Diastrofische dysplasie: Skeletafwijking met kort gestalte

Diastrofische dysplasie is een zeldzame aandoening die de ontwikkeling van het kraakbeen en het bot aantast, hetgeen resulteert in een klein gestalte. Daarnaast treden gewrichtsproblemen en bijkomende afwijkingen aan het skelet op bij de aangeboren aandoening. Ondersteunende en symptomatische behandelingen zijn inzetbaar bij deze skeletaandoening. Meestal zijn de vooruitzichten zeer goed, maar af en toe treden complicaties op, zoals ademhalingsproblemen.

• Epidemiologie van skeletafwijking
• Oorzaken van diastrofische dysplasie
• Risicofactoren
• Symptomen: Kort gestalte en afwijkingen aan skelet
• Gewrichtsproblemen
• Bijkomende skeletafwijkingen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties
• Preventie

Epidemiologie van skeletafwijking

De exacte prevalentie van de aangeboren aandoening diastrofische dysplasie is onbekend anno september 2024. Onderzoekers vermoeden dat circa 1 op de 500.000 pasgeboren baby’s lijdt aan de skeletaandoening. Diastrofische dysplasie komt voorts vaker voor in Finland, waar het ongeveer 1 op 33.000 pasgeborenen treft. Uit de geraadpleegde bronnen is het anno september 2024 niet duidelijk waarom de prevalentie in Finland hoger is. Mannen en vrouwen zijn even vaak getroffen door de skeletaandoening.

Oorzaken van diastrofische dysplasie

Diastrofische dysplasie is een autosomaal recessieve skeletaandoening veroorzaakt door mutaties (wijzigingen) in het SLC26A2-gen. Dit gen codeert voor het aanmaken van een eiwit dat nodig is voor de normale ontwikkeling van kraakbeen en voor de omzetting van kraakbeen in bot. Kraakbeen is een taai, flexibel weefsel dat tijdens de vroege ontwikkeling veel het grootste deel van het skelet vormt. Het meeste kraakbeen wijzigt later in bot, behalve het kraakbeen dat de botuiteinden blijft bedekken en beschermen (zoals in de neus en buitenoren). Mutaties in het SLC26A2-gen veranderen de structuur van de ontwikkeling van kraakbeen, waardoor de botvorming niet goed gebeurt. Dit resulteert in de typische skeletafwijkingen van diastrofische dysplasie.

Risicofactoren

Diastrofische dysplasie is een erfelijke aandoening, waarbij beide ouders drager moeten zijn van het defecte SLC26A2-gen om de aandoening aan hun kind door te geven. De kans op het krijgen van een kind met diastrofische dysplasie is dan 25% per zwangerschap, als beide ouders drager zijn.

Symptomen: Kort gestalte en afwijkingen aan skelet

Gewrichtsproblemen

Een patiënt met diastrofische dysplasie heeft een kort gestalte met zeer korte armen en benen. De meeste patiënten lijden ook al snel in het leven aan gewrichtspijn door artrose (reumatische aandoening van het gewrichtskraakbeen). Bovendien kampen patiënten met contracturen, een soort gewrichtsmisvormingen, waardoor ze een beperkt bewegingsbereik hebben. Lopen is hierdoor bemoeilijkt. Naarmate de patiënt veroudert, verergeren de klachten.

Bijkomende skeletafwijkingen

Ook andere skeletafwijkingen treden op bij patiënten met diastrofische dysplasie zoals:

• abnormaal gepositioneerde duimen (liftersduimen)
• abnormaal korte vingers (brachydactylie)
• een abnormale voorwaartse kromming van de wervelkolom (kyfose: tijdens de adolescentie)
• een naar binnen en naar boven draaiende voet (een klompvoet)
• een progressieve abnormale zijwaartse kromming van de wervelkolom (scoliose: tijdens de kindertijd)
• heupdysplasie

Soms treden ook afwijkingen aan het hoofd en gezicht (craniofaciale afwijkingen) op. Ongeveer de helft van de kinderen met diastrofische dysplasie komt namelijk ter wereld met een gespleten gehemelte (schisis) en soms ook met micrognathie (kleine onderkaak). Een zwelling van de buitenste gehoorgang komt ook vaak voor bij pasgeborenen en leidt mogelijk tot verdikte, vervormde oren die bekend staan als ‘bloemkooloren’.

