Constrictieve pericarditis: Soort ontsteking van hartzakje

Het normale pericardium (hartzakje: vlies rond het hart) is een fibro-elastische zakje rond het hart wat een dunne laag vloeistof bevat. In sommige omstandigheden is het hartzakje verdikt, verkalkt en vezelachtig, wat uiteindelijk resulteert in constrictieve pericarditis (pericardvernauwing). Veelal veroorzaakt dit in het begin geen symptomen, omdat dit chronisch gebeurt waardoor het lichaam de tijd krijgt om zich aan te passen. Later verschijnen toch klachten zoals kortademigheid en een hoest. Aanvankelijk zet de arts medicatie in, maar patiënten genezen enkel van de aandoening door een chirurgische ingreep.

• Epidemiologie
• Oorzaken van ontsteking aan het hartzakje
• Oorzaken van pericarditis
• Medische Behandelingen en Medicatie
• Symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose van constrictieve pericarditis
• Complicaties
• Preventie en levensstijl

Epidemiologie

Constrictieve pericarditis is een relatief zeldzame vorm van hartfalen, waarbij het hart niet in staat is om bloed efficiënt rond te pompen. De prevalentie van deze aandoening is niet precies bekend, maar het komt bij minder dan 0,5% van de patiënten met virale pericarditis voor. Bij kinderen is deze aandoening nog zeldzamer.

Oorzaken van ontsteking aan het hartzakje

Constrictieve pericarditis ontstaat vaak als gevolg van een ontsteking van het pericardium, wat kan leiden tot verdikking, verkalking en vezelvorming van dit slijmvlies. Deze verdikking kan leiden tot een bekneld hart en verhoogde druk in de aderen die bloed naar het hart terugvoeren. Deze verhoogde druk kan vochtophoping in de buikholte (ascites), onder de huid (oedeem), en soms rond de longen (longoedeem) veroorzaken. In veel gevallen veroorzaken deze veranderingen geen symptomen, maar als ze wel optreden kunnen ze ernstig zijn.

Oorzaken van pericarditis

Enkele oorzaken van pericarditis die kunnen leiden tot constrictieve pericarditis zijn:

• Chronisch nierfalen
• Bacteriële infecties
• Reumatische hartziekte
• Hemopericardium (bloed in het pericardium)
• Reumatische koorts (complicatie van streptokokkeninfectie)
• Sarcoïdose (aandoening van huid, ogen, longen en zenuwstelsel)
• Systemische lupus erythematosus (auto-immuunaandoening)
• Tuberculose (bacteriële infectie met longproblemen)

Medische Behandelingen en Medicatie

Constrictieve pericarditis kan zich ook ontwikkelen na openhartchirurgie of radiochirurgie van de borstkas. Daarnaast kan fibrose optreden bij gebruik van dopamine-agonisten, zoals cabergoline en perigolide, die gebruikt worden voor de behandeling van de ziekte van Parkinson.

Symptomen

In de vroege stadia van constrictieve pericarditis zijn vaak geen symptomen merkbaar. Naarmate de aandoening voortschrijdt, kunnen er echter symptomen optreden door fibrose, atrofie en verkalking van de subepicardiale lagen van de hartspier. Mogelijke symptomen zijn onder andere:

• Ascites (vochtophoping in de buik)
• Harttamponnade
• Hepatomegalie (vergroting van de lever)
• Hoesten
• Hypotensie (verlaagde bloeddruk)
• Kortademigheid
• Oedeem
• Orthopneu (kortademigheid bij het liggen)
• Reflex tachycardie (versnelde hartslag als reactie op een bloeddrukdaling)
• Vermoeidheid

Diagnose en onderzoeken

Diagnostisch onderzoek
Om constrictieve pericarditis te diagnosticeren, kunnen de volgende onderzoeken worden uitgevoerd:

• CT-scan
• Echocardiografie (onderzoek van het hart met geluidsgolven)
• Elektrocardiografie (meting van de elektrische activiteit van het hart)
• Endomyocardiale biopsie (weefselmonster van de binnenste laag van het hart om onderscheid te maken tussen constrictieve pericarditis en restrictieve cardiomyopathie)
• Hartkatheterisatie
• MRI-scan
• Röntgenfoto van de borstkas (thoraxfoto toont vaak een niet-vergroot hart en mogelijk kalkafzettingen in ongeveer 50% van de gevallen)

Differentiële diagnose
Het is belangrijk om constrictieve pericarditis te onderscheiden van restrictieve cardiomyopathie (beperkende hartspieraandoening). Beide aandoeningen vertonen vergelijkbare symptomen, maar constrictieve pericarditis is vaak behandelbaar met een pericardectomie, terwijl restrictieve cardiomyopathie meestal niet volledig te behandelen is.

