Kinderen met obesitas: Tips bij gewichtsverlies

Anno augustus 2024 zijn er wereldwijd naar schatting 124 miljoen kinderen met obesitas (zwaarlijvigheid). Niet altijd erkennen ouders het ernstige overgewicht van hun kind(eren) en de gezondheidsrisico’s die hiermee gepaard gaan. Ze zien hun kind graag en vergeten soms hoe een gezond kind er eigenlijk uitziet. De perceptie van wat een gezond lichaamsgewicht is, verschuift de laatste jaren steeds meer naar boven. Wanneer ouders inzien dat hun kind een probleem heeft met het gewicht, is het van belang dat zij zelf het initiatief nemen om hun kind te helpen afvallen. Het hele gezin moet betrokken zijn bij het nemen van maatregelen om het kind weer naar een normaal lichaamsgewicht te brengen, zodat het kind later geen fysieke en emotionele problemen ervaart door overmatig gewicht. Dit vormt vaak een uitdaging, maar enkele eenvoudige tips kunnen een goede aanzet geven tot het bestrijden van overgewicht bij kinderen.

• Als ouders een voorbeeld zijn voor het gezin
• Andere voedingsmiddelen presenteren
• Beperkende diëten vermijden bij obesitas
• Beweging aanmoedigen voor gewichtsverlies
• Calorieën beperken
• Dranken wijzigen voor gewichtsverlies
• Een familieaangelegenheid van maken
• Kasten opruimen
• Kleinere porties geven
• Langzaam eten
• Niet met eten belonen
• Zelf koken als volwassene
• Goede voeding voor kinderen
• Gezondheidsrisico’s bij zwaarlijvige kinderen
• Fysieke complicaties
• Mentale complicaties
• Hulp vragen voor kinderen met zwaarlijvigheid

Als ouders een voorbeeld zijn voor het gezin

Kinderen moeten leren om gezond te eten; ze kijken dit af van hun ouders, die voor hen rolmodellen zijn. Als kinderen zien wat hun ouders eten, zullen ze sneller geneigd zijn om dezelfde voedingsproducten te eten. Wanneer bijvoorbeeld ouders zelf geen groenten eten, en de hele dag door chips eten en cola drinken, nemen kinderen dit gedrag vaak over, wat op termijn kan leiden tot obesitas.

Andere voedingsmiddelen presenteren

Vooral bij kinderen zijn er vaak veel pogingen nodig om de smaakpapillen aan te passen aan nieuwe voedingsmiddelen. Avocado, boerenkool en quinoa zijn voorbeelden van gezonde voedingsmiddelen die niet alle kinderen meteen zullen waarderen. Ouders moeten niet blijven aandringen om het voedingsproduct op te eten, maar het kind de kans geven om het nieuwe voedingsmiddel uit te proberen. Het is nuttig om deze voedingsmiddelen meermaals te serveren, en eventueel in verschillende vormen: samen een ovenschotel of pizza maken met de nieuwe voedingsmiddelen kan helpen om deze aantrekkelijker te maken.

Beperkende diëten vermijden bij obesitas

Een dieet voor kinderen is geen goed idee, tenzij een (kinder)arts specifiek dit advies geeft. Wanneer ouders besluiten om bepaalde voedingsmiddelen of voedselgroepen te verbieden, kan het kind juist nog meer verlangen naar deze verboden producten. Het is beter om alles met mate op te nemen in de voeding van kinderen. Het is namelijk het overschot van calorieën dat ervoor zorgt dat kinderen aankomen in gewicht, niet die ene chocoladereep. Crashdiëten met gewichtsverlies als doel zijn eveneens niet geschikt voor kinderen. Hoewel ze in het begin vaak effectief zijn, leidt het stoppen met deze diëten vaak tot aanzienlijke gewichtstoename. Kleine, duurzame veranderingen zijn veel effectiever op de lange termijn.

