Lichenoïde keratose: Donkere huidletsels door zonlicht

Lichenoïde keratose (benigne lichenoïde keratose) is een zeldzame huidaandoening waarbij een patiënt goedaardige kleine letsels op de huid heeft. Patiënten ervaren mogelijk uitbarstingen van lichenoïde keratose door blootstelling aan de zon of een huidziekte. Meestal is een enkel verdonkerd huidletsel aanwezig. Het letsel is roodbruin in de beginfase. Tijdens de herstelperiode, die vele weken of maanden in beslag neemt, krijgt het letsel geleidelijk een paarsachtige, bruinachtige of grijze kleur. De arts behandelt deze huidziekte meestal met medicijnen en kleine operaties. De prognose van het huidletsel is goed, al keert de verdonkerde vlek mogelijk wel terug.

• Epidemiologie van huidaandoening
• Oorzaken
• Risicofactoren: Vaak door zonlicht
• Types van lichenoïde keratose
• Symptomen: Donkere huidletsels
• Locatie
• Kenmerken
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van lichenoïde keratose
• Alternatieve behandelingen
• Chirurgische verwijdering
• Toepassing van topische crèmes op de letsels
• Prognose van letsels op huid
• Complicaties
• Preventie van huidziekte

Epidemiologie van huidaandoening

Blanke personen met een lichte huidskleur in de leeftijd van dertig tot tachtig jaar zijn meer vatbaar voor het ontwikkelen van lichenoïde keratose. Vrouwen hebben twee à drie keer meer kans om de letsels te ontwikkelen dan mannen. De huidaandoening treft meestal blanken van Europese afkomst; zelden zijn Afro-Amerikanen, Aziaten of Iberiërs getroffen.

Oorzaken

De exacte oorzaak van lichenoïde keratose is niet bekend anno oktober 2020. Lichenoïde keratose ontwikkelt zich als gevolg van een ophoping van overmatige hoeveelheden dode keratinecellen. Keratine is een soort eiwit dat voorkomt in verschillende lichaamsdelen, waaronder het haar, de nagels, de huid en het tandglazuur. Keratine wordt door het lichaam op het huidoppervlak geduwd waar het ook sterft. De ophoping van dode keratinecellen resulteert in harde of schilferige letsels. Dit is in sommige gevallen de oorzaak van de schilferende verschijning van lichenoïde keratose. Keratinecellen op het huidoppervlak zijn belangrijk omdat ze de levende cellen beschermen die zich net onder de laag dode keratinecellen bevinden. Als de dode keratinecellen zich echter beginnen te vormen op het huidoppervlak, ontstaan gezondheidsproblemen. Lichenoïde keratose vormt zich meestal als de snelheid van ophoping van de dode keratinecellen abnormaal snel is.

Risicofactoren: Vaak door zonlicht

Sommige artsen zijn van mening dat bepaalde letsels - veroorzaakt door huidaandoeningen zoals zonnevlekken (zonnelentigo), actinische keratosen of seborreïsche keratosen - het risico op de ontwikkeling van lichenoïde keratose verhogen. Verder zijn sommige ontstekingsreacties mogelijk de oorzaak van de huidletsels. Het immuunsysteem valt dan per ongeluk de huid aan. Dit gebeurt door de overmatige blootstelling of onbeschermde blootstelling van de huid aan de Uv-stralen van zonlicht.

Types van lichenoïde keratose

De solitaire (of soms meerdere) goedaardige huidbeschadiging veroorzaakt door lichenoïde keratose treedt meestal op aan de bovenste extremiteiten en het bovenste gedeelte van de romp. Af en toe ontwikkelen zich ook letsels in de nek of het hoofd. Afhankelijk van het uiterlijk van het huidletsel, is lichenoïde keratose geclassificeerd in subtypen:

• Interface of vroeg subtype: Op de huid verschijnen bruine of roodachtige plaques of papels (bultjes).
• Bulleus, klassiek of atypisch subtype: Hierin ontwikkelen de letsels zich snel, in ongeveer drie maanden, en verschijnen op de huid roze of rode papels of plaques
• Atrofisch of laat-regressief subtype: Het letsel bestaat uit paarse papels of grijs / bruine beschadigingen die zich vaak willekeurig of asymmetrisch verspreiden.

Symptomen: Donkere huidletsels

Locatie

Lichenoïde keratose verschijnt meestal op huidgebieden die continu of vaak worden blootgesteld aan zonlicht (zoals de romp, de borst, de bovenrug, de schouders of de armen, enzovoort). Bij sommige patiënten vormen de letsels zich op het hoofd, de nek of het gezicht.

