Vochtophoping: oorzaken en behandeling van vocht vasthouden

Veel mensen hebben last van lichamelijke klachten, zoals opgezette voeten en benen of benauwdheid. Naast deze lichamelijke klachten, is het ook ongemakkelijk en kunnen de zichtbare effecten cosmetisch storend zijn. Overmatige vochtopslag in het lichaam kan ook een bedreiging vormen voor de gezondheid, dus er is reden genoeg om dit euvel aan te pakken … Vochtophoping kan veroorzaakt worden door 'onschuldige' redenen, zoals voedsel dat het vocht in je lichaam vasthoudt. Maar het kan ook zijn dat er een onderliggende reden is, zoals een kwaal of ziekte.

Oorzaken vochtophoping

Er zijn meerdere oorzaken aan te wijzen, zoals bijvoorbeeld:

• hartfalen
• te veel zitten of staan
• nieraandoeningen
• medicijngebruik
• te veel zout eten
• leveraandoeningen
• hormonale schommelingen

Opgezette voeten en benen

Doordat zich veel vocht in de benen en/of voeten bevindt zetten deze op en daardoor ontstaat er meer druk op de huid en aderen. Dit kan weer leiden tot spataderen, vooral bij mensen die veel zitten of lang staan. Probeer dus niet te lang achter elkaar te blijven zitten of staan, maar wissel het regelmatig af met bewegen. Met de benen over elkaar geslagen zitten is ook niet aan te raden, want daardoor stagneert de bloedsomloop.

Benauwdheid door vocht bij de longen

Overmatig vocht komt niet alleen voor in de benen, maar door het hele lichaam. Het kan gevaarlijk worden als vocht zich ophoopt bij de longen. Dit kan tot benauwdheid leiden. Ook kunnen er bijgeluiden zijn tijdens het ademhalen. Mensen die bedlegerig zijn en vanwege ziekte niet rechtop kunnen zitten, kunnen hier ook vaak last van hebben. Wordt er niets aan gedaan, dan wordt deze kwaal steeds erger, dus ga bij twijfel tijdig naar de huisarts.

Onvoldoende afvoer van afvalstoffen

Het lichaam dient zoveel mogelijk gezuiverd te worden van afvalstoffen die onder andere vrijkomen bij de stofwisseling. Is dit niet, of onvoldoende het geval, dan kunnen er onder andere ook huidproblemen ontstaan. Uitslag, pukkels, bultjes, huidirritatie of eczeem kunnen hierdoor bijvoorbeeld voorkomen.

Gewichtstoename

Is er veel vocht in het lichaam aanwezig, dan zal ook het gewicht toenemen. Een dieet volgen zal in dit geval niet veel helpen, de vochtbalans moet ook op peil zijn. Het komt vaak voor dat mensen, terwijl ze weinig eten of snoepen, toch kilo's aankomen vanwege vocht dat door het lichaam wordt vastgehouden. In sommige gevallen neemt het gewicht in een kort tijdsbestek flink toe. Het voedingspatroon dient ook onder de loep te worden genomen. Misschien is een overmatige zoutconsumptie de oorzaak.

Oedeem

Overmatige vochtophoping wordt ook wel oedeem genoemd. De vochtophopingen komen vaak voor in de benen en voeten, buik en longen. Ook kan vocht zich ophopen in het gezicht, bijvoorbeeld onder de ogen. Dit staat niet alleen minder fraai, in ernstige gevallen kan men ook het gevoel van druk op de ogen ervaren. Het teveel aan vocht kan eventueel door middel van een speciale massage worden afgevoerd.

Ongemakken

Vanwege opgezette voeten passen vaak de schoenen of sokken niet meer. De huid kan strak, gespannen en pijnlijk aanvoelen. De benen kunnen zwaar aanvoelen en er kunnen ontsierende aderen ontstaan. Deze symptomen worden ’s zomers heviger. Ook kleding kan strak zitten, bijvoorbeeld rond de buik.

De behandeling van vochtophoping

Meer bewegen

Bij een zittend leven is vaak de doorbloeding in de benen niet optimaal. De benen en voeten raken opgezet. De kuitspieren zorgen ervoor dat overmatig vocht kan worden afgevoerd. Maar dan moet er wel bewogen worden, zodat de kuitspieren hun werk kunnen doen. Lopen en fietsen zijn bijvoorbeeld goed, evenals touwtjespringen, en afwisselend van de hakken op de tenen staan of liggend fietsen met de benen omhoog. Oefeningen die de kuitspieren in werking zetten zijn over het algemeen goed voor het afvoeren van vocht.

Draag geen knellende kleding

Om de circulatie niet te belemmeren kun je het beste ruimvallende kleding dragen. Draag ook geen kniekousen, sokken of laarzen die strak om de benen zitten en de bloedsomloop belemmeren.

Niet te weinig drinken

Te veel drinken is in dit geval niet goed, maar drink ook niet te weinig. Als je te weinig (water) drinkt, dan wordt dit door het lichaam vastgehouden als reserve. Net als bij te weinig eten, dan slaat het lichaam dit ook op als reserve voor ‘moeilijke tijden’, maar dan in de vorm van vet.

Steunkousen

Er zijn speciale therapeutische steunkousen verkrijgbaar als er veel vocht in de benen voorkomt. Deze kunnen ook gedragen worden ter voorkoming van spataderen en bij trombose of om het verergeren van kwalen te voorkomen en klachten te verlichten.

Lymfedrainage

Lymfevocht kan onder andere worden afgevoerd door middel van lymfedrainage. Er zijn ook schoonheidsspecialistes die deze speciale massagetechniek toepassen. De huisarts kan wellicht ook informatie hierover verstrekken of iemand doorverwijzen naar een specialist op dit gebied.

Benen hoger leggen

Bij het zitten kunnen de benen, indien mogelijk, op een poef of voetenbankje worden gelegd om de afvoer van vocht te bevorderen. ’s Nachts kunnen ook de benen iets hoger worden gelegd. De benen en voeten kunnen eventueel worden gemasseerd met een beenbalsem met paardekastanje om de aderen te sterken en om de bloedsomloop en vochtafvoer te bevorderen. Een effectieve manier van masseren is door een strijkende beweging te maken van beneden naar boven. Masseer met lichte druk naar boven en verplaats de hand daarna, ook met een strijkende beweging, zonder druk naar beneden.

Voedsel met kalium

Voedingstoffen die kalium bevatten werken vochtafdrijvend. Voorbeelden van groenten die vochtafdrijvend werken zijn bijvoorbeeld: spruitjes, asperges, broccoli en koolsoorten. Ook groene thee heeft een vochtafdrijvende werking.

Natuurlijke middelen

Er zijn diverse natuurlijke vochtafdrijvers verkrijgbaar, zoals bijvoorbeeld capsules van Bional en solidago druppels of tabletten van dr. A. Vogel. Ook is solidago of (guldenroedekruid) als thee verkrijgbaar, onder andere van het merk Jacob Hooy.

Naar de huisarts

Mochten deze natuurlijke middelen niet baten, dan kan de huisarts plaspillen voorschrijven of onderzoeken of er een onderliggende oorzaak is voor de overmatige vochtophoping in het lichaam.