Schimmelnagel (onychomycose): Oorzaken van schimmelinfectie

Bij een schimmelnagel groeit een schimmel in en rond de vingernagel of teennagel. Deze veel voorkomende aandoening komt vooral tot stand doordat een patiënt een schimmelinfectie aan de voeten oploopt (bijvoorbeeld door het lopen op blote voeten in een zwembad) en de infectie zich vervolgens verspreidt naar de nagel van de vinger/vingers of teen/tenen. De patiënt heeft eerst een witte of gele vlek onder de punt van de vingernagel of teennagel. Naarmate de schimmelinfectie verergert, is een nagelverkleuring en nagelverdikking mogelijk en ontstaan andere nagelafwijkingen. De behandeling van een schimmelnagelinfectie bestaat uit zowel zelfzorgstappen als medicijnen. De nagelinfectie keert ondanks een succesvolle behandeling vaak terug. Vooral patiënten met een zwak immuunsysteem lopen sneller het risico op ernstige complicaties waardoor ze bij een verwonding aan de nagel tijdig een arts moeten raadplegen.

• Synoniemen van schimmelnagel
• Epidemiologie van nagelschimmel
• Oorzaken van schimmelnagelinfectie
• Risicofactoren van onychomycose
• Aandoeningen
• Omgevingsfactoren
• Symptomen: Verkleuring en verdikking van teennagel of vingernagel
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van tinea unguium
• Preventie van onychomycose
• (Nagel)hygiëne
• Schoenen en sokken
• Prognose
• Complicaties van schimmelinfectie aan nagels

Synoniemen van schimmelnagel

Synoniemen van een schimmelnagel zijn:

• nagelschimmel
• nagelschimmelinfectie
• onychomycose
• onychomycosis
• schimmelnagelinfectie
• tinea unguium

Epidemiologie van nagelschimmel

3-8 van de 100 mensen krijgen ooit in het leven te maken met schimmelinfectie aan de nagels. Vooral zestigplussers zijn getroffen, maar ook jongeren die gemeenschappelijke douches delen, krijgen vaak onychomycose. Schimmelinfecties aan de nagel komen tot slot vaker voor aan teennagels dan aan vingernagels. Schimmels gedijen namelijk beter op donkere, warme en vochtige plekken.

Oorzaken van schimmelnagelinfectie

Veel voorkomende schimmelinfecties zijn onder andere voetschimmel, liesschimmel en ringworm op de huid van het lichaam (tinea corporis) of hoofd (tinea capitis). Schimmelnagelinfecties zijn het gevolg van verschillende schimmelorganismen (schimmels). De meest voorkomende oorzaak is de dermatofyt (soort schimmel) Trichophyton rubrum. Maar ook andere schimmels veroorzaken mogelijk een infectie aan de vingernagel of teennagel zoals Candida (gisten) en niet-dermatrofytische schimmels. Schimmels leven op de dode weefsels van het haar, de nagels en de buitenste huidlagen. Een schimmelnagelinfectie aan de nagel begint vaak na een schimmelinfectie aan de voeten. Voetschimmel (tinea pedis) is een schimmelinfectie van de tenen. Deze verspreidt zich naar de teennagels als de huidinfectie geen vroegtijdige behandeling krijgt. Een vingernagelinfectie treedt op nadat de schimmel zich door het krabben aan de jeukende tenen verspreidt naar de vingernagels.

Risicofactoren van onychomycose

De patiënt krijgt sneller te maken met een schimmelnagel indien aantal aandoeningen en omgevingsfactoren aanwezig zijn, al is de precieze risicofactor soms niet duidelijk.

Aandoeningen

Tinea unguium ontstaat sneller wanneer één of meer van volgende medische problemen aanwezig zijn:

• diabetes mellitus (suikerziekte)
• een misvormde nagel
• een nagelaandoening
• een slechte bloedcirculatie
• een zwak immuunsysteem (bijvoorbeeld bij patiënten met aids of patiënten die chemotherapie krijgen voor de behandeling van kanker)
• lichte verwondingen aan de huid of de nagel
• psoriasis (chronische huidziekte met droge huid en schilfers) (nagelpsoriasis is een variant van psoriasis waarbij de nagels aangetast zijn)
• voetschimmel

Omgevingsfactoren

Bij volgende omgevingsfactoren ontstaat sneller een schimmelnagelinfectie:

• geslacht: mannen zijn vaker dan vrouwen getroffen
• in warme of vochtige klimaten leven
• langdurig een vochtige huid hebben
• leeftijd: zestigplussers zijn vaker getroffen
• overmatig zweten (hyperhidrose)
• roken
• schoenen dragen die niet luchtdoorlatend zijn
• te vaak de handen wassen: Wanneer de patiënt de handen te vaak wast of de handen vaak in het water heeft (koks, schoonmakers, kappers, …), ontstaat schade aan de beschermende huid aan de nagelbasis. Hierdoor dringen schimmels makkelijker binnen.
• wandelen op blote voeten door de douches op de sportschool, in zwembaden, en in kleedkamers
• zwaar alcoholgebruik

