ECG: met een gerust hart sporten

Als sport een groot deel van je vrije tijd uitmaakt, moet je er absoluut zeker van zijn dat je gezond bent. Plotselinge hartdood bij bekende sporters heeft het publiek voor dit thema gevoelig gemaakt. Een ECG kan het risico daarop verminderen. Aangeboren of gedurende het leven verkregen hartaandoeningen, moeten bij actieve sporters liefst worden uitgesloten. Maar in ieder geval moet men er tijdens het sporten rekening mee houden.

Wat is een ECG?

De term ECG staat voor elektrocardiogram. Een ECG of hartfilm is de grafische weergave van de elektrische activiteit van de hartspier. In het hart wordt namelijk bij elke hartslag een kleine elektrische spanning opgebouwd. Die opgewekte elektrische spanning wordt doorgegeven aan het lichaamsoppervlak.

Met behulp van ECG-elektroden, een versterker en een printer, kunnen de veranderingen in de elektrische spanning op het lichaamsoppervlak worden gemeten en geregistreerd. Deze spanning heeft op elk moment van de hartslag een bepaalde oriëntatie en sterkte. Die wordt grafisch weergegeven op een tijdbalk zodat de inspanning van het hart als curve zichtbaar wordt.

Hoe wordt een ECG uitgevoerd?

Bij liggende of zittende patiënten worden eerst elektroden bevestigd: een op elke arm en been en zes op de borst. Het contact tussen de elektrode en de huid wordt versterkt door een gel of een natte papierstrook. Een ECG is een eenvoudig en pijnloos onderzoek, wat in de regel slechts enkele minuten hoeft te duren.

Wanneer wordt een ECG gemaakt?

Een ECG vormt dikwijls onderdeel van een geneeskundig routine-onderzoek. Uit het verloop van de curve kan de arts hartritmestoornissen of andere afwijkingen met betrekking tot de hartspier ontdekken. Op basis daarvan kunnen conclusies over verschillende hartaandoeningen, verstoringen in de mineralen- en zouthuishouding en ook sommige longziektes worden getrokken.

Vermoeden hart- of vaatziekten

Een ECG is vast onderdeel van een diagnose als er een vermoeden op hart- of vaatziekten bestaat. Verschillende symptomen kunnen op een hartziekte wijzen. Daartoe behoren:

• pijn of een drukkend gevoel op de borst;
• veranderingen in het hartritme;
• veranderingen in de bloeddruk;
• kortademigheid, zweten en misselijkheid.

Maar een normale ECG sluit een hartaandoening niet uit. Omdat het bij een ECG gaat om een momentopname, die slechts een korte periode in rust weergeeft, is in sommige gevallen aanvullend ECG-onderzoek vereist, bijvoorbeeld in de vorm van een inspanningstest.

Wat is een inspannings-ECG?

Een inspannings-ECG is een onderzoek dat alleen in bijzondere gevallen wordt ingezet. Zo’n inspannings-ECG wordt voornamelijk gebruikt om klachten op te helderen bij een bepaalde specifieke belasting. Zo'n test wordt hoofdzakelijk ingezet voor vaststelling en beoordeling van de ernst van aandoeningen aan de hartspier, die zich mogelijkerwijs niet in rust manifesteren.

Hoe wordt een inspanningstest uitgevoerd?

Bij een inspanningstest wordt de elektrische activiteit van het hart vóór, tijdens en na een bepaalde fysieke belasting gemeten, bijvoorbeeld tijdens fietsen of hardlopen (op een loopband). Daarbij wordt de belasting verhoogd afhankelijkheid van de leeftijd en conditie van de patiënt. Ook de bloeddruk wordt tijdens een inspanningstest regelmatig gemeten.

Door middel van een inspanningstest kan ook de sportieve belastbaarheid en de conditie bij gezonde mensen worden beoordeeld. Tijdens een inspanningstest kunnen pijnen in gewrichten of spieren van de benen voorkomen, vooral bij ongetrainden. Maar dat mag de betrokkenen niet ertoe bewegen om het onderzoek af te breken.

Treden tijdens de meting echter klachten op zoals pijn op de borst, kortademigheid of een sterke stijging van bloeddruk of hartslagfrequentie, dan moet de belasting onmiddellijk worden afgebroken. Daarom moet zich tijdens een inspanningstest altijd een arts in de nabijheid bevinden om ernstige fysieke klachten meteen te kunnen behandelen.

Hartfilm standaard bij sportkeuring, ja of nee?

Men kan zich afvragen of de kosten van een standaard preventieve screening bij sportkeuringen wel opwegen tegen de voordelen aan geredde levens. Want één sporter redden van een onverwachte hartdood door alle sporters standaard te onderwerpen aan een ECG, kost immers miljoenen euro’s.

Gelet op de voortdurend oplopende kosten van de gezondheidszorg, vragen sommige deskundigen zich af of het niet verstandiger is om in plaats daarvan meer te investeren in goede reanimatietraining en plaatsing van meer defibrillatoren.