Pericarditis of ontsteking hartzakje: symptomen, behandeling

Pericard is een andere naam voor hartzakje, dit is het vlies om het hart. Als het hartzakje ontstoken raakt spreken we van pericarditis. Er zijn verschillende aandoeningen die een pericarditis kunnen veroorzaken en soms is de aandoening het gevolg van een tumor van de longen of de slokdarm. In de meeste gevallen is de oorzaak echter onbekend. Welke symptomen kun je verwachten bij een pericarditis, hoe wordt de diagnose gesteld en wat zijn de mogelijkheden om de ontsteking te behandelen? Wat is een chronische constrictieve pericarditis?

Inhoud artikel

• Het hartzakje of pericard
• Ontsteking van het hartzakje of pericarditis
• Oorzaken pericarditis
• Symptomen pericarditis
• Chronische constrictieve pericarditis
• Complicaties pericarditis
• Diagnose pericarditis
• Behandeling pericarditis
• Prognose pericarditis
• Bijwerkingen van de coronavaccins van Pfizer en Novavax

Het hartzakje of pericard

Het pericard of hartzakje is een vlies dat uit twee lagen is opgebouwd. Het omhult het hart. De binnenste laag zit vast aan het hart. Ertussen bevindt zich wat vloeistof, de lagen glijden daardoor soepel over elkaar. Zo kan het hart samentrekken zonder dat het wordt gehinderd.

Ontsteking van het hartzakje of pericarditis

Bij een ontsteking van het hartzakje is het vlies ontstoken, meestal wordt dit veroorzaakt door een infectie. De ontsteking is meestal acuut en de klachten worden vaak verward met die van een hartinfarct. De ontsteking verdwijnt meestal na een week.

Oorzaken pericarditis

• Bij jonge mensen is een virusinfectie vaak de oorzaak.
• Pericarditis kan ook een complicatie zijn na een bacteriële longontsteking.
• Na een hartinfarct kan het hartzakje ontstoken raken als de spier bij het oppervlak van het hart is aangedaan.
• Er zijn landen waar tuberculose een belangrijke oorzaak is van een ontstoken hartzakje.
• Het hartzakje kan ook ontstoken raken als er een kankergezwel vanuit een ander deel van het lichaam zich uitzaait naar het hart.
• Auto-immuunziekten kunnen soms tot pericarditis leiden, denk bijvoorbeeld aan: systemische lupus erythematosus, reumatoïde artritis, .

Symptomen pericarditis

Bij een acute pericarditis komen de klachten opzetten binnen een paar uur en kunnen ongeveer een week duren. Het kan gaan om pijn in het centrum van de borst en die pijn wordt heftiger als iemand diep ademhaalt, hoest, beweegt. De pijn wordt minder als naar voren wordt gebogen. Verder een pijnlijk gevoel in de nek en schouders, een verhoogde lichaamstemperatuur en een snelle hartslag.

Chronische constrictieve pericarditis

Bij chronische constrictieve pericarditis, maar ook als er zich veel vocht in het pericard bevindt, dan kan het hart moeite hebben om het bloed door het lichaam te pompen. Door deze slechte omloop van het bloed kunnen andere klachten ontstaan in de loop van enkele maanden zoals zwelling van enkels, zwelling van het onderlichaam, kortademigheid. Ook kan de hartslag onregelmatig worden.

Complicaties pericarditis

Heel soms gaat de ontsteking niet weg. Het pericard raakt beschadigd, wordt dikker en zorgt voor beknelling van het hart. Het hart kan niet goed meer pompen. Het wordt constrictieve pericarditis genoemd, een chronische aandoening die ernstig is. Bij beide varianten van pericarditis kan er vocht komen tussen de lagen van het hartzakje, dit leidt tot minder goed kunnen pompen en het kan chronisch hartfalen veroorzaken. Bij chronisch hartfalen hoopt zich vocht op in weefsels en in de longen.

Diagnose pericarditis

Een röntgenfoto van de borstkas kan gemaakt worden, verder kan er een elektrocardiografie (ECG) worden gedaan en een echocardiogram. Bij dit laatste onderzoek kan gekeken worden hoe het hart er inwendig uitziet. De dikte van het pericard kan worden gemeten en er kan gekeken worden of er vocht rond het hart zit. Onderzoek van het bloed kan uitsluitsel brengen over of het gaat om een infectie of om een auto-immuunziekte.

Behandeling pericarditis

Bij pericarditis is opname in het ziekenhuis noodzakelijk. De pijn en de ontsteking moeten worden aangepakt, dit kan door middel van ontstekingsremmers. Is er sprake van een bacteriële infectie dan zal antibiotica worden voorgeschreven. Als een auto-immuunziekte de oorzaak is dan zullen er corticosteroïden worden gegeven en in geval van tuberculose medicatie die deze ziekte kan beteugelen. Bij pericardvocht kan het vocht worden afgezogen, als het opnieuw verschijnt dan kan er een stukje van het pericard worden weggenomen. Het vocht loopt dan vanzelf weg. Heeft iemand last van chronische constrictieve pericarditis dan kan middels een operatie het pericard voor het grootste gedeelte weggehaald worden. Het hart zal dan weer goed kunnen pompen.

Prognose pericarditis

Iemand die last heeft van pericarditis veroorzaakt door een virus zal meestal binnen een week herstellen. Waar wel rekening mee gehouden moet worden is dat circa tien procent binnen een paar weken opnieuw pericarditis krijgt. Bij een auto-immuunziekte kan de ontsteking ook terugkeren. Een operatie bij chronische constrictieve pericarditis heeft lang niet altijd succes.

Bijwerkingen van de coronavaccins van Pfizer en Novavax

Na vaccinatie met Pfizer of Novavax kan heel soms een ontsteking van de hartspier (myocarditis), of een ontsteking van het hartzakje (pericarditis) ontstaan. Deze zeldzame gevallen van een ontsteking van de hartspier of van het hartzakje zie je met name bij jongens en jongere mannen tussen de twaalf en de veertig jaar en treden in de meeste gevallen op binnen de eerste zeven dagen na de vaccinatie. Het komt vaker voor na de tweede vaccinatie dan na de eerste vaccinatie. Let op bij klachten als kortademigheid, hartkloppingen en pijn op de borst. Neem bij klachten contact op met een arts.

Lees verder

• Reumatoïde artritis of chronische gewrichtsreuma: symptomen