Hyperplasie: Overmatige groei van weefsel of orgaan
Hyperplasie (hypergenese) duidt op een toename van het aantal cellen waardoor een overmatige groei ontstaat in een weefsel of orgaan. Omdat hyperplasie verwijst naar een verhoogd aantal cellen, lijkt de cel normaal qua grootte, maar leidt dit wel tot een vergroting van een orgaan of weefsel. Er zijn diverse klinische vormen van hyperplasie, zoals de ziekte van Cushing en hyperplasie van de borst. Ook zijn er verschillende aandoeningen bekend die leiden tot hyperplasie.
Epidemiologie
Hyperplasie is een aandoening die voorkomt wanneer er een overmatige groei van cellen in een orgaan of weefsel optreedt. Het kan elk orgaan treffen, met variërende prevalentie afhankelijk van de specifieke vorm van hyperplasie. Bijvoorbeeld, goedaardige prostaatvergroting (benigne prostaathyperplasie) komt vaak voor bij oudere mannen, terwijl endometriale hyperplasie voornamelijk vrouwen in de reproductieve leeftijd treft.
Oorzaken van overmatige groei van weefsel of orgaan
Hyperplasie (hypergenese) verwijst naar een toename van het aantal cellen in een bepaald weefsel als gevolg van celproliferatie (celvermeerdering). De cel heeft een normale grootte maar het orgaan of weefsel vergroot hierdoor wel. Een dergelijke celproliferatie vindt plaats als reactie op een bepaalde stimulus en blijft onder reguleringsmechanismen van de cel. In sommige gevallen is hyperplasie een pathologische reactie op abnormale niveaus van groeifactoren of hormonen, wat resulteert in een aantal aandoeningen. Omdat de cellen zich snel delen, verhoogt bovendien het risico op
kanker als gevolg van ongereguleerde celproliferatie bij afwezigheid van fysiologische stimuli.
Verlies van cellen compenseren
Er zijn veel oorzaken van hyperplasie, waaronder de vraag naar meer weefsel om het verlies van cellen (zoals bij wondgenezing), chronische
ontstekingen, hormonen, groeifactoren en ziek weefsel in het lichaam te compenseren.
Doorlopende nood aan cellen
Sommige vormen van hyperplasie zijn doorlopend nodig, zoals het vervangen van huidcellen omdat ze van de epidermis (opperhuid) worden verwijderd.
Hyperplasie is vereist in de borsten van zwangere vrouwen voor de groei van de melkklieren /
Bron: PublicDomainPictures, PixabayGroei van melkklieren
Daarnaast is hyperplasie ook vereist in de borsten van zwangere vrouwen voor de groei van de melkklieren om de
pasgeborene borstvoeding te geven.
Voorbeelden van hyperplasie
Angiofibroom (adenoma sebaceum)
Een angiofibroom is een goedaardige tumor in de
neus-keelholte. Een
verstopte neus, een
bloedneus en
geleidend gehoorverlies zijn enkele tekenen van een angiofibroom. De arts verwijdert het gezwel via een operatie.
Benigne prostaathyperplasie (goedaardige prostaatvergroting)
Benigne prostaathyperplasie is een goedaardige vergroting van de prostaat. Dit is wellicht het gevolg van een verstoord evenwicht tussen de androgene en oestrogene hormoonproductie. Dergelijke hyperplasie veroorzaakt de vorming van afzonderlijke
prostaatknobbeltjes die uiteindelijk de blaas kunnen verstoppen, wat complicaties veroorzaakt zoals
blaasstenen,
nieraandoeningen en urineweginfecties. Goedaardige prostaathyperplasie behandelt de arts met
medicatie, met name een combinatie van alfa-1-receptorblokkers en 5-alfa-reductaseremmers.
Compenserende leverhyperplasie
De lever ondergaat een celdeling na een acuut
letsel, waardoor weer andere cellen die leverfunctie terug naar basis herstellen. Ongeveer 75% van een beschadigde of verwijderde lever is te herstellen door een hepatocytenverdeling (verdeling van de levercellen), dus een hyperplasie. Hierdoor is een
levertransplantatie van levende donoren mogelijk.