Behandeling

Behandelopties omvatten vochtafdrijvende middelen (diuretica) en pijnstillers om symptomen te verlichten. Bedrust en een zoutarm dieet kunnen ook helpen. Voor een definitieve behandeling van chronische constrictieve pericarditis is vaak een chirurgische ingreep noodzakelijk. Deze procedure, bekend als pericardectomie, houdt in dat het pericardium volledig wordt verwijderd. Deze operatie wordt meestal uitgevoerd wanneer de symptomen ernstig zijn, omdat het een risicovolle procedure is met een aanzienlijke kans op complicaties.

Prognose van constrictieve pericarditis

Constrictieve pericarditis is een chronische aandoening die het lichaam de tijd geeft om zich aan te passen. De aandoening is doorgaans minder acuut levensbedreigend dan een harttamponnade, waarbij acute druk op de bloedsomloop kan optreden. Bij tijdige behandeling met een pericardectomie is de prognose doorgaans goed, met een succespercentage van ongeveer 85% in het verlichten van de symptomen.

Complicaties

Constrictieve pericarditis kan verschillende ernstige complicaties veroorzaken, vooral als de aandoening niet tijdig wordt behandeld. Hier volgen enkele van de belangrijkste complicaties:

[BH]Harttamponnade[/B]
Harttamponnade ontstaat wanneer vloeistof of bloed zich ophoopt in de pericardiale ruimte, wat druk uitoefent op het hart en zijn vermogen om bloed effectief rond te pompen belemmert. Dit kan leiden tot een verminderde hartfunctie en levensbedreigende situaties.

Ontwikkeling van restrictieve cardiomyopathie
In sommige gevallen kan constrictieve pericarditis zich ontwikkelen tot restrictieve cardiomyopathie, waarbij het hartspierweefsel zelf wordt aangetast en niet meer in staat is om zich goed uit te zetten en samen te trekken. Dit kan leiden tot ernstige hartfalen en een verslechterde prognose.

Levercomplicaties
Langdurige verhoogde druk in de veneuze circulatie kan leiden tot leverproblemen, zoals hepatomegalie (vergroting van de lever) en in ernstige gevallen levercirrose. Dit komt doordat de verhoogde druk in de aderen die naar de lever leiden, leidt tot stase en schade aan levercellen.

Niercomplicaties
De verhoogde druk in de systemische circulatie kan ook invloed hebben op de nieren, wat kan leiden tot chronisch nierfalen. Dit gebeurt doordat de verminderde bloedstroom naar de nieren de nierfunctie belemmert.

Longcomplicaties
Bij constrictieve pericarditis kan vocht zich ophopen in de longen (longoedeem), wat kan leiden tot ademhalingsproblemen en verergering van bestaande longziekten.

Verminderde levenskwaliteit
De symptomen van constrictieve pericarditis, zoals chronische kortademigheid, vermoeidheid en pijn, kunnen leiden tot een aanzienlijke vermindering van de levenskwaliteit. Patiënten kunnen moeite hebben met dagelijkse activiteiten en een verstoord sociaal leven ervaren.

Deze complicaties benadrukken het belang van tijdige diagnose en behandeling van constrictieve pericarditis om ernstige gezondheidsproblemen te voorkomen.

Preventie en levensstijl

Hoewel er geen gegarandeerde manier is om constrictieve pericarditis te voorkomen, kunnen enkele levensstijlkeuzes helpen om het risico te verminderen:

• Gezonde voeding: Eet een dieet rijk aan groenten, fruit en volle granen en arm aan verzadigde vetten en zout.
• Regelmatige lichaamsbeweging: Zorg voor een regelmatig fitnessregime om de algehele gezondheid van het hart te ondersteunen.
• Rookstop: Vermijd roken, wat kan bijdragen aan hart- en vaatziekten.
• Beheer van chronische aandoeningen: Zorg voor een goede behandeling van chronische aandoeningen zoals diabetes en hoge bloeddruk.
• Regelmatige medische controles: Laat regelmatig je hartgezondheid controleren door een arts, vooral als je risicofactoren hebt.

Deze uitgebreide informatie over constrictieve pericarditis biedt een gedetailleerd overzicht van de aandoening, de oorzaken, symptomen, diagnose en behandelingsopties. Voor verdere vragen of aanvullende informatie kun je altijd contact opnemen met een medische professional.

Lees verder

• Pericarditis: Ontsteking van vlies rond het hart (hartzakje)
• Acute pericarditis: Soorten van ontsteking van hartzakje
• Endocarditis: Ontsteking van de binnenkant van het hart
• Myocarditis: Ontsteking van de hartspier
• Alarmsymptomen voor hartaandoeningen: Tekenen van hartziekte