Seborreïsche keratosen: Goedaardige gezwellen op huid

Seborreïsche keratose is een veel voorkomende goedaardige huidaandoening waarbij een wratachtig gezwel op de huid ontstaat. Meestal komt deze aandoening voor bij mensen van middelbare of oudere leeftijd. De gezwellen kunnen variëren van bleke tot zwarte of bruine tumoren en bevinden zich vaak op de rug, de schouders, de borst of het gezicht. In de meeste gevallen verschijnen meerdere letsels die niet pijnlijk zijn, maar wel kunnen jeuken of bloeden. Het is altijd verstandig om bij onverwachte huidveranderingen een arts te raadplegen om huidkanker of andere gezondheidsproblemen uit te sluiten. De arts kan in bepaalde gevallen besluiten om deze letsels te verwijderen, wat mogelijk is via verschillende methoden. Soms kunnen seborreïsche keratosen terugkeren op andere delen van het lichaam.

• Synoniemen
• Epidemiologie van seborreïsche keratose
• Oorzaken en risicofactoren van goedaardige gezwellen op de huid
• Symptomen: Soms jeuk en irritatie
• Locatie
• Uiterlijk
• Alarmsymptomen bij letsels op de huid
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van huidtumoren
• Prognose van seborreïsche keratosen
• Complicaties van seborreïsche keratosen
• Irritatie en jeuk
• Bloedingen
• Infecties
• Cosmetische bezwaren
• Hypopigmentatie
• Terugkerende gezwellen
• Preventie van seborreïsche keratosen

Synoniemen

Seborreïsche keratosen worden ook wel basocellulaire papillomen of seborreïsche wratten genoemd.

Epidemiologie van seborreïsche keratose

Seborreïsche keratosen beginnen meestal te verschijnen vanaf de middelbare leeftijd, vaak bij mensen van zeventig jaar of ouder.

Oorzaken en risicofactoren van goedaardige gezwellen op de huid

Anno oktober 2020 is het niet volledig duidelijk wat precies seborreïsche keratosen veroorzaakt. Er is echter een sterke aanwijzing dat genetische factoren een rol spelen, aangezien deze aandoening vaak familiair voorkomt. Normale huidveroudering lijkt ook een rol te spelen, omdat deze gezwellen frequenter voorkomen bij ouderen (vijftigplussers zijn vaker aangetast). Huidwrijving wordt eveneens geassocieerd met de ontwikkeling van deze tumoren, omdat ze vaak verschijnen in huidplooien. Overmatige blootstelling aan zonlicht is ook een risicofactor, hoewel seborreïsche keratosen ook vaak voorkomen op plaatsen die zelden aan UV-stralen worden blootgesteld. Het plotseling verschijnen van meerdere seborreïsche keratosen kan soms wijzen op een interne kanker, zoals darmkanker of longkanker. Seborreïsche keratosen zijn niet besmettelijk en niet gerelateerd aan een virale infectie.

Symptomen: Soms jeuk en irritatie

Locatie

De gezwellen bevinden zich meestal op de hoofdhuid, schouders, borst, buik, rug of gezicht. Ze komen niet voor op de voetzolen of handpalmen.

Uiterlijk

Hoewel sommige patiënten mogelijk slechts één keratose hebben, zijn het meestal meerdere gezwellen die samen seborreïsche keratosen worden genoemd. Deze letsels beginnen vaak als kleine, ruwe huidknobbeltjes en kunnen in de loop van de tijd verdikken en een wrattig oppervlak krijgen. Ze hebben vaak een ‘vastgeplakte’ ronde of ovale vorm en kunnen lijken op wratten, moedervlekken of huidkanker. De gezwellen hebben een wasachtige uitstraling, vergelijkbaar met klodders kaarsvet of zeepokken. Ze zijn meestal bruin, maar kunnen ook geel, zwart of wit zijn. De grootte varieert van één millimeter tot meer dan 2,5 cm in diameter. Hoewel seborreïsche keratosen doorgaans niet pijnlijk zijn, kunnen ze soms jeuken of geïrriteerd raken. Krabben aan de gezwellen is af te raden omdat dit kan leiden tot bloedingen, zwellingen en mogelijke infecties.

Alarmsymptomen bij letsels op de huid

Wanneer één of meer van de volgende tekenen optreden, is het noodzakelijk om een arts te raadplegen:

• Een groot aantal gezwellen die snel in grootte toenemen.
• Gezwellen met ongebruikelijke kleuren, zoals paars, roodachtig zwart of blauw.
• Gezwellen of huidzweren die niet genezen, wat wijst op slechte wondgenezing.
• Irritatie van de gezwellen door wrijving met kleding.
• Onregelmatige of vage randen rond het gezwel.
• Regelmatige bloedingen van de gezwellen.

Diagnose en onderzoeken

Visueel en lichamelijk onderzoek
De diagnose van seborreïsche keratose wordt gesteld door middel van een visueel en lichamelijk onderzoek. De arts beoordeelt of de letsels solitair of in clusters (groepen) voorkomen.