Beweging aanmoedigen voor gewichtsverlies

Gewicht verliezen kan ook bereikt worden door een kind aan te moedigen om meer te bewegen. Kinderen hebben dagelijks minimaal één uur lichaamsbeweging met matige intensiteit nodig. Kinderen krijgen niet altijd deze aanbevolen beweging en verkiezen vaak om hun vrije tijd achter een computer of tv door te brengen. Lichaamsbeweging zou een normaal en plezierig onderdeel van de dag moeten zijn. Het kan enige inspanning vergen van de ouders om deze activiteiten aantrekkelijker te maken dan elektronische apparaten, maar het aanmoedigen van buiten spelen bij jongere kinderen is zeer nuttig. Dit bevordert niet alleen gewichtsreductie, maar ook:

• het behouden van een gezond gewicht
• het vergroten van het zelfrespect
• het verlagen van de bloeddruk
• het verminderen van stress en angst
• het verstevigen van de botten
• het voorkomen van bijziendheid

Verder weg van de school parkeren met de wagen zodat het kind langer te voet moet gaan, is een eenvoudige aanpassing waardoor kinderen meer moeten bewegen en gewichtsverlies sneller kan plaatsvinden. Ook een lidmaatschap bij een sport- of activiteitenclub is een gezond advies. Daarnaast kunnen ouders samen met hun kinderen activiteiten ondernemen, zoals stevig wandelen, tikkertje spelen, touwtje springen, voetbal spelen, zwemmen, dansen, enzovoort.

Calorieën beperken

Kinderen met ernstig overgewicht hebben minder calorieën nodig, aangezien ze vaak meer calorieën binnenkrijgen dan ze verbranden. Vooral bij kleuters en kinderen in het basisonderwijs hebben ouders veel controle over de voedselinname. Ze moeten dan ook letten op de hoeveelheden en ervoor zorgen dat (zwaarlijvige) kinderen niet meer binnenkrijgen dan nodig is.

Dranken wijzigen voor gewichtsverlies

Suikerhoudende koolzuurhoudende dranken zijn een slechte keuze, vooral voor kinderen. Ze bevatten veel calorieën en suiker en hebben weinig tot geen voedingswaarde. Bovendien bevorderen deze dranken obesitas bij kinderen. Light koolzuurhoudende dranken zijn ook geen goede optie. De beste keuze is water.

Een familieaangelegenheid van maken

Gezonde veranderingen in de voeding zijn nuttig voor iedereen in het gezin, en het is daarom aan te raden dat alle gezinsleden hun levens- en voedingsstijl aanpassen. Op deze manier krijgt het kind niet het gevoel dat hij of zij speciaal wordt aangepakt. Bovendien kunnen familieleden elkaar ondersteunen. Het starten met een gezonde levensstijl begint vaak met kleine, gezonde veranderingen. Alles tegelijkertijd aanpakken is niet aanbevolen. Gezond eten is een familieaangelegenheid, wat betekent dat het gezin het beste samen aan tafel zit voor de maaltijden. Het is niet aanbevolen om een kind alleen voor een scherm te laten eten. Samen eten als gezin vermindert de kans op psychische problemen bij kinderen en jongeren aanzienlijk.

Kasten opruimen

Wanneer ouders chips, koekjes, snoepgoed, chocolade enzovoort in huis halen, kunnen kinderen in de verleiding komen om deze calorierijke snacks te eten. Als ouders ervoor zorgen dat hun kasten vrij zijn van dergelijke snacks, wordt de verleiding om te snoepen verminderd. Het volledig verbieden van snacks heeft weinig zin bij kinderen. Het is beter om snacks af en toe aan te bieden tijdens speciale gelegenheden, maar zeker niet dagelijks. Betrek kinderen bijvoorbeeld in de beslissing over welke dag in de week ze een snack mogen hebben, en geef ze dan ook deze snack. Het is echter belangrijk dat ouders zich aan deze ‘verwendag’ houden en niet routinematig snacks aanbieden.

Kleinere porties geven

Kinderen en volwassenen hebben verschillende caloriebehoeften. Kinderen hebben bijgevolg niet dezelfde porties als volwassenen nodig. Ook bij gezonde voedingsmiddelen is het belangrijk om niet te veel te eten, omdat anders ook een gewichtstoename kan optreden. De benodigde hoeveelheid calorieën hangt af van de leeftijd en het activiteitenniveau van het kind. Een meisje van vier jaar heeft bijvoorbeeld niet hetzelfde nodig als haar zevenjarige broer. Een advies is om op een klein bord een kleine hoeveelheid voeding te leggen. Het kind hoeft het bord niet volledig leeg te eten.

