Burkitt-lymfoom: Snelgroeiende kanker in lymfocyten

Een Burkitt-lymfoom is een vorm van kanker die begint in bepaalde cellen van het immuunsysteem. Deze snelgroeiende kwaadaardige tumor kan leiden tot een verminderde immuniteit en is snel dodelijk indien de patiënt geen behandeling ontvangt. Vaak ontstaat de kanker in de buik, maar ook op andere plaatsen kunnen gezwellen ontstaan. Dit gaat gepaard met gezwollen lymfeklieren en enkele algemene symptomen. Een intensieve en langdurige behandeling met chemotherapie is noodzakelijk om van de kanker te genezen. De vooruitzichten voor deze vorm van non-Hodgkin-lymfoom zijn variabel. Een Burkitt-lymfoom is vernoemd naar de Britse chirurg Denis Burkitt, die deze ongewone ziekte voor het eerst beschreef in 1956 bij kinderen in Afrika.

• Epidemiologie snelgroeiende kanker
• Synoniemen Burkitt-lymfoom
• Oorzaken: Tumor in lymfocyten
• Symptomen: Gezwollen lymfeklieren en andere tekenen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling via chemotherapie
• Prognose
• Complicaties
• Preventie

Epidemiologie snelgroeiende kanker

Een Burkitt-lymfoom is endemisch in Afrika. De ziekte wordt vaak in verband gebracht met malaria en het Epstein-Barr-virus, dat ook klierkoorts veroorzaakt. In Afrikaanse landen lijden vooral jongens tussen de vier en zeven jaar aan de ziekte. In westerse landen komt een sporadische vorm van Burkitt-lymfoom voor, die vooral mannen treft. Meer dan de helft van de patiënten in deze landen is ouder dan veertig jaar. HIV-patiënten zijn ook vaak getroffen.

Synoniemen Burkitt-lymfoom

Volgende synoniemen van een Burkitt-lymfoom zijn bekend:

• Burkittlymfoom
• lymfoom van Burkitt
• tumor van Burkitt

Oorzaken: Tumor in lymfocyten

Een Burkitt-lymfoom is een lymfosarcoom, een kwaadaardig gezwel van lymfatisch weefsel, dat gerekend wordt onder de non-Hodgkinlymfomen. Het is een zeer snel groeiende vorm van kanker die ontstaat uit de B-cellen (produceren antilichamen om indringers uit te schakelen), een type lymfocyten (soort witte bloedcellen). Patiënten met HIV/AIDS hebben een verhoogd risico voor deze aandoening.

Symptomen: Gezwollen lymfeklieren en andere tekenen

Een Burkitt-lymfoom kan zich op meerdere plaatsen in het lichaam ontwikkelen. De kwaadaardige tumor kan ontstaan in diverse locaties zoals:

• in de buik (meestal in de ruimte achter het buikvlies)
• in de eierstokken (ovaria)
• in de hersenen en het ruggenmerg (tot 30% van de patiënten bij de presentatie lijdt aan meningitis (hersenvliesontsteking met hoofdpijn, koorts en een stijve nek))
• in de kaakbeenderen
• in de testikels

De patiënt heeft pijnloze maar snel groeiende gezwollen lymfeklieren (lymfadenopathie) in het hoofd en de nek. Onverklaarbare koorts, nachtelijk zweten, vermoeidheid (kankervermoeidheid), verlies van eetlust en onverklaarbaar gewichtsverlies zijn enkele algemene tekenen van de ziekte. De andere symptomen hangen af van de locatie en verspreiding van de tumor.

Beenmerg

Wanneer een Burkitt-lymfoom zich in het beenmerg bevindt, ontstaan bloedingen of blauwe plekken als gevolg van een laag aantal bloedplaatjes (trombocytopenie). Kortademigheid en vermoeidheid als gevolg van bloedarmoede zijn andere symptomen die optreden bij een lymfoom in het beenmerg.

Darmen

Een Burkitt-lymfoom in de darmen gaat gepaard met buikpijn, misselijkheid en/of diarree. Meer ernstige darmproblemen, zoals ileus (gestopte darmbewegingen met verstopping van darmen) of een bloeding in de darmen komen ook voor.

Hersenen en ruggenmerg

Concentratieproblemen, hoofdpijn, toevallen en verwardheid komen voor als gevolg van een lymfoom in de hersenen en het ruggenmerg.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

Bij een lichamelijk onderzoek heeft de patiënt vaak een zeer opgezwollen buik veroorzaakt door een ophoping van vocht in de buik (ascites).

