Kalknagel (schimmelnagel): oorzaken, symptomen, behandeling

Een schimmelnagel, ook wel onychomycose genoemd, is een nagel die geïnfecteerd is met een schimmel of een gist. Meestal gaat het om nagels van tenen, maar nagels van vingers kunnen ook getroffen worden. In de volksmond wordt een schimmelnagel een kalknagel genoemd. Hoe herken je een schimmelnagel en hoe kan zo'n nagelprobleem behandeld worden?

Inhoud artikel

• Onychomycose (schimmelnagel)
• Waarom worden teennagels vaker getroffen door een schimmelinfectie dan nagels aan de vingers?
• Oorzaken kalknagel (schimmelnagel)
• Hoe kun je een kalknagel (schimmelnagel) oplopen?
• Symptomen kalknagel (schimmelnagel)
• Wie hebben er meer kans op een kalknagel (schimmelnagel)?
• Behandeling kalknagel (schimmelnagel)
• Voorkomen kalknagels (schimmelnagels)
• Vooruitzichten

Onychomycose (schimmelnagel)

Onychomycose staat voor een schimmelinfectie (mycose) aan de nagel (onycho). Het kan gaan om nagels van tenen en vingers. Door de infectie zie je veranderingen optreden aan de nagelplaat. In de volksmond wordt een schimmelnagel ook wel een kalknagel genoemd. In de meeste gevallen wordt een kalknagel ook veroorzaakt door een schimmelinfectie maar dat is niet altijd het geval. Een verdikking van de nagel kan ook komen door ouderdom, door slechte vaten of door een ziekte van de huid zoals psoriasis.

Waarom worden teennagels vaker getroffen door een schimmelinfectie dan nagels aan de vingers?

Schimmelnagels kom je vaak tegen, in ongeveer 98 procent gaat het om nagels van de tenen. Dit komt omdat nagels van de tenen vaker opgesloten zitten in schoenen: donker, warm, vochtig. Dit is een ideale broeiplek voor schimmels. Het kan echter ook komen doordat er minder bloed naar de tenen gaat dan naar de vingers. Dit leidt ertoe dat het voor het afweersysteem veel moeilijker is om een infectie te vinden en de strijd aan te gaan.

Oorzaken kalknagel (schimmelnagel)

Meestal, in 70 procent van de gevallen, is de huidschimmel met de naam Trichophyton rubrum de boosdoener. Op de tweede plaats staat Trichophyton mentagrophytes met 20 procent. De resterende 10 procent blijft over voor onder andere Candida soorten. De schimmels voeden zich met een van de hoofdbestanddelen van de nagels: keratine. Men vermoedt dat het merendeel van de schimmelnagels ontstaat door het overslaan van een schimmelinfectie van de huid naar de nagelplaat.

Hoe kun je een kalknagel (schimmelnagel) oplopen?

• Verminderde afweer kan een reden zijn of een afwijkende zuurgraad van de huid.
• Een kalknagel kan voortkomen uit zwemmerseczeem (schimmelinfectie huid). De schimmel kan zich, als deze niet op tijd wordt behandeld, verspreiden van de huid naar de nagels. Een aantasting van de nagels is veel moeilijker aan te pakken dan de aangedane huid (in de nagels dringen de schimmels door tot in de diepere lagen).
• Je kunt een infectie door schimmels oplopen in openbare vochtige ruimten. Denk aan sportscholen, zwembaden, sauna's, openbare douchegelegenheden. Organismen die de veroorzakers zijn van een kalknagel leven namelijk in vochtige en warme omgevingen. Droog altijd de voeten goed af na sporten of zwemmen, baden.
• Je kunt ook een kalknagel krijgen nadat je letsel hebt opgelopen aan je nagel, bijvoorbeeld door een vinger tussen de deur of een hamerslag op de vinger, het stoten van een voet tegen een stoel. De nagel kan dan loslaten van het nagelbed. Schimmels kunnen dan binnen in de nagel dringen. Hoe groter het losgelaten deel, hoe meer kans.
• Je kunt ook een kalknagel oplopen door besmetting via andere leden van het gezin. Denk aan de douchevloer, beddengoed.
• Mensen die lijden aan diabetes lopen meer risico op een kalknagel (ongeveer drie keer zoveel) dan mensen die geen diabetes hebben.

Symptomen kalknagel (schimmelnagel)

• Het kan pijn doen bij de nagel.
• De kleur van de nagel kan veranderen: wit, geel, bruin.
• De nagel kan broos worden, breekt dan sneller af.
• Veranderingen aan de nagelplaat: er ontstaat een kalknagel. Dit proces begint in de meeste gevallen aan de top van de nagel en verbreidt zich naar beneden.
• De nagel kan misvormd raken.
• Verdikking is mogelijk (psoriasis kan ook de oorzaak zijn).
• De nagel kan gaan schilferen.

Wie hebben er meer kans op een kalknagel (schimmelnagel)?

Volwassenen hebben veel meer kans om last te krijgen van schimmelnagels dan kinderen. Mogelijk komt dit doordat nagels van kinderen sneller groeien dan nagels van volwassen personen. Men schat dat ongeveer 5 procent van de Nederlandse bevolking een of meer schimmelnagels heeft. Mannen en vrouwen hebben evenveel kans om een kalknagel te krijgen.

Behandeling kalknagel (schimmelnagel)

Een schimmelnagel verdwijnt niet vanzelf, behandeling is nodig. Doe je er niets aan dan kan de infectie zich mogelijk verspreiden naar andere nagels en je kunt anderen infecteren. Je hebt de keuze uit plaatselijke behandeling en orale behandeling. De plaatselijke behandeling is geschikt voor lichte gevallen, de orale behandeling kan ingezet worden bij ernstige gevallen. Een operatie aan de nagel is geen standaardprocedure voor de behandeling van een kalknagel (wordt alleen uitgevoerd in speciale gevallen).

Plaatselijke behandeling: de middelen die nu bestaan, zijn met name gebaseerd op een behandeling met een speciale nagellak (op recept, maar ook wel vrij verkrijgbaar). De meeste middelen moeten lang gebruikt worden. Vraag om advies bij een pedicure.

Orale behandeling: deze behandelingen zijn enkel te verkrijgen op recept en worden alleen ingezet bij ernstige gevallen. Dit is het geval als de matrix van de nagel (weefsel waar de nagelplaats wordt aangemaakt) is geïnfecteerd. Orale medicatie kan bijwerkingen geven.

Voorkomen kalknagels (schimmelnagels)

• Was je voeten met heel weinig zeep, liever nog zonder zeep (beschermlaag wordt aangetast).
• Draag schoenen die goed ventileren en goed passen.
• Trek iedere dag schone sokken aan.
• Draag iets aan de voeten in openbare ruimten, denk aan slippers.
• Droog na het zwemmen of sporten je voeten goed af, met name tussen de tenen.
• Badmatjes zijn misschien prettig in de badkamer, maar ze zijn een ideale broeiplek voor schimmels.

Vooruitzichten

Er is bij kalknagels een grote kans op herhaling. Het is van groot belang om de behandeling te continueren totdat de nagel er weer helemaal goed uitziet. Het duurt lang voordat het deel wat is aangetast helemaal uit de nagel is gegroeid.