Dermatochalasis: Slappe oogleden door veroudering van huid

Lokale, te ruime huid die slap in plooien hangt is de beschrijving van de “dermatochaslasis”. Dit heeft vooral betrekking op de spieren en de huid van oogleden die erg dun zijn en snel uitrekken. Daarnaast is dan wat vet uit de oogkas zichtbaar rond het oog. Dermatochalasis is een veel voorkomende aandoening bij oudere personen die af en toe ook verschijnt bij jongvolwassenen. Vaak resulteert deze aandoening in problemen met het gezichtsvermogen, maar ook andere oog(lid)afwijkingen en symptomen komen voor. Daarnaast veroorzaakt deze ooglidafwijking cosmetische problemen. De oogarts behandelt dermatochalasis via chirurgie.

• Ptosis versus dermatochalasis
• Epidemiologie slappe (bovenste) oogleden
• Oorzaken: Veroudering van huid
• Risicofactoren
• Symptomen: Verminderd gezichtsvermogen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling via ooglidcorrectie
• Complicaties

Ptosis versus dermatochalasis

Ptosis (blefaroptosis) verwijst naar hangende bovenste oogleden als gevolg van spierzwakte, ouderdom, een litteken na verlamming, het syndroom van Horner (neurologische aandoening) of verlamming. Hierbij functioneren de oogspieren, oogzenuwen of oogpezen niet meer goed. Dermatochalasis duidt op de overtollige, verslapte huid van de bovenste oogleden, meestal als gevolg van ouderdom of een verminderde elasticiteit van de ooglidhuid.

Epidemiologie slappe (bovenste) oogleden

Dermatochalasis komt het meest voor bij oudere patiënten en is heel gebruikelijk. Wel is de ernst nogal variabel. Meestal treden de symptomen op in het vierde decennium en de problemen verergeren naarmate de patiënt veroudert. Sommige patiënten hebben een erfelijke aanleg en ontwikkelen dermatochalasis reeds in het tweede decennium. Dermatochalasis kent verder geen raciale voorliefde, maar patiënten van Aziatische afkomst hebben standaard wel vaker een voller bovenste ooglid. Dit komt door het verschil in ooglidanatomie. Mannen en vrouwen zijn daarnaast in gelijke aantallen getroffen.

Oorzaken: Veroudering van huid

Dermatochalasis gaat gepaard met de normale veranderingen die plaatsvinden bij de veroudering van de huid. Dit omvat het verlies van elastische vezels in de huid, zwaartekracht, het dunner worden van de epidermis (opperhuid), de verzwakking van het bindweefsel van het ooglid en overtollige huid.

Risicofactoren

Sommige systemische ziekten maken patiënten vatbaar voor dermatochalasis. Deze omvatten:

• amyloïdose (afzettingen van amyloïde in weefsels en organen met symptomen aan hart, huid, maag en darmen, lever, nieren en hersenen)
• blefarospasme: Kramp in ooglid van één of beide ogen
• chronische dermatitis (huidontsteking)
• cutis laxa: Losse huid en afwijkingen aan organen
• de oogziekte van Graves (schildklieroogziekte)
• een chronische nierziekte
• een droge mond (medische term: xerostomie)
• een trauma
• erfelijke angio-oedeem (onderhuidse zwelling van het gezicht)
• Ernstige zwelling rond de oogkas (periorbitaal oedeem)
• het droge ogen syndroom
• het Ehlers-Danlos syndroom (symptomen aan huid en gewrichten)
• het Floppy Eyelid syndroom: Oogirritatie door slaapapneu (slaapstoornis met tijdelijk gestopte ademhaling)
• xanthelasma (gele cholesterolafzettingen rond het oog)

Genetische factoren spelen bij sommige patiënten eveneens een rol. Deze patiënten vertonen vaak reeds in het tweede decennium symptomen.