Langzaam eten

Ouders moeten hun kinderen aanmoedigen om langzaam te eten. Wanneer kinderen in een langzamer tempo eten, is het gemakkelijker voor hen om te herkennen wanneer ze verzadigd zijn.

Niet met eten belonen

Ouders belonen hun kinderen vaak met snoep en voeding. Hun liefde voor hun kind vertalen ze vaak in voedsel. Zo krijgen kinderen bijvoorbeeld snel een cupcake wanneer ze een goede toets hebben gemaakt. De associatie tussen zoet voedsel en een beloning is vaak diepgeworteld, zowel bij volwassenen als bij kinderen. Het is echter mogelijk om deze associatie te doorbreken. Ouders kunnen bijvoorbeeld kiezen voor andere, niet-voedingsgerelateerde beloningen, zoals een nieuw etui, een klein speeltje of een boek.

Zelf koken als volwassene

Meeneemburgers en pizza zijn vaak favoriete gerechten voor kinderen. Als ouder is het mogelijk om zelf gezondere versies van deze gerechten te maken, met minder vet en veel minder calorieën. Zelf koken is gezonder dan het kopen van kant-en-klaar voedsel. Deze gerechten hoeven niet ingewikkeld te zijn. Eenvoudige maaltijden bereid met minimale inspanning kunnen vaak lekkere en gezonde resultaten opleveren. Een gezonde voeding omvat volkoren koolhydraten, magere eiwitten, groenten, fruit en zuivelproducten. Kinderen helpen met koken kan een plezierige ervaring zijn voor zowel ouder als kind. Ouders kunnen bijvoorbeeld samen met hun kinderen havermout zoeten met honing en vers fruit, pannenkoeken met bosbessen maken, een roerei met groenten bereiden en serveren met een plak volkoren toast, enzovoort. Bij het boodschappen doen kan het voor een kind vaak een beloning zijn om zelf te kiezen uit de gevarieerde, gezonde en verse ingrediënten wat ze die dag willen eten.

Goede voeding voor kinderen

Kinderen met overgewicht en obesitas moeten de snelheid van de gewichtstoename verminderen en tegelijkertijd zorgen voor een normale groei en ontwikkeling. Een goede voeding bestaat uit voedzame maaltijden en snacks met een passend aantal calorieën. De voeding moet voornamelijk bestaan uit:

• beperkt suiker, natrium en verzadigd vet
• mager vlees, gevogelte, vis, linzen en bonen voor eiwitten
• magere of niet-vette melk of zuivelproducten
• veel water (beperk suikerhoudende dranken)
• voldoende groenten, fruit en volkorenproducten

Gezondheidsrisico’s bij zwaarlijvige kinderen

Fysieke complicaties

Obese kinderen hebben meer kans om als volwassene overgewicht of obesitas te ontwikkelen, wat het risico op cardiovasculaire en andere ziekten verhoogt. Daarnaast komt diabetes mellitus type 2 steeds vaker voor bij kinderen met overgewicht. Kinderen met obesitas hebben ook vaker last van hoge bloeddruk (hypertensie), een verhoogd cholesterolgehalte, ademhalingsproblemen (zoals astma), gewrichtsproblemen, leververvetting (vetlever) en brandend maagzuur.

Mentale complicaties

Een depressie komt veel voor bij kinderen en jongeren met obesitas. Ze ervaren ook vaak een lage kwaliteit van leven. Bovendien worden kinderen met zwaarlijvigheid vaker gepest dan hun leeftijdsgenoten, ongeacht hun sociale vaardigheden.

Hulp vragen voor kinderen met zwaarlijvigheid

Ouders die bezorgd zijn over het gewicht van hun kind, bezoeken het beste de huisarts. Deze kan het BMI van het kind berekenen en beoordelen of er medische oorzaken zijn voor het gewicht. De huisarts kan ouders en het kind mogelijk doorverwijzen naar een diëtist om gewichtsverlies te ondersteunen.

Lees verder

• Obesitas (zwaarlijvigheid): Risicofactoren voor overgewicht
• Obesitas: Medicijnen als oorzaak van zwaarlijvigheid
• Diabetes mellitus type 2 (suikerziekte) bij kinderen