Antracose: Longziekte door inademing van koolstofdeeltjes

Antracose is een longaandoening die ontstaat bij mensen die werken met kolen, koolstof of roet. Wanneer mensen hieraan blootgesteld zijn, komen stofdeeltjes in de longen terecht. Dit leidt meestal tot milde klachten die na verloop van tijd na blijvende blootstelling verergeren. Hoesten, pijn op de borst en kortademigheid zijn enkele symptomen van de stoflongziekte. De arts behandelt deze ziekte symptomatisch, omdat een genezing niet mogelijk is bij deze progressieve ziekte. Voorts moet de patiënt de inademing van de stofdeeltjes vermijden.

• Epidemiologie longaandoening
• Oorzaken: Door inademing aan koolstofdeeltjes
• Risicofactoren van antracose
• Symptomen: Kortademigheid en hoesten
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling longziekte
• Prognose stoflongaandoening
• Preventie van stoflongziekte

Epidemiologie longaandoening

De prevalentie van antracose in de algemene bevolking is lastig in te schatten, omdat hiervoor een bronchoscopie (inwendig kijkonderzoek van de luchtpijpvertakkingen) nodig is, hetgeen onmogelijk is voor de algemene bevolking. Wel lopen mijnwerkers meer risico op de longaandoening. Daar heeft 12 à 50% van de werknemers last van antracose. Dit varieert naargelang de werkomstandigheden en de blootstellingsduur. Verder is de gemiddelde leeftijd van patiënten met antracose 63 jaar. De symptomen zijn tot slot erger in de winter.

Oorzaken: Door inademing aan koolstofdeeltjes

Antracose is een vorm van een pneumoconiose (stoflongaandoening) die vooral mijnwerkers treft. De longziekte is veroorzaakt door de ophoping van koolstof in de longen. Deze koolstof komt door herhaalde blootstelling aan luchtvervuiling of inademing van rook- of koolstofdeeltjes in de longen terecht. Hierdoor ontstaat bindweefselvorming in de longen (longfibrose).

Risicofactoren van antracose

Risicofactoren voor de stoflongaandoening zijn:

• chronische luchtwegaandoeningen
• de inademing van silica (silicose)
• de veiligheidsvoorschriften niet naleven op de werkplaats
• roken in combinatie met de inademing van stofdeeltjes

Symptomen: Kortademigheid en hoesten

Antracose is een asymptomatische, mildere vorm van een stoflongziekte. Wanneer toch symptomen plaatsvinden, zijn dit meestal hoesten en kortademigheid. Verder is antracose mogelijk geassocieerd met tuberculose (bacteriële infectie met longproblemen), en hierdoor komt ook nog gewichtsverlies of koorts tot stand. Pijn op de borst en vermoeidheid zijn andere klachten. Antracose is verder ook gemeld in combinatie met een stembandverlamming of stenen in de luchtpijpvertakkingen, ziekten die ook gepaard gaan met tuberculose.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

Bij het beluisteren van de longen (auscultatie) met de stethoscoop, bemerkt de arts een piepende uitademing (wheezing). Af en toe hoort hij ratelende ademgeluiden (reutels) of verminderde ademgeluiden. Verder zijn bij sommige patiënten geen afwijkingen te bespeuren bij het fysiek onderzoek.

Diagnostisch onderzoek

Een bronchoscopie vormt de gouden standaard voor het opsporen van de longaandoening. Verder is een spirometrie (longfunctieonderzoek) nodig.

Differentiële diagnose

Sommige artsen verwarren antracose met:

• actinomycose (bacteriële infectie met zwelling en ettering)
• amyloïdose (afzetting van amyloïde in weefsels en organen)
• atelectase (instorting van de long door ineenkrimping van de longblaasjes)
• COPD (chronisch obstructief longlijden)
• een longontsteking (pneumonie)
• longkanker (bronchuscarcinoom)
• mucormycose (schimmelinfectie aan sinussen, hersenen en longen)
• tuberculose

Daarom is ook nog een CT-scan en MRI-scan nodig voor het bevestigen van de diagnose.

Behandeling longziekte

Een effectief bewezen behandeling is niet voorhanden voor antracose. De patiënt vermijdt alleszins de plaats waar de inademing van koolstofdeeltjes optreedt. Stoppen met roken is ook nodig om het ziekteproces niet te verergeren. De arts zet een ondersteunende behandeling in met behulp van korte of langwerkende bronchodilatoren (luchtwegverwijders), antibiotica en corticosteroïden (krachtige ontstekingsremmers). Zuurstoftherapie is nodig bij kortademigheid en ademhalingsproblemen. Verder is het soms nodig om via een fysiotherapeut borstmassages te krijgen. De corticosteroïden ademt de patiënt in (lokale behandeling) of anders gebruikt hij tabletten (systemische behandeling). Systemische corticosteroïden vertonen een tijdelijke verlichting bij meer dan de helft van de patiënten. Wanneer antracose optreedt in combinatie met tuberculose, zet de arts medicijnen in tegen tuberculose wat de algemene gezondheid van de patiënt doet verbeteren. Wanneer patiënten met alleen antracose verschijnen, gebeurt echter meestal een conservatieve behandeling. Heel af en toe plaatst de arts een stent (metalen buisje om een vernauwing weer open te krijgen) tussen de luchtpijpvertakkingen indien een ernstige gelokaliseerde obstructie (verstopping) van de bronchiën optreedt.

Prognose stoflongaandoening

Antracose is een langzaam progressieve aandoening. Hierdoor ontstaat steeds meer schade aan de longen, wat leidt tot hart- en ademhalingsproblemen. De patiënt is hierdoor niet meer in staat om te gaan werken. In de geraadpleegde medische literatuur is verder geen informatie gevonden over eventuele sterftecijfers ten gevolge van de ziekte.

Preventie van stoflongziekte

De preventie van antracose bestaat uit:

• het beperken van de inademing van koolstofdeeltjes
• het gebruik van veiligheidskledij en gasmaskers
• het verminderen van de vrijgave van stofdeeltjes (via allerlei bouwkundige en technische maatregelen)

Het is tot slot aangewezen dat mijnwerkers en personen die vaak zijn blootgesteld aan deze stoffen, regelmatig een medisch onderzoek ondergaan om tijdig de longproblemen op te kunnen sporen.

Lees verder

• Pneumoconiose (stoflongen): Inademen van fijne stofdeeltjes