Zout: gezond of schadelijk?

Zout is in ons leven even belangrijk als water. Zonder zout kan een mens niet leven. Zout is gezond, ook al wordt het vaak het tegendeel beweerd. Ondanks aantoonbaar goede eigenschappen van zout voor onze gezondheid, is het gewetenloze handelaren met hulp van wetenschappers ooit gelukt om dit heilzame voedingsmiddel tot een schadelijk gif te bestempelen. Vaak wordt zout automatisch geassocieerd met gezondheidsproblemen als hoge bloeddruk. Belgische onderzoekers daarentegen hebben aangetoond dat (te) weinig zout veel meer risico's kent dan te veel zout. De prominente rol van zout in ons leven hangt samen met een aantal bijzondere kenmerken ervan. Zout is overvloedig op onze planeet aanwezig, niet alleen in de oceanen, maar ook in gesteente. Zout wordt op verschillende manieren gewonnen. We halen het uit de zee (zeezout) of uit de grond (steenzout).

Zout is gezond

Ondanks alle bewezen goede eigenschappen van zout voor onze gezondheid, zijn scrupuleuze handelslieden er met hulp van wetenschappers in geslaagd om het heilzame voedingsmiddel zout tot een dodelijk gif te bestempelen. De meeste mensen associëren het woord zout immers automatisch met gezondheidsproblemen zoals hoge bloeddruk.

Miljoenen mensen, vooral in Amerika, drinken uit pure angst voor zout, uitsluitend nog gedistilleerd water of op andere wijze zoutvrij gemaakt water. Zelfs fabrikanten van mineraalwater, die anders woorden tekort komen om het aantal mineralen in hun water aan te prijzen, adverteren thans met zoutarm water.

Hoe komt het nu tot deze misvatting? Is zout nu gezond of schadelijk? Nogmaals, alle problemen in dit opzicht hebben we te danken aan de meedogenloze wreedheid van sommige puur op winst beluste industrieën.

Zout is niet schadelijk voor ons gestel

Hoewel generaties lang door onderzoekers en artsen is betoogd dat zout slecht zou zijn voor onze gezondheid, mag zout weer, althans in België. Daar is immers op 2 universiteiten aangetoond dat niemand ter wereld ooit een sluitend bewijs heeft geleverd dat veel zout schadelijk zou zijn voor ons gestel. Integendeel, stellen de Belgische onderzoekers: er bestaan juist aanwijzingen dat (te) weinig zout veel meer risico's heeft dan te veel zout.

Zout, van vitaal belang

Zout is voor de mens van vitaal belang. Al eeuwenlang is het stimulerende en heilzame effect van het witte goud bekend.

• zout reguleert de waterhuishouding van het lichaam;
• het zorgt voor het optimaal functioneren van onze spieren en vezels;
• het vermindert huidproblemen;
• zout stimuleert het immuunsysteem;
• het voorkomt verkoudheden;
• zout werkt in algemene zin positief op ons welzijn.

Mineralen die het lichaam nodig heeft

Zout bevat tientallen voor het lichaam essentiële mineralen en sporenelementen in een optimale verhouding. Enkele mineralen die het lichaam nodig heeft zijn:

Hoe wordt zout uit de zee gewonnen?

De meest handige manier om zout te maken, is om het te winnen uit zeewater. Men laat daarvoor grote ondiepe vijvers vol lopen met zeewater en de zon doet de rest. Het zeewater verdampt en het zout blijft over. Per liter zeewater kan men zo ongeveer 28 gram zeezout winnen.

Hoe wordt steenzout gewonnen?

Het steenzout uit de grond is ook een geschikte zoutbron. In tegenstelling tot zeezout is het steenzout, zoals dat miljoenen jaren verborgen was in de ingewanden van de aarde, grotendeels beschermd tegen invloeden van buitenaf. Dat maakt het bijzonder met betrekking tot de aanwezige mineralen Niet voor niets noemt men zout het "witte goud".

De simpelste manier om zout uit de grond te winnen is via zoutmijnen. Waar zout in de grond zit graaft men gangen en brengt het zout zo naar boven. Zo gebeurde het al 2000 jaar geleden in China en zo gebeurt het nu nog steeds, bijvoorbeeld in Engeland, Duitsland en Amerika.

Toch kent deze manier van zoutwinning ook een nadeel. Het aanleggen van mijnen is niet goedkoop en het zout is vaak gemengd met steengruis, zand en klei. Het zout moet dan gezuiverd worden.

Pekelwinning in Nederland

Vanwege de al genoemde nadelen van zoutwinning via zoutmijnen, heeft men in Nederland gekozen voor andere methode, pekelwinning geheten. Waar zout in de grond zit worden gaten geboord waarin dubbelwandige buizen worden geplaatst. Door de buitenste buis gaat water naar beneden, door de binnenbuis komt het water met opgelost zout naar boven. Die zoutoplossing wordt pekel genoemd.

De pekel wordt via een buizensysteem naar grote fabriekstanks getransporteerd waar eerst de ongewenste stoffen worden verwijderd. Vervolgens wordt de pekel in grote ketels verhit waardoor het water verdampt. Na dat proces, “indampen” genoemd, blijft het vaste zout over.

Het indampen kost veel energie omdat er flink moet worden verhit om het water te laten verdampen. Maar ook daar heeft men iets op gevonden. In de kookketels wordt de lucht weggezogen en door die lagere luchtdruk gaat het water al bij een lagere temperatuur koken.

Waar wordt in ons land zout gewonnen?

De zoutwinning in Nederland begon in 1886 in Twente. Tegenwoordig wordt er ook zout gewonnen in Groningen bij Delfzijl. Er is daar een enorme ondergrondse zoutberg aanwezig van wel 2500 meter hoog. Per dag worden in Nederland tienduizenden tonnen zout gemaakt, waarvan maar 1/8 deel echt als zout wordt gebruikt:

• tafelzout;
• voedingszout;
• wegenzout en dergelijke.

De rest gaat naar fabrieken waar er andere nuttige producten van worden gemaakt.