Hartafwijkingen van het Pericard

Het hart is een van de meest vitale organen vanons lichaam en hartafwijkingen vormen daarom ook een belangrijk onderdeel van de inwendige ziekten. Voor vrijwel alle aandoeningen van het hart geldt dat ze tot levensbedreigende toestanden kunnen leiden. In de behandeling van de verschillende aandoeningen is een verschil gemaakt naar anatomie (endo-, myo- en pericard) en fysiologie (het prikkelgeleidingssysteem).

Pericard

Het pericard is het zakje dat het hart volledig omhult. Er zit een beetje vocht in dat ervoor zorgt dat het hart zich vrij kan bewegen en dat de pompfunctie niet wordt verstoord.

Droge pericarditis

Droge pericarditis is een ontsteking van het harzakje zonder overmatige vochtvorming. Er ontstaat een neerslag van fibrine waardoor het vlies eruit gaat zien als 'schuurpapier'. Doordat er weinig vochtvorming is zal er weinig 'smering' optredenen. Wrijving van de vliezen zal zodoende een meer of minder ernstige pijn op de borst veroorzaken. Kenmerkend voor deze pijn is dat deze vaak toeneemt met de ademhaling. Er bestaat over het algemeen een hoorbaar soms zelfs voelbaar wrijfgeruis op de borstkas.

Oorzaak

De oorzaak is niet altijd duidelijk. Veel patiënten hebben kort ervoor klachten gehad van een bovenste luchtweginfectie, vaak met spierpijnen. Andere hebben een gastro-enteritis doorgemaakt. Andere mogelijke oorzaken zijn acuut reuma, uremie en hartinfarct. Pericarditis kan tot slot ook een op zichzelf staand ziektebeeld zijn waarvoor geen oorzaak gevonden kan worden.

Behandeling

De therapie bestaat uit pijnstilling en zo mogelijk behandeling van de oorzaak.

Complicaties

De meest gevaarlijke complicatie is wellicht de ontwikkeling van het zogenaamde pantserhart. Wanneer het pericard door recidiverende (terugkerende) of chronische ontstekingsprocessen verbindweefselt of zelfs verkalkt, kan het hart na verloop van tijd niet meer goed uitzetten. De vulling van de ventrikels raakt gestoord, met als uiteindelijk gevolg een totale decompensatio cordis die operatief behandeld moet worden (zgn. wegpellen van het pericard of pericardectomie).

Natte pericarditis

Net als bij de droge pericarditis bestaat er hier een ontsteking van het hartzakje. Deze vorm gaat echter gepaard met productie van vocht dat als smeermiddel gaat fungeren.
Pijnklachten door wrijving van de vliezen komen dan ook minder voor. Soms is de vochtproductie zo hoog dat de uitzetting van het hart wordt bemoeilijkt waardoor zich verschijnselen van een decompensatio cordis kunnen ontwikkelen. In dat geval dient het vocht door punctie of operatie verwijderd te worden.