Koilonychia (lepeltjesnagels): Nagelaandoening

Nagels kunnen belangrijke aanwijzingen geven over de gezondheid van een persoon. Veranderingen in de nagels, zoals kleur, vorm of textuur, kunnen wijzen op onderliggende medische problemen. Lepeltjesnageltjes (koilonychia) is een specifieke nagelafwijking waarbij de nagels naar binnen buigen en de vorm van een lepel aannemen. Deze misvorming kan optreden bij verschillende aandoeningen en wordt ook beïnvloed door omgevingsfactoren. Het is essentieel om elke verandering in de nagels te laten onderzoeken door een arts om het onderliggende probleem snel te kunnen diagnosticeren en behandelen.

• Epidemiologie van koilonychia
• Oorzaken: Symptoom van andere aandoeningen
• Auto-immuunaandoeningen
• Behandeling voor kanker
• Blootstelling aan de omgeving
• Genetische aandoeningen
• Huidziekten
• Trauma aan de nagel
• Verzorgingsproducten
• Voedingstekorten
• Andere aandoeningen
• Risicofactoren voor nagelafwijking
• Symptomen: Misvormde nagels
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van lepeltjesnagels
• Prognose van nagelaandoening
• Complicaties: Prognose en Preventie
• Preventie

Epidemiologie van koilonychia

Koilonychia bij volwassenen kan wijzen op een ernstig onderliggend medisch probleem. Bij ongeveer 30% van de pasgeboren baby’s komen lepeltjesnageltjes voor, maar deze aandoening verdwijnt meestal vanzelf na enkele jaren. Bij baby’s komt de afwijking vaak voor aan de grote tenen, die nog erg fragiel zijn. Soms kan koilonychia bij baby’s ook wijzen op een onderliggende aandoening.

Oorzaken: Symptoom van andere aandoeningen

Koilonychia is doorgaans een symptoom van een andere aandoening. Er zijn verschillende oorzaken voor de afwijking, maar in sommige gevallen blijft de oorzaak onbekend.

Auto-immuunaandoeningen

Patiënten met systemische lupus erythematosus, een auto-immuunziekte, kunnen koilonychia ontwikkelen. Naast de nagelverandering ervaren deze patiënten vaak vermoeidheid, koorts en gezwollen gewrichten.

Behandeling voor kanker

Chemotherapie en radiotherapie zijn behandelingen voor kanker die soms leiden tot koilonychia.

Blootstelling aan de omgeving

Beroepen die frequent contact hebben met petroleumhoudende producten, zoals haarstylisten, verhogen het risico op koilonychia. Het werken met andere chemische middelen kan ook bijdragen aan de ontwikkeling van de nagelafwijking. Mensen die op grote hoogte leven hebben vaak een verhoogd risico op koilonychia vanwege verminderde zuurstofniveaus, wat kan leiden tot ijzertekort. Dit geldt vooral voor mensen die een ijzerarm dieet volgen.

Genetische aandoeningen

Koilonychia komt vaker voor bij genetische aandoeningen zoals hemochromatose (ijzerstapelingsziekte met orgaanschade) en het nail patella-syndroom (aandoening met afwijkingen aan nagels en knieschijven).

Huidziekten

Inflammatoire huidaandoeningen, zoals psoriasis (chronische huidziekte met droge huid en schilfers) en lichen planus (aandoening met symptomen aan mond, huid en geslachtsorganen), zijn ook geassocieerd met koilonychia.

Trauma aan de nagel

Een trauma aan de nagel, zoals nagelbijten, kan leiden tot lepeltjesnagels.

Verzorgingsproducten

Overmatig gebruik van nagellak, zeep, olie en reinigingsmiddelen kan de nageltextuur aantasten, wat kan leiden tot koilonychia.

Voedingstekorten

IJzergebrek is de meest voorkomende oorzaak van koilonychia. Een tekort aan ijzer (ferriprieve anemie) is wereldwijd een veelvoorkomend voedingstekort. Vooral vrouwen in de vruchtbare leeftijd en kinderen zijn vatbaar voor ijzertekort.

Oorzaken van ijzergebrek kunnen zijn:

• coeliakie (maag- en darmproblemen door gluten)
• darmbloedingen
• kanker
• ondervoeding
• onvoldoende ijzerinname via voeding
• problemen met absorptie en spijsvertering

Een tekort aan foliumzuur, eiwittekort en een tekort aan vitamine C kunnen ook bijdragen aan ijzertekort. Patiënten met het Plummer-Vinson-syndroom (slikproblemen en ijzergebrek) hebben een verhoogd risico op koilonychia. Dit syndroom wordt gekenmerkt door langdurig ijzertekort en bijbehorende klachten.

