten de snelheid van de gewichtstoename verminderen en tegelijkertijd een normale groei en ontwikkeling mogelijk maken. Een goede voeding bestaat uit voedzame maaltijden en snacks met een passend aantal calorieën. De voeding bestaat voornamelijk uit:

• beperkt suiker, natrium en verzadigd vet
• mager vlees, gevogelte, vis, linzen en bonen voor eiwitten
• magere of niet-vette melk of zuivelproducten
• veel water (slechts beperkte met suiker gezoete dranken)
• voldoende groenten, fruit en volkorenproducten

Gezondheidsrisico’s bij zwaarlijvige kinderen

Fysieke complicaties

Obese kinderen hebben meer kans op overgewicht of obesitas wanneer ze volwassenen worden, waardoor de kans op cardiovasculaire en andere ziekten verhoogt. Daarnaast komt diabetes mellitus type 2 steeds vaker voor bij kinderen met overgewicht. Kinderen met obesitas krijgen tevens vaker te maken met een hoge bloeddruk (hypertensie) en een cholesterolgehalte in het bloed, ademhalingsproblemen (zoals astma), gewrichtsproblemen, leververvetting (vetlever) en brandend maagzuur.

Mentale complicaties

Een depressie komt veel voor bij kinderen en jongeren met obesitas. Daarnaast hebben ze regelmatig het gevoel van een lage kwaliteit van leven. Ook worden kinderen met zwaarlijvigheid vaker dan de gemiddelde leeftijdgenoten gepest, ongeacht hun sociale vaardigheden.

Hulp vragen voor kinderen met zwaarlijvigheid

Ouders die bezorgd zijn over het gewicht van hun kind, bezoeken best de huisarts. Hij berekent het BMI van het kind en beoordeelt of eventuele medische oorzaken aan de basis liggen voor het gewicht. Hij verwijst de ouders en het kind mogelijk door naar een diëtist voor het bekomen van gewichtsverlies.

Lees verder

• Obesitas (zwaarlijvigheid): Risicofactoren voor overgewicht
• Obesitas: Medicijnen als oorzaak van zwaarlijvigheid
• Diabetes mellitus type 2 (suikerziekte) bij kinderen