Kenmerken

In de meeste gevallen ontwikkelt de huidaandoening zich over een periode van drie maanden. Lichenoïde keratose veroorzaakt niet veel symptomen. Het meest voorkomende symptoom is een abnormaal huidletsel omsloten door een ontstoken huidgebied. Bijna negentig procent van de patiënten ervaart slechts één enkel letsel. Soms ontstaan een paar of veel letsels. Het letsel of de letsels zijn klein (3 tot maximaal 19 mm in diameter). De textuur van letsels is variabel; het is geschubd/schilferig of vrij glad. De letsels zijn in het begin vaak roodachtig of roze gekleurd, maar later krijgen ze een bruine, grijsachtige of paarse kleur. Het oppervlak of de textuur van het letsel is glad, wratachtig of schilferig. In sommige gevallen is een licht jeukend, prikkelend of stekend gevoel aanwezig. Tot slot zijn gevoeligheid, ongemak en een gevoel van een strakke huid enkele andere symptomen.

Alarmsymptomen

Alarmsymptomen van lichenoïde keratose omvatten het verschijnen van nieuwe, donkere huidletsels of veranderingen in bestaande huidletsels die in grootte of kleur veranderen. Deze letsels kunnen ruw aanvoelen en soms jeuken. Het is belangrijk om medische hulp in te roepen als dergelijke symptomen optreden, vooral als de huidletsels snel veranderen of als er andere ongebruikelijke symptomen zoals pijn of bloeding optreden.

Diagnose en onderzoeken

Een huidarts (dermatoloog) kijkt naar de huid en onderzoekt deze met een speciale huidmicroscooop die in medische termen bekend staat als een dermoscoop. Twijfelt de arts over de diagnose, dan voert hij een biopsie van het huidletsel uit waarbij hij een stukje huid wegneemt en dit microscopisch laat onderzoeken. Sommige vormen van huidkanker zoals een basaalcelcarcinoom en een melanoom, doen soms denken aan de huidaandoening. Ook lijkt de aandoening soms wat op een wrat.

Behandeling van lichenoïde keratose

Alternatieve behandelingen

Sommige patiënten zijn gebaat met het aanbrengen van ricinusolie of aloë vera-gel op de letsels. Dit huismiddeltje is heilzaam en effectief; het genezingsproces is echter meestal langer dan bij een medische behandeling.

Chirurgische verwijdering

De arts bevriest het letsel met vloeibare stikstof. Vervolgens gebruikt hij een curette om het lichenoïde keratose-letsel af te schrapen. Soms ontstaat lichte littekenvorming van de huid. Andere chirurgische procedures voor het verwijderen van lichenoïde keratose zijn elektrochirurgie of lasertherapie.

Toepassing van topische crèmes op de letsels

Op de huid aangebrachte (topische) crèmes, meestal met als hoofdbestanddeel corticosteroïden, verlichten de letsels.

Prognose van letsels op huid

Lichenoid keratosis is onschadelijk en bij de meeste patiënten verdwijnt het letsel op de huid uiteindelijk spontaan. Een verband met huidkanker is niet gevonden bij deze huidziekte. Treden er huidveranderingen op, dan is advies van een arts wel altijd nodig. Lichenoid keratose keert soms terug, zelfs na een behandeling of verwijdering van het letsel. Soms is de huidaandoening dan in een ander gebied aanwezig.

Complicaties

Complicaties van lichenoïde keratose zijn relatief zeldzaam, maar kunnen optreden als de aandoening niet goed wordt behandeld. Er is een risico dat de huidletsels zich ontwikkelen tot niet-kankerachtige huidtumoren of dat ze veranderen in andere huidafwijkingen. Langdurige blootstelling aan zonlicht kan ook leiden tot andere vormen van huidkanker, zoals basocellulair carcinoom of plaveiselcelcarcinoom, vooral bij mensen met een geschiedenis van lichenoïde keratose.

Preventie van huidziekte

Preventie van lichenoïde keratose omvat het vermijden van langdurige blootstelling aan zonlicht en het regelmatig gebruiken van zonnebrandmiddelen met een hoge SPF. Het dragen van beschermende kleding en het zoeken van schaduw tijdens de piekuren van zonnestraling kan ook helpen om het risico op de aandoening te verminderen. Regelmatige dermatologische controles zijn aanbevolen om vroege tekenen van huidbeschadiging en lichenoïde keratose te detecteren.

Lees verder

• Huidschade door blootstelling aan UV-straling van de zon