Greenberg dysplasie: Dodelijke aandoening met botafwijkingen

Greenberg dysplasie is een ernstige aandoening waarbij een foetus reeds botafwijkingen vertoont. De botten ontwikkelen zich namelijk niet goed, hetgeen in medische termen bekend staat als ‘skeletale dysplasie’. Ernstige korte armen en benen, extra vingers of tenen en zwellingen over het hele lichaam zijn enkele typische kenmerken van deze uiterst zeldzame ziekte. De baby komt door de ernstige afwijkingen niet levend ter wereld. De dodelijke ziekte werd voor het eerst beschreven in de medische literatuur in 1988 door de arts Greenberg et al. X

• Synoniemen van Greenberg dysplasie
• Epidemiologie
• Oorzaken
• Risicofactoren
• Symptomen: Skelet- en botafwijkingen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties
• Preventie

Synoniemen van Greenberg dysplasie

Andere namen voor Greenberg dysplasie zijn:

• chondrodystrofie, hydropisch en prenataal letaal type
• door motten opgegeten skeletale dysplasie
• Greenberg skeletale dysplasie
• HEM dysplasie
• HEM-skeletdysplasie
• hydrops - ectopische verkalking - door mot opgegeten skeletdysplasie

Epidemiologie

Greenberg dysplasie is een zeer zeldzame aandoening waarvan anno september 2024 maar een tiental patiënten gerapporteerd zijn in de medische literatuur sinds het beschrijven van de ziekte (in 1988).

Oorzaken

Genetische veranderingen

Greenberg dysplasie resulteert uit bepaalde genetische mutaties (wijzigingen), meer bepaald in het LBR-gen. Dit gen codeert voor de productie van het lam B-receptoreiwit. Een bepaald deeltje van dit eiwit (het sterol-reductasedomein) is nodig voor de productie van cholesterol. Het lichaam produceert cholesterol (een type vet), en ook halen mensen cholesterol uit dierlijke voedingsmiddelen (eieren, vlees, vis en zuivelproducten). Cholesterol is noodzakelijk voor de normale embryonale ontwikkeling en heeft belangrijke functies zowel voor als na de geboorte. Cholesterol zorgt namelijk voor de celmembranen en de beschermende substantie die zenuwcellen bedekt (myeline). Daarnaast is cholesterol nodig voor de productie van bepaalde hormonen en spijsverteringszuren. Wanneer het eiwit is aangetast, is de normale synthese (aanmaak) van cholesterol in cellen verstoord. Ook bouwen zich door de genmutatie mogelijk toxische (giftige) bijproducten van cholesterolsynthese op in de weefsels van het lichaam. Door een laag cholesterolgehalte of een opeenhoping van andere stoffen is wellicht de groei en ontwikkeling van veel lichaamsdelen verstoord. Het is door het lage aantal patiënten echter niet bekend anno september 2024 hoe een verstoring van de cholesterolsynthese leidt tot de specifieke symptomen van Greenberg dysplasie.

Overervingspatroon

De dodelijke ziekte is overgeërfd via een autosomaal recessief patroon. De ouders van een kind met Greenberg dysplasie hebben elk een kopie van het gewijzigde gen, maar ze hebben zelf geen tekenen van de ziekte.

Risicofactoren

Het risico om Greenberg dysplasie te ontwikkelen is verhoogd bij ouders die drager zijn van de genetische mutatie die de aandoening veroorzaakt. Omdat de aandoening autosomaal recessief is, moeten beide ouders het gewijzigde gen dragen om een kind met Greenberg dysplasie te krijgen. Het is belangrijk voor ouders met een familiegeschiedenis van deze aandoening of bij verdenking op dragerschap om genetisch advies te zoeken.

Symptomen: Skelet- en botafwijkingen

De getroffen patiënten hebben extreem korte botten in de armen en benen en abnormaal vlakke wervels (platyspondylie). Andere skeletafwijkingen zijn ook mogelijk zoals korte ribben en extra vingers (polydactylie). Daarnaast hebben getroffen foetussen een uitgebreide zwelling van het lichaam veroorzaakt door vochtophoping (hydrops fetalis).

Alarmsymptomen

Bij foetussen met Greenberg dysplasie kunnen vroege alarmsymptomen bestaan uit een ongewone vergroting van de buikomtrek en abnormale afmetingen van ledematen bij prenatale echografie. Deze symptomen kunnen wijzen op de aanwezigheid van hydropische zwelling en ernstige skeletale afwijkingen.

Diagnose en onderzoeken

Voor de geboorte

De botten ontwikkelen zich niet goed bij patiënten met Greenberg dysplasie. Het maken van de diagnose is moeilijk, ook omdat de aandoening niet goed gekend is. Een prenatale echografie detecteert meestal de botafwijkingen en zwelling van het lichaam (hydrops fetalis).

Na de geboorte

Een foetus komt bij de aandoening dood ter wereld (doodgeboorte). Hierna volgen verdere radiografische onderzoeken. De slecht ontwikkelde botten hebben een typisch gevlekt uiterlijk, wat doet denken aan ‘bot dat door een mot is opgegeten’. Dit is te zien via röntgenfoto’s. Bovendien zijn abnormale calciumafzettingen aanwezig in de botten, wat in medische termen gekend is als ‘ectopische calcificatie’. Genetische testen zijn ook mogelijk om de zeldzame ziekte op te sporen.

Behandeling

Er bestaat momenteel geen behandeling voor Greenberg dysplasie. De aandoening is dodelijk en geen therapeutische interventies kunnen de levensvatbaarheid van de foetus verbeteren. Ondersteuning en therapie voor de ouders zijn belangrijk om hen te helpen omgaan met de emotionele impact van de diagnose.

Prognose

Greenberg dysplasie is een zeer ernstige aandoening waarbij een foetus de geboorte niet overleeft. De prognose is uiterst somber, aangezien er geen behandelingsopties beschikbaar zijn en de aandoening leidt tot de dood van de foetus.

Complicaties

De belangrijkste complicatie van Greenberg dysplasie is de dodelijke uitkomst voor de foetus. Er zijn geen bekende verdere complicaties voor de foetus na de geboorte, aangezien de aandoening fataal is vóór of rond de tijd van de geboorte.

Preventie

Aangezien Greenberg dysplasie een genetische aandoening is die via een autosomaal recessief patroon wordt overgeërfd, is de preventie gericht op genetische expertise en screening voor paren met een familiegeschiedenis van de aandoening of die drager kunnen zijn van het gewijzigde gen. Voor zwangere vrouwen die risico lopen op het dragen van een kind met Greenberg dysplasie, kan prenatale screening en advies helpen bij het maken van geïnformeerde beslissingen.