Andere aandoeningen

Koilonychia kan ook worden geassocieerd met:

• hartziekten ()
• nierziekten ([SPECIAL=9231])
• glossitis (ontsteking van de tong met een glad en rood tongoppervlak)
• hypothyreoïdie (onvoldoende werking van de schildklier)
• musculoskeletale aandoeningen (problemen met botten, spieren en pezen)
• pica (eetstoornis waarbij niet-eetbare stoffen worden gegeten)
• schimmelnagels
• [SPECIAL=9221]spieraandoeningen en botaandoeningen
• ziekte van Raynaud (verandering in huidskleur door koude en pijn)

Risicofactoren voor nagelafwijking

Ouderen en mensen met een slechte bloedcirculatie naar de vingers en tenen hebben vaak dunnere nagels, wat het risico op koilonychia verhoogt. Personen met een hoger risico op ijzertekort, zoals menstruerende vrouwen en vegetariërs, lopen ook een groter risico op het ontwikkelen van lepeltjesnageltjes.

Symptomen: Misvormde nagels

Platte nagels zijn vaak een vroeg teken van koilonychia, voordat de kenmerkende concave vorm van lepeltjesnageltjes zich ontwikkelt. Patiënten kunnen het gevoel hebben dat ze een druppel water op hun nagels kunnen vasthouden. Koilonychia is meestal beter zichtbaar op de vingernagels dan op de teennagels. De nagelafwijking gaat vaak gepaard met zwelling en pijn. In ernstige gevallen kunnen de nagelplaten dunner worden en loskomen van het nagelbed (onycholyse), wat leidt tot nagelpijn en een mogelijke secundaire infectie (geïnfecteerde nagel). Patiënten met ijzergebreksanemie vertonen vaak symptomen van bloedarmoede.

Diagnose en onderzoeken

De arts zal de medische geschiedenis van de patiënt doorlopen en een lichamelijk onderzoek uitvoeren om de oorzaak van de nagelafwijking vast te stellen. Een bloedonderzoek is vaak nodig om de onderliggende oorzaak te identificeren. De arts kan op basis van de symptomen vaak een voorlopige diagnose stellen, maar verdere diagnostische tests zijn soms nodig.

Behandeling van lepeltjesnagels

De behandeling van koilonychia hangt af van de onderliggende oorzaak. Bij ijzertekort is het belangrijk om de ijzervoorraad in het lichaam aan te vullen. Dit kan door het eten van ijzerrijke voeding of door het nemen van ijzersupplementen. Vlees en dierlijke producten zijn de beste bronnen van ijzer, terwijl bonen, bladgroenten en verrijkte graanproducten goede alternatieven zijn voor vegetariërs. Het combineren van vegetarische ijzerbronnen met vitamine C-rijk voedsel, zoals citrusvruchten, kan de opname van ijzer verbeteren. Voor genetische aandoeningen die koilonychia veroorzaken, is symptomatische behandeling nodig, aangezien deze aandoeningen niet door voedingsaanpassingen of levensstijlaanpassingen kunnen worden voorkomen.

Prognose van nagelaandoening

De hersteltijd voor koilonychia hangt af van de oorzaak. Voor vingernagels bedraagt de hersteltijd gemiddeld zes maanden, terwijl het herstel bij teennagels twaalf tot achttien maanden kan duren.

Complicaties: Prognose en Preventie

Hoewel koilonychia zelf niet direct gevaarlijk is, kunnen de onderliggende aandoeningen ernstige gevolgen hebben. Een vertraagde diagnose of behandeling van de onderliggende oorzaak kan leiden tot verslechtering van de gezondheidstoestand. Het tijdig vaststellen en behandelen van de oorzaak van koilonychia is cruciaal om complicaties te voorkomen. Preventieve maatregelen zoals het aanpassen van de voeding en het vermijden van schadelijke omgevingsfactoren kunnen helpen bij het verminderen van het risico op koilonychia en de gevolgen ervan.

Preventie

Om koilonychia te voorkomen, is het nuttig om huidverzachtende zalven of crèmes te gebruiken na het baden om de nagels soepel te houden. Nagelbijten dient vermeden te worden. Daarnaast is het belangrijk om ijzerrijke voedingsproducten te consumeren en handschoenen te dragen bij het tuinieren of wanneer de nagels in contact komen met agressieve chemicaliën.

Lees verder

• Nagelafwijkingen: Veel voorkomende veranderingen aan nagels
• Nagels: Veranderingen in kleur, sterkte en textuur
• Nagelgezondheid: Tips voor gezonde en goed uitziende nagels