Alarmsymptomen

Alarmsymptomen van diastrofische dysplasie kunnen zijn:

• ernstige ademhalingsproblemen door luchtwegmisvormingen
• progressieve spierzwakte door ruggenmergcompressie
• ernstige scoliose of kyfose die de ademhaling kan beïnvloeden
• plotselinge neurologische symptomen zoals verlies van controle over de ledematen door wervelkolomproblemen

Diagnose en onderzoeken

Voor de geboorte
Wanneer een diastrofische dysplasie in families optreedt, is het mogelijk om de skeletaandoening vóór de geboorte tijdens het eerste zwangerschapstrimester op te sporen via genetische testen (DNA-marker-testen). Bovendien detecteert de arts soms de skeletafwijking tijdens het tweede zwangerschapstrimester via een foetale echografie. Bij dit gespecialiseerd beeldvormend onderzoek gebruikt hij geluidsgolven om een beeld te creëren van de zich ontwikkelende foetus.

Na de geboorte
In de meeste gevallen diagnosticeert en/of bevestigt de arts diastrofische dysplasie bij de geboorte op basis van een grondig klinisch onderzoek, de identificatie van kenmerkende fysieke bevindingen en beeldvormende testen zoals een CT-scan en MRI-scan. Gehoorproblemen spoort de arts op met een gehooronderzoek.

Differentiële diagnose
De symptomen van diastrofische dysplasie doen denken aan de skeletaandoening atelosteogenese type 2 (neonatale osseusdysplasie I), maar bij diastrofische dysplasie zijn de symptomen doorgaans minder ernstig. Andere differentiële diagnoses omvatten:

• achondrogenese type IB
• achondroplasie
• arthrogryposis multiplex congenita
• Ellis-van-Creveld syndroom
• hypofosfatasie
• kraakbeenhaarhypoplasie
• osteogenesis imperfecta (fragiele botten met vaak botbreuken)
• spondylo-epifyseale dysplasie
• thanatofore dysplasie
• verstikkende thoracale dystrofie (Jeune syndroom: botafwijking met problemen aan ribbenkast)

Behandeling

Diverse artsen behandelen de aanwezige symptomen van diastrofische dysplasie die verschillen per patiënt. De arts volgt een baby met de skeletaandoening goed op en voert een preventieve of corrigerende behandeling uit bij ademhalingsproblemen. Een chirurgische ingreep corrigeert een gespleten gehemelte en/of bepaalde misvormingen en skeletafwijkingen. Fysiotherapie is nuttig voor het verbeteren van de mobiliteit. Steroïde-injecties en/of andere maatregelen behandelen oormisvormingen. Andere behandelingen voor deze aandoening zijn symptomatisch en ondersteunend.

Prognose

De meeste patiënten met diastrofische dysplasie hebben een normaal en productief leven met een normale levensverwachting, al komen er af en toe wel complicaties voor. Volwassen patiënten bereiken een gestalte tussen 100 en 140 cm.

Complicaties

Diastrofische dysplasie veroorzaakt soms ernstige ademhalingsproblemen en abnormaal gevormde luchtwegen. Bijzonder gevaarlijk zijn veruit de progressieve kyfose en scoliose (wervelkolomkrommingen), wat ademhalingsproblemen veroorzaakt en in het ergste geval tot een gedeeltelijke verlamming leidt. Progressieve scoliose in combinatie met kyfose veroorzaakt verder aanzienlijke problemen aan de rug, resulterend in verzwakte spieren en zenuwcompressie (samendrukken van zenuwen).

Preventie

Het is niet mogelijk om diastrofische dysplasie te voorkomen, maar genetische expertise voor risicoparen is wel aanbevolen. Tijdens het eerste trimester van de zwangerschap is het mogelijk om de aandoening op te sporen via genetische testen.

Lees verder

• Dwerggroei (dwarfisme): Oorzaken van kort gestalte