Congenitale bijnierhyperplasie
Congenitale bijnierschorshyperplasie duidt op een hyperplasie van de bijnierschors als gevolg van een aangeboren (congenitale), erfelijke, autosomaal recessieve stoornis in de enzymen die de aanmaak van cortisol verzorgen. Meisjes kampen vanaf de geboorte met een grote clitoris, hypertrofie van de labia majora (grote schaamlippen), een ambivalent geslacht (pseudohermafroditisme), een snelle groei, meer dan normale spierkracht. Onbehandeld ontstaan later ook andere kenmerken, zoals het vroegtijdig sluiten van de epifysaire schijven, toenemend
hirsutisme (overtollige lichaamsbeharing bij vrouwen), onontwikkelde borsten en geen menstruatie. Jongens hebben bij geboorte nauwelijks of geen tekenen. Later kampen ze met een snelle groei en macrogenitosomia praecox (maar kleine testes). Macrogenitosomia praecox duidt op de ontwikkeling van secundaire geslachtskenmerken in de jeugd met een abnormaal sterke groei van de lichaamslengte en uitwendige geslachtsorganen, maar dan wel zonder geslachtsrijping.
Endometriumhyperplasie
Bij endometriumhyperplasie ontstaat een weefselgroei van het baarmoederslijmvlies, meestal als reactie op oestrogeenstimulatie bij het
polycysteus ovariumsyndroom of de toediening van hormonen. Atypische endometriumhyperplasie is soms een voorstadium van endometriumadenocarcinoom (kanker van het baarmoederslijmvlies). De arts neemt een
uitstrijkje en een
biopsie tijdens een gynaecologisch onderzoek. Hij laat het endometriumweefsel van de patiënt microscopisch onderzoeken.
Focale epitheliale hyperplasie (ziekte van Heck)
Bij focale epitheliale hyperplasie ontstaat een wratachtige groei in de slijmvliezen van de
mond of de keel (zelden). Dit resulteert uit bepaalde subtypes van het
humaan papillomavirus (HPV). Het is anno mei 2020 onbekend of de ziekte van Heck leidt tot kanker.
Hypertrofische gastropathie
Hypertrofische gastropathie is een hyperplasie van alle elementen van het maagslijmvlies met vorming van plooien, erosies en
maagzweren.
Pijn in de bovenbuik en
gezwollen benen zijn enkele symptomen van deze aandoening. Medicatie, voedingsadviezen en/of chirurgie zijn mogelijke behandelingsopties.
Hemihyperplasie
Hemihyperplasie treedt op wanneer de groei van de éne kant van het lichaam groter is dan die van de andere kant. Deze aandoening leidt tot de vorming van ledematen een verschillende lengte hebben met verschillende ernstniveaus. Een botverlenging, botresectie en het inbrengen van een groeischijf zijn enkele corrigerende behandelingen.
Hyperplasie van de borst
Hyperplastische letsels van de borst omvatten ductale hyperplasie, een focale expansie (uitzetting) van het aantal cellen in een terminaal borstkanaal en atypische ductale hyperplasie (abnormaler groeipatroon dat is geassocieerd met een verhoogd risico op het ontwikkelen van
borstkanker).
Intimale hyperplasie
Bij intimale hyperplasie ontstaat een verdikking van de binnenste wand van een bloedvat. Intimale hyperplasie is de fysiologische reactie van een bloedvat op een verwonding en is een belangrijke oorzaak van late bypass-transplantaatfalen, vooral bij ader- en synthetische vaattransplantaten.
Sebaceuze hyperplasie
Sebaceuze hyperplasie omvat hyperplasie van de
talgklieren in de huid. Deze niet-besmettelijke en goedaardige
huidaandoening veroorzaakt kleine geelachtige
gezwellen op de huid, meestal op het
gezicht. Sebaceuze hyperplasie komt vaak tot stand bij pasgeborenen en ouderen. Deze aandoening verdwijnt vaak spontaan, maar indien nodig behandelt de arts de
huidbultjes via laserbehandelingen.