Symptomen: Verkleuring en verdikking van teennagel of vingernagel

Vaak is de infectie slechts in één nagel aanwezig, maar af en toe zijn verschillende nagels getroffen. In het begin heeft de patiënt alleen een witte of gele vlek onder de nagel. Na verloop van tijd krijgt de hele nagel een witte, gele, groene of zwarte verkleuring. Voorts ontstaat een dikkere teennagel of dikkere vingernagel die moeilijk te knippen is. Veel patiënten merken dat de nagel begint op te krullen of loskomt van het nagelbed (onycholyse). Broze nagels of gebarsten nagels komen ook voor. De huid naast de nagel gaat soms ook ontsteken of is schilferig. Nagelpijn treedt in eerste instantie niet op, waardoor patiënten dit makkelijk negeert. Onbehandeld ontstaat echter wel een pijnlijke nagel. Wanneer de infectie ernstig is, ervaart de patiënt bovendien loopproblemen.

Diagnose en onderzoeken

Andere nagelafwijkingen lijken soms op een schimmelinfectie aan de nagel. Daarom snijdt de arts meestal een stukje af van de nagel (biopsie) en laat hij dit in het laboratorium verder onderzoeken.

Behandeling van tinea unguium

Bij patiënten met een milde schimmelinfectie is een behandeling niet altijd nodig. Bij pijnklachten, verdikte nagels of bij patiënten met een zwak immuunsysteem of diabetes mellitus (suikerziekte), is een behandeling wel vereist.

Orale (via de mond ingenomen) antischimmelmedicijnen of topische (op de huid aangebrachte) antischimmelcrèmes zijn soms nodig om te genezen. Tabletten hebben soms wel bijwerkingen waaronder hoofdpijn, jeuk, een verlies van smaak en diarree. Zwangere vrouwen mogen ook een antischimmelmiddelen gebruiken. In ernstige gevallen moet de arts de nagel mogelijk verwijderen, zodat er weer een gezonde nieuwe nagel aan kan groeien. Lasertherapie behandelt eveneens een schimmelnagel.

Preventie van onychomycose

(Nagel)hygiëne

Regelmatig de handen en voeten wassen is aanbevolen maar deze overdreven wassen is niet goed omdat hierdoor sneller schade aan de huid ontstaat. De patiënt gebruikt hierbij steeds zeep en zorgt ervoor dat hij eveneens de ruimte tussen de vingers en tenen reinigt. De vinger- en teennagels kort en recht afknippen is belangrijk. Bovendien is het essentieel dat alle gebruikte hulpmiddelen bij een manicure of pedicure na elke cliënt gedesinfecteerd worden. Bij het knippen van de nagels mogen de nagelriemen niet worden afgeknipt, omdat dit kleine breuken in de huid veroorzaakt die ziektekiemen binnenlaten. Het is ook belangrijk om geen handdoeken, scharen of nagelknippers te delen die mogelijk in contact zijn geweest met een patiënt met een schimmelnagelinfectie omdat hierdoor de infectie zich kan verspreiden. Tot slot wassen mensen alle artikelen uit vanaf 60°C omdat anders mogelijk nog steeds schimmels aanwezig zijn en de infectie zich snel kan verspreiden.

Schoenen en sokken

Verder draagt de patiënt steeds goed absorberende sokken (voeren vocht af) en slippers in douches van sportscholen of zwembaden. Heeft de patiënt last van zweetvoeten, dan verwisselt hij de sokken één à twee keer per dag of trekt hij de schoenen ut en laat hij de voeten afkoelen wanneer dit lukt. Ook is het gebruik van antischimmelmiddelen of antischimmelspray op de voeten en in de schoenen ook nuttig. Oude paren schoenen gooit de patiënt best weg want deze zijn interessant voor schimmels.

Prognose

Na een effectieve behandeling komt de nagelinfectie vaak terug (10-50%).

Complicaties van schimmelinfectie aan nagels

Ernstige nagelschimmel is mogelijk erg pijnlijk en veroorzaakt blijvende schade aan de nagels. Daarnaast ontwikkelen zich soms andere ernstige infecties buiten de voeten. Dit komt vooral tot stand bij patiënten met een zwak immuunsysteem door het gebruik van medicijnen, diabetes mellitus of andere aandoeningen. Patiënten met suikerziekte hebben mogelijk een verminderde bloedcirculatie en zenuwtoevoer in de voeten. Zij lopen een hoger risico op het ontwikkelen van de bacteriële huidinfectie cellulitis. Diabetici nemen bijgevolg bij een kleine verwonding aan de nagel contact op met de arts. Een infectie van het bot (osteomyelitis) is een andere zeldzame complicatie.

Lees verder

• Nagels: Veranderingen in kleur, sterkte en textuur
• Dikke teennagels: Oorzaken en tips bij verdikte teennagels
• Nagelafwijkingen: Veel voorkomende veranderingen aan nagels
• Nagelgezondheid: Tips voor gezonde en goed uitziende nagels