Dermatochalasis: Slappe oogleden door veroudering van huid

Dermatochalasis verwijst naar de overtollige, verslapte huid van de bovenste oogleden die vaak voorkomt bij oudere personen, maar kan ook bij jongvolwassenen optreden. Deze aandoening wordt gekenmerkt door een lossere huid die in plooien hangt en vaak vergezeld gaat van zichtbaar vet rond de ogen. Dermatochalasis kan leiden tot gezichtsproblemen en cosmetische ongemakken. De oogarts behandelt deze aandoening meestal door middel van chirurgische ingrepen.

• Ptosis versus dermatochalasis
• Epidemiologie van dermatochalasis
• Oorzaken: Veroudering van de huid
• Risicofactoren
• Symptomen: Verminderd gezichtsvermogen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling via ooglidcorrectie
• Prognose
• Complicaties
• Preventie

Ptosis versus dermatochalasis

Ptosis (blefaroptosis) verwijst naar een hangend bovenste ooglid veroorzaakt door spierzwakte, veroudering, littekenvorming na verlamming, het syndroom van Horner (een neurologische aandoening), of andere neurologische aandoeningen die de oogspieren en -zenuwen beïnvloeden. Dermatochalasis daarentegen verwijst specifiek naar overtollige huid van de bovenste oogleden, vaak het gevolg van veroudering of verminderde elasticiteit van de huid.

Epidemiologie van dermatochalasis

Dermatochalasis is een veel voorkomende aandoening, vooral bij oudere volwassenen. De ernst van de aandoening varieert aanzienlijk. Meestal beginnen de symptomen te verschijnen in het vierde decennium van het leven en verergeren naarmate men ouder wordt. Sommige mensen kunnen echter al in hun tweede decennium symptomen ontwikkelen door genetische aanleg. Dermatochalasis komt voor bij alle raciale groepen, hoewel mensen van Aziatische afkomst vaak van nature een voller bovenste ooglid hebben door verschillen in ooglidanatomie. Zowel mannen als vrouwen worden gelijk getroffen door deze aandoening.

Oorzaken: Veroudering van de huid

Dermatochalasis is vaak het resultaat van de natuurlijke veroudering van de huid, waarbij verschillende veranderingen optreden:

• verlies van elastische vezels in de huid
• impact van de zwaartekracht
• dunning van de epidermis (opperhuid)
• verzwakking van het bindweefsel in de oogleden
• vorming van overtollige huid

Risicofactoren

Diverse systemische aandoeningen kunnen het risico op dermatochalasis verhogen. Deze omvatten:

• amyloïdose (afzettingen van amyloïde in weefsels en organen zoals hart, huid, maag, darmen, lever, nieren en hersenen)
• blefarospasme (kramp in één of beide oogleden)
• chronische dermatitis (huidontsteking)
• cutis laxa (losse huid en afwijkingen aan organen)
• de oogziekte van Graves (schildklieroogziekte)
• chronische nierziekte
• xerostomie (droge mond)
• trauma
• erfelijk angio-oedeem (onderhuidse zwelling van het gezicht)
• ernstige periorbitale oedeem (zwelling rond de oogkas)
• droge ogen syndroom
• Ehlers-Danlos syndroom (aandoening van huid en gewrichten)
• Floppy Eyelid syndroom (oogriritatie door slaapapneu)
• xanthelasma (gele cholesterolafzettingen rond het oog)

Genetische factoren kunnen ook een rol spelen bij sommige patiënten, waarbij symptomen al in het tweede decennium van het leven kunnen optreden.

Symptomen: Verminderd gezichtsvermogen

Dermatochalasis komt voornamelijk voor bij de bovenste oogleden, maar kan ook de onderste oogleden beïnvloeden. De symptomen van dermatochalasis omvatten:

• overmatige huid van de oogleden die dun is en uitrekt
• belemmering van het bovenste gezichtsveld, wat lezen bemoeilijkt
• oogirritatie
• droge ogen
• entropion van het bovenste ooglid (naar binnen gedraaid ooglid)
• ectropion van het onderste ooglid (naar buiten gedraaid ooglid)
• blefaritis (ontsteking van de ooglidranden)
• perifere gezichtsvermogen (gezichtsvermogen aan de zijkanten)
• patiënten heffen vaak chronisch hun wenkbrauwen, wat kan leiden tot hoofdpijn
• cosmetische problemen zoals een vol gevoel of zwaarte van de bovenste oogleden en "wegzakken" van de onderste oogleden in de oogkas
• rimpels in de onderste oogleden en de laterale ooghoek
• moeilijkheden bij het aanbrengen van oogmake-up
• een plakkend gevoel in de bovenste of onderste oogleden
• zware of dichtvallende oogleden