Een kropgezwel veroorzaakt mogelijk hoofdpijn /
Bron: Concord90, PixabayStruma (kropgezwel)
Een
struma is een vergroting (hyperplasie) van de
schildklier (glandula thyroidea). Dit komt voor bij cretinisme (gebrekkige ontwikkeling van lichaam en geest door aangeboren onvoldoende functie van de schildklier gedurende de groei van het organisme), bij een
jodiumtekort (b.v. zwangerschap, borstvoedingsperiode, puberteit) of ook bij een gezwelvorming of
metastasen (uitzaaiingen van kanker) hiervan. Een belangrijke vergroting van de schildklier veroorzaakt druk op de bloedvaten, de zenuwen, de luchtpijp en de
slokdarm. Hierdoor ontstaan diverse symptomen zoals
hoofdpijn, benauwdheid, spraakstoornissen en
slikproblemen. De arts moet soms een strumectomie (chirurgische verwijdering van het kropgezwel) uitvoeren.
Syndroom van Beckwith-Wiedemann
Het
syndroom van Beckwith-Wiedemann is een aangeboren groeistoornis die zich kenmerkt in
macroglossie (vergrote tong), hyperplasie van de nieren en de alvleesklier, een
navelbreuk, een versnelde skeletrijping en macrosomie (vergroting van de mond). Een ander belangrijk symptoom is
hypoglykemie (verlaagde bloedsuikerspiegel). De behandeling gebeurt ondersteunend.
Vermoeidheid is een mogelijk teken van de ziekte van Cushing /
Bron: Unsplash, PixabayZiekte van Cushing
Bij de
ziekte van Cushing ontstaat een hyperplasie van de bijnierschors als gevolg van een verhoogd circulerend ACTH-niveau (adrenocorticotroop hormoon). Dit is bijvoorbeeld het gevolg van een overmatig gebruik van
corticosteroïden (krachtige ontstekingsremmers die het immuunsysteem onderdrukken), een
hypofysetumor of een bijniertumor. Diverse tekenen komen tot uiting waaronder vetzucht, een vollemaansgezicht, een
verhoogde bloeddruk,
osteoporose, een labiele geest,
vermoeidheid en een
verhoogde bloedsuikerspiegel. De arts verwijdert eventueel de tumor, of geeft de patiënt het advies om het gebruik van corticosteroïden langzaam af te bouwen.
Risicofactoren
Hyperplasie kan worden beïnvloed door verschillende risicofactoren die de ontwikkeling van de aandoening bevorderen. Het begrijpen van deze risicofactoren is essentieel voor het nemen van preventieve maatregelen en het beheren van de gezondheid.
Hormonale disbalans
Een van de belangrijkste risicofactoren voor hyperplasie is hormonale disbalans. Dit komt vaak voor bij vrouwen, vooral tijdens de reproductieve jaren, en kan leiden tot aandoeningen zoals endometriale hyperplasie. Een overmaat aan oestrogeen zonder voldoende progestageen kan de groei van het endometrium stimuleren, wat resulteert in een verdikking van de baarmoederwand. Bij mannen kan een verstoorde verhouding tussen testosteron en dihydrotestosteron (DHT) bijdragen aan prostaatvergroting. Het is belangrijk dat hormonale niveaus goed worden beheerd, vooral bij mensen met een geschiedenis van hormonale aandoeningen.
Genetische aanleg
Genetische factoren kunnen ook een rol spelen bij de ontwikkeling van hyperplasie. Mensen met een familiegeschiedenis van hyperplasie, zoals endometriale hyperplasie of prostaatvergroting, lopen een verhoogd risico om zelf deze aandoeningen te ontwikkelen. Genetische predispositie kan de gevoeligheid voor hormonale veranderingen en andere omgevingsfactoren vergroten, wat leidt tot de ontwikkeling van hyperplasie.
Chronische irritatie of ontsteking
Blootstelling aan chronische irritatie of ontsteking is een andere risicofactor die kan bijdragen aan hyperplasie. Dit geldt met name voor endometriale hyperplasie, waarbij chronische ontsteking van het endometrium kan leiden tot abnormale celgroei. Ook bij prostaatvergroting kunnen ontstekingsprocessen in de prostaat bijdragen aan de ontwikkeling van hyperplasie. Het is cruciaal om chronische irritatie of ontsteking te identificeren en aan te pakken om de kans op hyperplasie te verkleinen.
