Het vegetatieve of autonome zenuwstelsel

Het vegetatieve zenuwstelsel, ook wel het autonome zenuwstelsel, is het deel van het zenuwstelsel in het menselijke lichaam dat zorg draagt voor de innervatie van de organen. Het omvat het deel van onze zenuwen die we niet bewust kunnen aansturen. De belangrijkste functie van het vegetatieve zenuwstelsel is het constant houden van het inwendige milieu en het hierbij reguleren van de functie van organen om het interne milieu te behouden. Om hiervoor te zorgen, bestaat het autonome zenuwstelsel weer uit twee delen: het sympathische en het parasympathische zenuwstelsel. Deze twee delen van het vegetatieve zenuwstelsel zijn precies tegenovergesteld aan elkaar, zodat ze elkaar in balans kunnen houden.

Onderdelen van het vegetatieve zenuwstelsel

Het autonome zenuwstelsel bestaat uit de zenuwen in het menselijk lichaam, die gaan naar de interne organen en die we niet bewust kunnen aansturen. Deze zenuwen kunnen naar de organen toe gaan en worden dan visceromotorische en viscerosecretorische zenuwen genoemd. Het woord viscero staat voor orgaan, het zijn dus zenuwen die zorgen voor het samentrekken van spieren van het orgaan of voor de secretie van stoffen door het orgaan. Het vegetatieve zenuwstelsel bestaat ook uit zenuwen van het orgaan af, terug naar de hersenen. Deze zenuwen worden viscerosensibele zenuwen genoemd en geven informatie van de organen door naar de hersenen.

Functie van het vegetatieve zenuwstelsel

Het vegetatieve zenuwstelsel zorgt ervoor dat het interne milieu van het menselijke lichaam in balans blijft. Dit doet het door de regulatie van de functie van de organen in ons lichaam. Informatie vanaf allerlei verschillende organen komt via de sensibele zenuwen in de hersenen, waar wordt besloten welke aanpassingen moeten worden gedaan om te zorgen dat het inwendige milieu behouden blijft. Vervolgens wordt deze informatie via de motorische en secretorische zenuwen aan de organen doorgegeven, zodat deze de juiste functie kunnen uitvoeren. Het autonome zenuwstelsel kan in de uitvoering worden onderverdeeld in twee uitersten: het sympathische en het parasympathische zenuwstelsel.

Het sympathische en parasympathische zenuwstelsel

Het sympathische zenuwstelsel is dat deel van het vegetatieve zenuwstelsel dat in actie komt wanneer het lichaam inspanning moet verrichten. Bij lichamelijke inspanning moet het lichaam de functie van vele verschillende organen aanpassen om dit aan te kunnen. Voorbeelden hiervan zijn een snellere hartslag en ademfrequentie, een hogere bloeddruk en verhoogde zweetafscheiding. Tegelijkertijd wordt de functie van organen, zoals de maag en darmen juist minder onder invloed van het sympathische zenuwstelsel. Dit is een logisch gevolg, want tijdens inspanning is er meer bloed nodig voor hart en spieren om deze te verrichten. Door de functie van maag en darmen te verminderen, is hier minder bloed nodig. Het parasympathische zenuwstelsel heeft juist de tegenovergestelde functie dan het sympathische zenuwstelsel. Het heeft de overhand in rust en zorgt dus voor de tegenovergestelde functies.

De balans tussen het sympathische en het parasympathische zenuwstelsel

De verschillende werkingen van het sympathische en parasympathische zenuwstelsel verklaart bijvoorbeeld waarom het niet goed is om direct na een zware maaltijd te gaan sporten. Door inspanning wordt het sympathische zenuwstelsel geactiveerd, terwijl dit ten koste gaat van de bloedtoevoer naar organen als de maag en darmen, die net bezig waren de maaltijd te verwerken. Geconcludeerd kan dus worden dat het sympathische zenuwstelsel belangrijk is voor stress situaties. Het zorgt in deze situatie dat een zo optimaal mogelijke prestatie kan worden geleverd. Het parasympathische zenuwstelsel heeft juist een functie in rust en heeft een belangrijke functie in regeneratie en de opbouw van reserves. Geen van deze twee uitersten heeft dus een belangrijkere functie dan de ander, juist de balans tussen deze twee is belangrijk. Een optimale prestatie in een stresssituatie kan namelijk alleen geleverd worden als de regeneratie en opbouw van reserves in rustsituaties goed is geregeld.