Autonome neuropathie: Schade aan autonome zenuwen
Autonome neuropathie is een reeks van symptomen die optreden wanneer schade aan de autonome zenuwen ontstaan. Dit zijn zenuwen die dagelijks diverse belangrijke lichaamsfuncties besturen zoals de bloeddruk, de hartslag, de lichaamstemperatuur, de darm- en blaaslediging en de spijsvertering. Diverse aandoeningen maar ook complicaties van een chirurgische ingreep leiden mogelijk tot zenuwschade waardoor een breed scala aan symptomen kan optreden. Mogelijke klachten zijn kortademigheid bij inspanning, een aarzeling bij het plassen en diarree. Een vroegtijdige diagnose en behandeling kunnen de symptomen onder controle houden dus het is belangrijk om tijdig de arts op te zoeken.
Oorzaken: Schade aan autonome zenuwen
Bij autonome neuropathie ontstaat schade aan de zenuwen die informatie uit de
hersenen en het ruggenmerg dragen naar verschillende lichaamsdelen (het hart, de bloedvaten, de blaas, de darmen, de zweetklieren en de pupillen). Autonome neuropathie is geen specifieke ziekte maar een groep symptomen die ontstaat door schade aan de autonome zenuwen. Deze symptomen kennen veel oorzaken.

Alcoholmisbruik veroorzaakt mogelijk autonome neuropathie /
Bron: Jarmoluk, PixabayAandoeningen
Autonome neuropathie komt voor bij:
Omgevingsfactoren
Chemicaliën, zoals acrylamide en
zware metalen veroorzaken mogelijk autonome neuropathie. De schade aan autonome zenuwen komt eveneens tot stand na
medicatiegebruik, zoals enkele
chemotherapiegeneesmiddelen die de arts gebruikt om
kanker te behandelen.
Risicofactoren
Slecht gecontroleerde diabetes is een belangrijke risicofactor voor autonome neuropathie. Diabetici met een
hoge bloeddruk of
obesitas hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van autonome neuropathie. Andere ziekten zoals
porfyrie (aandoening met symptomen aan huid of zenuwstelsel), amyloïdose, kanker en hypothyreoïdie (
onvoldoende werking van de schildklier) verhogen ook het risico op het ontwikkelen van schade aan de autonome zenuwen.
Symptomen
De symptomen van autonome neuropathie zijn variabel en hangen af van de aangetaste zenuwen. De klachten ontwikkelen zich meestal langzaam in de loop van de jaren.
Blaas
Blaasgerelateerde symptomen van autonome neuropathie aan de blaas zijn:
De patiënt moet dagelijks voldoende vloeistoffen drinken en de blaas op gezette tijden gedurende de dag ledigen. Bepaalde medicijnen verhelpen verder de blaasproblemen. Eventueel is een
urinekatheter nodig waarbij een buisje in de blaas gaat om deze te helpen ledigen.
Hart en bloedvaten
Volgende klachten komen voor wanneer autonome neuropathie het
hart en de
longen treft:
De arts schrijft medicijnen voor voor het reguleren van de hartslag of bloeddruk. Verder moet de patiënt langzaam gaan rechtstaan zodat hij niet duizelig wordt. Extra zout en vocht in de voeding opnemen verhoogt de bloeddruk, maar dit mag de patiënt enkel uitvoeren als de arts dit adviseert. Verder krijgen sommige patiënten het advies om
compressiekousen te dragen. Voor een klein aantal patiënten is tot slot een pacemaker nodig.
Lichaamstemperatuur
Zenuwbeschadiging aan de lichaamstemperatuur leidt tot:
De arts schrijft mogelijk medicijnen voor zodat de patiënt minder moet zweten. Patiënten die onvoldoende zweten, blijven het beste binnen als het buiten warm is.
Maag en darmen
Wanneer
maag- en
darmproblemen optreden, ervaart de patiënt volgende mogelijke tekenen:
Om spijsverteringsproblemen te behandelen, zijn vaak veranderingen in de voeding nodig zoals kleinere maaltijden eten (zodat de patiënt zich niet te vol voel). Vocht en vezels toevoegen aan de voeding voorkomt een opgeblazen gevoel en constipatie.
Laxeermiddelen helpen eveneens bij obstipatie. Voor de behandeling van diarree en buikpijn zet de arts andere geneesmiddelen in. De patiënt slaapt tot slot met het hoofd van het bed omhoog om zuurbranden te voorkomen.
Ogen
Ook komen visuele problemen voor bij autonome neuropathie:
- een kleine pupil in één oog (miosis)
- problemen om zich aan te passen van een lichte naar een donkere ruimte
Voortplanting
Ook seksuele problemen komen tot stand door autonome neuropathie, waaronder:
Bepaalde medicijnen helpen bij erectieproblemen. Een glijmiddel is voorts inzetbaar bij vaginale droogte.

Een bloedonderzoek is nodig /
Bron: Frolicsomepl, PixabayDiagnose en onderzoeken
De arts neemt eerst een grondige
medische geschiedenis af van de patiënt. De tekenen van autonome zenuwbeschadiging zijn niet altijd zichtbaar wanneer de arts de patiënt lichamelijk onderzoekt. De bloeddruk of hartslag veranderen soms wanneer de patiënt gaat liggen, zitten of staan. De arts bestelt soms speciale autonome testen om het zweten, de bloeddruk en de hartslag te meten. De arts voert voorts een
bloedonderzoek uit om mogelijk onderliggende aandoeningen en infecties op te sporen. Andere nodige onderzoeken zijn afhankelijk van de symptomen die de patiënt ervaart. Zo krijgt de patiënt bijvoorbeeld
urodynamische onderzoeken en een
echografie wanneer blaas- en urineproblemen aanwezig zijn.
Behandeling van autonome neuropathie
De arts is meestal niet in staat om zenuwbeschadiging bij autonome neuropathie te behandelen. De arts richt zich daarom op het beheersen van de klachten en het voorkomen van complicaties. Als een patiënt bijvoorbeeld diabetes heeft, moet hij zijn bloedsuikerspiegel onder controle houden met een dieet, met lichaamsbeweging en mogelijk ook met medicijnen. Voor auto-immuunziekten, zoals het syndroom van Sjögren, schrijft de arts medicijnen voor om het immuunsysteem onder controle te houden en ontstekingen in het lichaam te verminderen.
Prognose
De vooruitzichten hangen af van de oorzaak van het probleem en ook of de arts dit (tijdig) kan behandelen.
Preventie van zenuwbeschadiging
Het voorkomen of beheersen van geassocieerde aandoeningen is nodig om het risico op een zenuwaandoening te verminderen. Patiënten met diabetes mellitus moeten bijvoorbeeld de bloedsuikerspiegel onder controle houden.
Lees verder