Seborreïsche keratosen: Goedaardige gezwellen op huid

Seborreïsche keratose is een veel voorkomende goedaardige huidaandoening waarbij een goedaardig wratachtig gezwel op de huid ontstaat. Meestal presenteert een patiënt van middelbare of oudere leeftijd zich met een bleke, zwarte of bruine tumor op de rug, de schouders, de borst of het gezicht. In de meeste gevallen verschijnen meerdere letsels die niet pijnlijk zijn maar wel soms jeuken of gaan bloeden. Bij onverwachte huidveranderingen is het altijd verstandig om een arts te raadplegen om huidkanker of een ander gezondheidsprobleem uit te sluiten. De arts verwijdert in bepaalde omstandigheden deze letsels, wat mogelijk is via diverse methoden. Soms keren de seborreïsche keratosen wel terug in andere lichaamsdelen.

• Synoniemen
• Epidemiologie van seborreïsche keratose
• Oorzaken en risicofactoren van goedaardige gezwellen op de huid
• Symptomen: Soms jeuk en irritatie
• Locatie
• Uiterlijk
• Alarmsymptomen bij letsels op de huid
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van huidtumoren
• Prognose van seborreïsche keratosen

Synoniemen

Seborreïsche keratosen zijn ook bekend als basale cel papilloom of seborreïsche wratten.

Epidemiologie van seborreïsche keratose

Seborreïsche keratosen verschijnen vanaf de middelbare leeftijd. De meeste patiënten zijn zeventig jaar of ouder.

Oorzaken en risicofactoren van goedaardige gezwellen op de huid

Het is anno oktober 2020 niet duidelijk wat precies seborrheische keratosen veroorzaakt. Ze hebben de neiging om in familiaal bepaald te zijn, dus genen zijn mogelijk een oorzaak. Een normale huidveroudering speelt ook een rol omdat de gezwellen vaker voorkomen bij het verouderen (vijftigplussers zijn vaker aangetast). Huidwrijving is tevens geassocieerd daar de tumoren vaak verschijnen in de huidplooien. Te veel blootstelling aan de zonlicht is eveneens een risicofactor maar de gezwellen verschijnen ook op plaatsen die zelden zijn blootgesteld aan UV-stralen. Sporadisch verschijnen plotseling meerdere seborrheische keratosen. Dit wijst soms op een kanker die geen verband houdt met de huid, zoals darmkanker of longkanker. De niet-besmettelijke huidaandoening is voorts niet gerelateerd aan een virale infectie.

Symptomen: Soms jeuk en irritatie

Locatie

Meestal zijn de gezwellen aanwezig op de hoofdhuid, de schouder, de borst, de buik of de rug en het gezicht. Op de voetzolen of handpalmen komen ze niet voor.

Uiterlijk

Sommige patiënten hebben mogelijk maar één keratose, maar normaal gesproken zijn er meerdere keratosen aanwezig, en daarom is vaak sprake van ‘seborreïsche keratosen’. De letsels beginnen meestal als kleine, ruwe huidknobbeltjes, waarna ze geleidelijk verdikken en een wrattig oppervlak krijgen. De ‘vastgeplakte’ ronde of ovalen letsels doen denken aan wratten, moedervlekken of huidkanker. De gezwellen zijn wasachtig, of ze zien er uit als een klodder kaarsvet of zelfs als zeepokken. De meeste tumoren zijn bruin, maar ook gele, zwarte of witte letsels komen voor. Verder variëren ze van één millimeter tot meer dan 2,5 cm breed. De seborreïsche keratosen zijn niet pijnlijk, maar soms jeuken ze of raken ze geïrriteerd. Krabben aan de letsels is namelijk geen goed idee want dit leidt tot bloedingen, zwellingen en mogelijk infecties.

Alarmsymptomen bij letsels op de huid

Wanneer één of meer van volgende tekenen optreden, is advies van een arts noodzakelijk:

• een groot aantal gezwellen die in een korte tijd groeien
• gezwellen met een ongebruikelijke kleur, zoals paars, roodachtig zwart of blauw
• gezwellen of huidzweren die niet genezen (slechte wondgenezing)
• irritatie van de gezwellen door kleding
• onregelmatige of wazige randen rond het gezwel
• regelmatige bloedingen van de gezwellen

Diagnose en onderzoeken

Om een diagnose van seborreïsche keratose te stellen, is een visueel en lichamelijk onderzoek nodig. De arts bekijkt of de letsels solitair of in groepjes (clusters) optreden.

Een letsel met de kenmerken van seborreïsche keratose is wellicht geen huidkanker. De donkere letsels doen soms wel denken aan een melanoom, een vorm van huidkanker. Dee arts voert bijgevolg vaak een biopsie uit om het huidletsel microscopisch te laten onderzoek.

Behandeling van huidtumoren

In de meeste gevallen van seborreïsche keratose is er geen verdere behandeling noodzakelijk. De arts verwijdert de tumor in volgende gevallen:

• De patiënt vindt het letsel cosmetisch storend en wil het laten verwijderen.
• De tumor veroorzaakt problemen, bijvoorbeeld jeuk of irritatie met kleding of sieraden door wrijving.
• Het gezwel is moeilijk te onderscheiden van huidkanker, of de diagnose is onzeker.

Het verwijderen van de gezwellen is eenvoudig en veroorzaakt meestal geen littekens. De verwijdering van de seborreïsche keratose gebeurt meestal op hetzelfde moment als de biopsie. Er zijn verschillende manieren om seborreïsche keratose te verwijderen: cryochirurgie (behandeling via bevriezing), elektrocauterisatie (verwijdering via elektrische stroom), cauterisatie (verbranding van de tumor) en/of curettage (tumor afschrapen met een schepachtig chirurgisch instrument) en ablatie (verdampen van gezwel met een laser). Alle verwijderingsmethoden hebben nadelen. De huid in het gebied van de seborroïsche keratosen is soms lichter dan de rest van de huid, hetgeen in medische termen gekend is als hypopigmentatie. Ook is er geen manier om meerdere letsels in één enkele sessie te verwijderen.

Prognose van seborreïsche keratosen

In de meeste gevallen komt de goedaardige tumor niet terug na de behandeling, maar soms verschijnen wel nieuwe letsels in andere lichaamsdelen. Verder zijn seborreïsche keratosen een normaal teken van de huidveroudering.