Leeftijd
Leeftijd is ook een significante risicofactor, vooral bij oudere mannen die vaak prostaatvergroting ervaren. Naarmate mannen ouder worden, neemt de kans op benigne prostaathyperplasie (BPH) toe. Dit komt doordat hormonale veranderingen, zoals een toename van oestrogeen en een afname van testosteron, invloed hebben op de prostaatklier. Bij vrouwen kan de kans op endometriale hyperplasie toenemen met de leeftijd, vooral tijdens de overgang wanneer hormonale schommelingen plaatsvinden.
Medicijnen en hormoontherapie
Het gebruik van bepaalde medicijnen of hormoontherapie kan ook bijdragen aan de ontwikkeling van hyperplasie. Sommige hormoonbehandelingen kunnen de hormonale balans verstoren en de groei van weefsels bevorderen. Bijvoorbeeld, langdurig gebruik van oestrogeen zonder progestageen bij vrouwen kan het risico op endometriale hyperplasie verhogen. Bij mannen kan het gebruik van anabole steroïden leiden tot een onevenwichtige hormoonhuishouding en prostaatgroei. Het is belangrijk om de risico's van medicatie en hormoontherapie te bespreken met een arts om de kans op hyperplasie te minimaliseren.
Geassocieerde symptomen van hyperplasie
Hyperplasie verwijst naar een toename van het aantal cellen in een orgaan of weefsel, wat kan leiden tot een aantal symptomen afhankelijk van de locatie en de oorzaak van de hyperplasie. De symptomen kunnen variëren op basis van de specifieke weefsels die zijn aangedaan. Hier zijn enkele veelvoorkomende geassocieerde symptomen:
Hormonale onevenwichtigheden
Bij hormonale hyperplasie, zoals bij endometriumhyperplasie, kunnen patiënten symptomen ervaren die gerelateerd zijn aan hormonale onevenwichtigheden. Dit kan leiden tot onregelmatige menstruatiecycli, hevige menstruatie (menorrhagia) of zelfs intermenstrueel bloedverlies. In sommige gevallen kunnen hormonale schommelingen ook leiden tot symptomen van premenstrueel syndroom (PMS), zoals stemmingswisselingen, gevoeligheid van de borsten en buikpijn.
Pijn of ongemak
Hyperplasie in bepaalde weefsels kan leiden tot pijn of ongemak. Bijvoorbeeld, bij prostaathyperplasie kunnen mannen last krijgen van pijn in de onderbuik of het bekkengebied. Dit kan gepaard gaan met symptomen van een vergrote prostaat, zoals moeite met plassen of frequente aandrang om te urineren.
Vergrote organen
In sommige gevallen kan hyperplasie leiden tot een zichtbare of voelbare vergroting van een orgaan. Bij de schildklier kan bijvoorbeeld een vergrote schildklier (struma) optreden, wat kan leiden tot symptomen zoals een zichtbaar zwelling in de hals, moeilijkheden bij het slikken of ademhalingsproblemen.
Gastro-intestinale symptomen
Bij hyperplasie van de maagwand, zoals in het geval van gastritis met hyperplasie, kunnen patiënten symptomen ervaren zoals buikpijn, een opgeblazen gevoel, indigestie, misselijkheid of braken. Deze symptomen kunnen variëren in ernst, afhankelijk van de mate van hyperplasie en de aanwezigheid van ontsteking.
Verhoogde kans op infecties
Hyperplasie kan ook gepaard gaan met een verhoogde kans op infecties. Bijvoorbeeld, bij hyperplasie van het lymfoïde weefsel kan er een toegenomen activiteit van het immuunsysteem zijn, wat leidt tot een verhoogde gevoeligheid voor infecties. Dit kan zich uiten in herhaalde infecties of een langdurige ontsteking in het aangetaste gebied.
Symptomen van maligniteit
In sommige gevallen kan hyperplasie een voorloper zijn van maligne aandoeningen. Dit is vooral relevant in het geval van endometriale hyperplasie, waarbij het risico op het ontwikkelen van baarmoederkanker kan toenemen. Symptomen van maligniteit kunnen onder meer ongewone bloedingen, gewichtsverlies, vermoeidheid en een algemene malaise omvatten.