Diagnose en onderzoeken

Oogheelkundig onderzoek

Tijdens het oogheelkundig onderzoek meet de arts de gezichtsscherpte van de patiënt met de best gecorrigeerde lenzen. Vervolgens wordt de ooglidhuid grondig bekeken, waarbij de hoeveelheid overtollige huid, de huiddikte en tekenen van huidontsteking worden beoordeeld. De hoeveelheid overtollige huid wordt gemeten met een specifieke knijptechniek, waarbij wordt gelet op vermindering van oogwit en een vermoeide uitstraling van de blik. De patiënt kan ook klachten hebben van hoofdpijn en verminderd gezichtsvermogen. Een oogonderzoek kan aanvullende informatie opleveren.

Diagnostisch onderzoek

Een bloedonderzoek kan nodig zijn om aandoeningen zoals angio-oedeem, amyloïdose of de oogziekte van Graves uit te sluiten. Bij symptomen van enoftalmie of proptosis (uitpuilende ogen) kan een CT-scan van de oogkas worden uitgevoerd. Indien de patiënt droge ogen heeft, kan een Schirmer-traanproductietest worden uitgevoerd.

Differentiële diagnose

Het Floppy Eyelid syndroom en entropion zijn twee ooglidaandoeningen die soms worden verward met dermatochalasis.

Behandeling via ooglidcorrectie

De chirurgische procedure voor het verbeteren van het gezichtsvermogen en de perifere visie wordt blefaroplastiek genoemd. De arts verdooft de ogen van de patiënt en voert een operatie uit die gemiddeld twee uur duurt. Tijdens de procedure kunnen zowel overtollige huid als vetweefsel worden verwijderd. Deze ooglidcorrectie kan de kwaliteit van leven aanzienlijk verbeteren. Roken en wrijven in de ogen kunnen de wondgenezing vertragen, dus het is belangrijk deze factoren te vermijden.

Prognose

De prognose voor patiënten met dermatochalasis is doorgaans positief na een ooglidcorrectie (blefaroplastiek). De meeste patiënten ervaren een significante verbetering van hun gezichtsvermogen en een vermindering van cosmetische problemen na de operatie. De huid en spieren herstellen meestal goed, en de resultaten kunnen jaren meegaan. Echter, bij oudere patiënten kan er enige terugval optreden na verloop van tijd door verdere veroudering van de huid en andere leeftijdsgebonden veranderingen. Regelmatige follow-ups met de oogarts zijn belangrijk om de resultaten van de operatie te monitoren en eventuele complicaties tijdig te herkennen.

Complicaties

Bij dermatochalasis kan er verlies van gezichtsveld optreden, waarbij ernstige gevallen leiden tot verlies van meer dan de helft van het bovenste gezichtsveld. Bij patiënten met alleen cosmetische afwijkingen zijn er meestal geen gezichtsvelddefecten. Mogelijke complicaties van de operatie zijn onder meer infecties, problemen met het sluiten van de ogen, naar buiten draaiende onderste oogleden, en bloedingen achter het oog. Deze complicaties komen echter zelden voor.

Bij patiënten met matige tot ernstige dermatochalasis kan blefaritis optreden, gekenmerkt door zwelling van de ooglidhuid en erytheem (roodheid), korstvorming, meibomitis (ontsteking van de talgklieren van het ooglid) en soms een hordeolum (strontje in of op het ooglid).

Andere ooglidafwijkingen zoals entropion van het bovenste ooglid, ectropion van het onderste ooglid, of ooglidretractie komen ook vaak voor bij overtollige huid van de bovenste of onderste oogleden. Deze afwijkingen kunnen leiden tot keratitis (ontsteking van het hoornvlies). Bij ernstige dermatochalasis van het onderste ooglid kan de zwakte van het onderste ooglid resulteren in ooglidretractie of ectropion.

Preventie

Hoewel volledige preventie van dermatochalasis moeilijk te realiseren is, kunnen enkele maatregelen helpen om de ontwikkeling van de aandoening te vertragen of de symptomen te verlichten:

• bescherming van de huid tegen overmatige blootstelling aan zonlicht door het dragen van zonnebrillen en het gebruiken van zonnebrandmiddelen
• het handhaven van een gezonde levensstijl met een uitgebalanceerd dieet en voldoende hydratatie
• het vermijden van roken, omdat dit de huidveroudering kan versnellen
• regelmatige oogcontroles om eventuele vroege tekenen van dermatochalasis te detecteren
• het vermijden van overmatige druk op de huid rondom de ogen

Lees verder

• Huid: Veranderingen bij de veroudering (huidveroudering)
• Ooglidaandoeningen: Oorzaken van problemen aan oogleden