Symptomen: Verminderd gezichtsvermogen

Dermatochalasis komt vaker voor bij de bovenste oogleden maar verschijnen soms ook in de onderste oogleden. In de oogleden ontstaat te veel huid waardoor de huid van de oogleden dun is en snel uitrekt. Dermatochalasis leidt voor veel patiënten tot een functioneel probleem. De ooglidafwijking belemmert vaak het bovenste gedeelte van het gezichtsveld, waardoor de patiënt vaak moeite heeft met lezen. Bovendien zijn oogirritatie, droge ogen, entropion van het bovenste ooglid (naar binnen gedraaid ooglid), ectropion van het onderste ooglid (naar buiten gedraaid ooglid), blefaritis (ontsteking van de ooglidranden), dermatitis mogelijke oogproblemen die gepaard gaan met dermatochalasis. Het perifere gezichtsvermogen (gezichtsvermogen aan de zijkant) is ook aangetast, wat vooral problemen geeft bij het autorijden. Om het gezichtsvermogen te verbeteren, heft de patiënt tevens de wenkbrauwen chronisch op. Dit resulteert dan weer in hoofdpijn. Daarnaast ervaart de patiënt cosmetische problemen als gevolg van de ooglidafwijking. Patiënten merken namelijk een volheid of zwaarte van de bovenste oogleden, en de onderste oogleden “zakken weg” in de oogkas. Ook zijn rimpels in de onderste oogleden en de laterale ooghoek te zien. Het aanbrengen van oogmake-up is daarnaast moeilijker voor de patiënt. Een plakkend gevoel in het bovenste of onderste ooglid en zware of dichtvallende oogleden zijn tot slot andere symptomen van deze ooglidafwijking.

Diagnose en onderzoeken

Oogheelkundig onderzoek

De oogarts meet de gezichtsscherpte van de patiënt met de best gecorrigeerde lenzen. Daarna bekijkt hij grondig de ooglidhuid: de hoeveelheid overtollig huid, de dikte van de huid en tekens van een huidontsteking en huidletsels. De hoeveelheid overtollige huid in het ooglid bepaalt hij via een bepaalde knijptechniek. Hij merkt dat de patiënt minder oogwit vertoont. De blik is eerder nors of vermoeid. Ook klaagt de patiënt over hoofdpijn en een verminderd gezichtsvermogen. Voorts onderzoekt hij de ogen grondig via een oogonderzoek.

Diagnostisch onderzoek

Een bloedonderzoek is nodig om eventueel angio-oedeem, amyloïdose of de oogziekte van Graves uit te sluiten. Soms voert de oogarts een CT-scan van de oogkas uit wanneer de symptomen wijzen op enoftalmie of proptosis (uitpuilende ogen). Heeft de patiënt droge ogen, dan is een Schirmer-traanproductietest nodig.

Differentiële diagnose

Het Floppy Eyelid syndroom en entropion zijn twee ooglidaandoeningen die de arts wel eens verwart met de diagnose van dermatochalasis.

Behandeling via ooglidcorrectie

Blefaroplastiek is de naam van de chirurgische procedure die de chirurg uitvoert voor het verbeteren van het gezichtsvermogen en de perifere visie. De arts verdooft eerst de ogen van de patiënt en voert dan een operatie uit die een tijdsduur kent van gemiddeld twee uur. Mogelijk verwijdert hij ook nog het overtollige vet naast het overtollige huid- en spierweefsel. Door deze ooglidcorrectie verbetert de kwaliteit van leven van de patiënt. Wel vertragen roken en wrijven in de ogen de wondgenezing van de operatie dus deze factoren zijn te vermijden.

Complicaties

Patiënten met dermatochalasis verliezen een stuk van het gezichtsveld. In ernstige gevallen van dermatochalasis verliezen patiënten meer dan de helft van het bovenste gedeelte van het gezichtsveld. Bij patiënten met een zuiver esthetische misvorming zijn geen gezichtsvelddefecten aanwezig. Complicaties door de operatie omvatten een infectie, problemen met het sluiten van de ogen, het naar buiten draaien van het onderste ooglid en bloedingen achter het oog. Deze complicaties komen echter zelden voor.

Blefaritis gaat vaak gepaard bij patiënten met matige tot ernstige dermatochalasis. Dit is gekenmerkt door zwelling van de ooglidhuid en erytheem (roodheid); korstvorming, meibomitis (ontsteking van de talgklieren van het ooglid) en soms een hordeolum (strontje (pijnlijk bultje) in of op het ooglid).

Ook ooglidafwijkingen, zoals entropion van het bovenste ooglid en ectropion van het onderste ooglid of ooglidretractie komen vaak voor bij overtollige huid van het bovenste of onderste ooglid. De huid van het overtollige bovenste ooglid hangt dan over de wimpers, waardoor ptosis en entropion ontstaat, met als gevolg dat de patiënt keratitis (ontsteking van het hoornvlies van het oog) ontwikkelt. Bij patiënten met ernstige dermatochalasis van het onderste ooglid, zorgt de zwakte van het onderste ooglid voor een ooglidretractie of ectropion.

Lees verder

• Huid: Veranderingen bij de veroudering (huidveroudering)
• Ooglidaandoeningen: Oorzaken van problemen aan oogleden