Diagnostische verwarring
In sommige gevallen kunnen seborreïsche keratosen moeilijk te onderscheiden zijn van kwaadaardige huidkanker, zoals huidkanker of melanoom. Dit kan leiden tot onnodige zorgen of vertraging in de juiste diagnose en behandeling. Het is cruciaal om eventuele nieuwe of veranderende huidletsels door een arts te laten evalueren. Om een melanoom uit te sluiten, voert de arts vaak een biopsie uit om het huidletsel microscopisch te onderzoeken.

Behandeling van huidtumoren

In de meeste gevallen is behandeling van seborreïsche keratosen niet noodzakelijk. De arts kan besluiten om een gezwel te verwijderen in de volgende situaties:

• De patiënt vindt het letsel cosmetisch storend en wil het laten verwijderen.
• Het gezwel veroorzaakt problemen, zoals jeuk of irritatie door wrijving met kleding of sieraden.
• Het gezwel is moeilijk te onderscheiden van huidkanker, of de diagnose is onzeker.

De verwijdering van de gezwellen is doorgaans eenvoudig en leidt meestal niet tot littekens. Vaak wordt de verwijdering uitgevoerd tegelijkertijd met de biopsie. Er zijn verschillende methoden om seborreïsche keratosen te verwijderen:

• Cryochirurgie (behandeling door bevriezing).
• Electrocauterisatie (verwijdering door elektrische stroom).
• Cauterisatie (verbranding van de tumor).
• Curettage (afschrapen van de tumor met een schepachtig chirurgisch instrument).
• Ablatie (verdampen van het gezwel met een laser).

Elke verwijderingsmethode heeft zijn nadelen. De huid op de plaats van de seborreïsche keratosen kan soms lichter zijn dan de omringende huid, wat in medische termen bekend staat als hypopigmentatie. Bovendien kunnen niet alle gezwellen in één sessie worden verwijderd.

Prognose van seborreïsche keratosen

In de meeste gevallen komt de goedaardige tumor niet terug na behandeling, hoewel nieuwe letsels soms op andere lichaamsdelen kunnen verschijnen. Seborreïsche keratosen zijn vaak een normaal teken van huidveroudering en vormen doorgaans geen gevaar voor de gezondheid.

Complicaties van seborreïsche keratosen

Hoewel seborreïsche keratosen doorgaans goedaardig zijn en weinig gezondheidsrisico's met zich meebrengen, kunnen er in sommige gevallen complicaties optreden. Deze complicaties kunnen variëren van cosmetische problemen tot medische zorgen. Hieronder worden de belangrijkste complicaties beschreven:

Irritatie en jeuk

Seborreïsche keratosen kunnen soms jeuk en irritatie veroorzaken, vooral als ze worden blootgesteld aan wrijving door kleding of sieraden. De huid rondom de gezwellen kan rood en geïrriteerd raken, wat het ongemak kan verergeren. Krabben aan de keratosen om de jeuk te verlichten kan leiden tot verdere irritatie en zelfs infecties.

Bloedingen

Bij krabben of door een ongeval kunnen seborreïsche keratosen gaan bloeden. Dit kan leiden tot ongemak en in sommige gevallen tot secundaire infecties. Als de gezwellen voortdurend bloeden of niet stoppen met bloeden na een lichte verwonding, is medische hulp noodzakelijk.

Infecties

Geïrriteerde of beschadigde seborreïsche keratosen kunnen infecties oplopen. Dit kan zich uiten in pusvorming, verhoogde roodheid, en pijn. Een infectie kan de behandeling bemoeilijken en kan verdere medische interventie vereisen om de infectie onder controle te krijgen.

Cosmetische bezwaren

Voor veel mensen zijn seborreïsche keratosen cosmetisch storend, vooral als ze op zichtbare delen van het lichaam zoals het gezicht verschijnen. Hoewel de gezwellen meestal goedaardig zijn, kan hun uiterlijk leiden tot psychologische stress en een verminderd zelfvertrouwen. Dit kan patiënten aanzetten tot het zoeken van cosmetische ingrepen om de gezwellen te laten verwijderen.

Hypopigmentatie

Na verwijdering van seborreïsche keratosen kan de huid op de plaats van de gezwellen soms lichter zijn dan de omliggende huid. Dit fenomeen, bekend als hypopigmentatie, kan cosmetische bezwaren met zich meebrengen en kan moeilijk te behandelen zijn.

Terugkerende gezwellen

Hoewel de meeste seborreïsche keratosen niet terugkeren na behandeling, kunnen nieuwe gezwellen verschijnen op andere delen van het lichaam. Dit kan het leven van de patiënt continu beïnvloeden en regelmatig medische controles vereisen om de gezondheid van de huid te waarborgen.

Preventie van seborreïsche keratosen

Hoewel er geen bewezen manier is om seborreïsche keratosen volledig te voorkomen, kunnen enkele maatregelen helpen om het risico te minimaliseren:

• Beperk blootstelling aan de zon: Regelmatige bescherming tegen UV-stralen kan helpen de huid te beschermen en mogelijk de kans op huidveranderingen te verkleinen.
• Houd de huid gezond: Gebruik milde huidverzorgingsproducten en vermijd wrijving en irritatie van de huid.
• Regelmatige controles: Laat je huid regelmatig controleren door een dermatoloog, vooral als je meerdere huidveranderingen opmerkt.