Diagnostisch onderzoek

Omdat een Burkitt-lymfoom zich zo snel verspreidt, is een snelle diagnose van essentieel belang. De arts voert daarom diverse onderzoeken uit om de aanwezigheid van een Burkitt-lymfoom te bevestigen, evenals om het stadium van de kanker te bepalen, wat nuttig is voor het opstellen van een geschikt behandelplan.

• een beenmergpunctie
• een CT-scan van de borst, de buik en het bekken
• een lymfklierbiopsie
• een onderzoek van het ruggenmerg
• een PET-scan of galliumscan
• een thoraxfoto (röntgenfoto van de borstkas)
• een volledig bloedonderzoek om de nier- en leverfunctie te meten: dit toont ook verminderde bloedcellen aan als gevolg van een lymfoom in het beenmerg
• testen op een HIV-infectie

Differentiële diagnose

De arts moet eerst de volgende aandoeningen uitsluiten, aangezien het klinisch beeld hiervan lijkt op dat van een Burkitt-lymfoom:

• acute lymfatische leukemie (ALL)
• een diffuus grootcellig lymfoom
• een folliculair lymfoom (vorm van langzaam groeiende bloedkanker)
• een lymfatisch lymfoom
• een mantelcellymfoom (vorm van lymfeklierkanker)
• een neuroblastoom (kanker uitgaande van zenuwcellen bij kinderen)
• een Wilmstumor (vorm van nierkanker bij kinderen met buikpijn)

Behandeling via chemotherapie

Intensieve intraveneuze (via een ader) chemotherapie verlicht de symptomen en geneest een groot deel van de patiënten. Soms injecteert de arts de medicijnen ook direct in het hersen- en ruggenmerg omdat de kanker zich snel verspreidt naar het centrale zenuwstelsel. Deze vorm van medicatietoediening is bekend als 'intrathecale chemotherapie'. Radiotherapie, andere medicijnen, een corticosteroïde therapie en een autologe stamceltransplantatie met eigen stamcellen zijn andere behandelingsmogelijkheden die vaak worden uitgevoerd in combinatie met chemotherapie. Soms is een operatie nodig om geblokkeerde, bloedende of beschadigde darmdelen te verwijderen.

Prognose

De ziekte is snel dodelijk indien de patiënt geen behandeling krijgt. Meer dan de helft van de patiënten met een Burkitt-lymfoom kan echter worden genezen met intensieve chemotherapie. Het genezingspercentage is lager als de kanker zich heeft verspreid naar het beenmerg of het ruggenmerg. De vooruitzichten zijn slecht als de kanker terugkomt.

Complicaties

Mogelijke complicaties van een Burkitt-lymfoom omvatten complicaties van de behandeling en de verspreiding van de kanker (metastasen).

Preventie

Preventie van een Burkitt-lymfoom richt zich vooral op het verminderen van risicofactoren en het bevorderen van vroege detectie. Hoewel er geen specifieke preventieve maatregelen zijn voor Burkitt-lymfoom, kunnen de volgende algemene richtlijnen helpen bij het beheersen van risico’s:

Vroegtijdige screening

Regelmatige medische controles bij patiënten met HIV of andere immunodeficiënties om vroege tekenen van lymfomen te detecteren.

Behandeling van onderliggende aandoeningen

Behandeling en beheer van chronische infecties zoals malaria en Epstein-Barr-virus om het risico op Burkitt-lymfoom te verminderen.

Gezonde levensstijl

Ondersteuning van een gezonde levensstijl, waaronder voeding en hygiëne, om het immuunsysteem te versterken.

Educatie en voorlichting

Voorlichting over de symptomen van Burkitt-lymfoom en het belang van vroegtijdige medische raadpleging bij ongebruikelijke symptomen.

Door deze preventieve maatregelen te volgen, kan men mogelijk de risico’s op het ontwikkelen van Burkitt-lymfoom verminderen en de kans op een vroege diagnose vergroten.

Lees verder

• Lymfoom: Soorten en symptomen van kanker van lymfocyten
• Non-Hodgkin lymfoom: Kanker in lymfocyten van immuunsysteem
• Hodgkin-lymfoom: Kanker van lymfesysteem
• Kankerpijn: Oorzaken & types pijn en soorten pijnmedicatie
• Herhaling kanker (recidief): Soorten, risicofactoren en tips