Deze symptomen zijn niet uitputtend en kunnen variëren op basis van de specifieke vorm van hyperplasie en de individuele patiënt. Het is belangrijk om medische hulp te zoeken als er symptomen optreden die verband houden met hyperplasie, zodat een juiste diagnose en behandeling kunnen worden vastgesteld.
Alarmsymptomen
Alarmsymptomen van hyperplasie zijn sterk afhankelijk van het aangetaste orgaan en de specifieke type hyperplasie. Deze symptomen kunnen variëren van mild tot ernstig en kunnen wijzen op een onderliggend probleem dat onmiddellijke medische aandacht vereist.
Pijn en ongemak
Een van de meest voorkomende symptomen is pijn of ongemak in het gebied waar hyperplasie optreedt. Bij prostaatvergroting, ook bekend als benigne prostaathyperplasie, kunnen mannen pijn ervaren in de onderbuik of het bekkengebied. Dit kan gepaard gaan met een branderig gevoel tijdens het plassen. Aan de andere kant kunnen vrouwen met endometriale hyperplasie last hebben van buikpijn of bekkenpijn, die kan variëren in intensiteit afhankelijk van de ernst van de aandoening.
Functionele beperkingen
Hyperplasie kan ook leiden tot functionele beperkingen, afhankelijk van welk orgaan is aangedaan. Bijvoorbeeld, bij prostaatvergroting kunnen patiënten problemen ervaren met urineren, zoals moeite met het starten van de urinestroom, een zwakke urinestraal of frequent urineren, vooral 's nachts (nocturie). Bij endometriale hyperplasie kunnen vrouwen abnormale vaginale bloedingen ervaren, zoals intermenstrueel bloedverlies of zware menstruaties, wat hen kan beperken in hun dagelijkse activiteiten en sociale leven.
Ernstige symptomen
Ernstige symptomen die snel verergeren, zoals hevige pijn, abnormale bloeding of andere acute symptomen, vereisen onmiddellijke medische aandacht. Bij vrouwen kan dit bijvoorbeeld duiden op ernstige complicaties van endometriale hyperplasie, zoals een verhoogd risico op baarmoederkanker. Bij mannen kan acute pijn in de onderbuik of het bekkengebied een teken zijn van een ernstige complicatie, zoals urineretentie, wat kan leiden tot nierproblemen.
Diagnose en onderzoeken
De diagnose van hyperplasie wordt vaak gesteld op basis van een combinatie van lichamelijk onderzoek, beeldvorming en soms weefselbiopsie. Elk van deze methoden speelt een cruciale rol in het bevestigen van de diagnose en het bepalen van de meest geschikte behandeling.
Lichamelijk onderzoek
Een grondig lichamelijk onderzoek is vaak de eerste stap in het diagnostische proces. De arts kan een anamnese afnemen en de symptomen van de patiënt evalueren. Bij vrouwen kan een gynaecologisch onderzoek worden uitgevoerd om abnormale gezwellen of andere tekenen van hyperplasie op te sporen. Bij mannen kan rectaal onderzoek worden gedaan om de grootte en de consistentie van de prostaat te beoordelen.
Beeldvorming
Beeldvorming, zoals echografie, MRI of CT-scans, kan helpen bij het identificeren van abnormale groei in organen. Deze onderzoeken geven gedetailleerde beelden van het aangetaste gebied en helpen bij het vaststellen van de omvang en ernst van de hyperplasie. Echografie is bijzonder nuttig voor het visualiseren van de baarmoeder en de prostaat, terwijl MRI kan helpen bij het beoordelen van dieper liggende structuren.
Biopsie
In sommige gevallen kan een biopsie nodig zijn om te bevestigen of het weefsel goedaardig of kwaadaardig is. Een biopsie houdt in dat een klein stukje weefsel wordt verwijderd voor laboratoriumonderzoek. Dit helpt niet alleen om de diagnose te bevestigen, maar biedt ook informatie over de aard van de hyperplasie, wat cruciaal is voor de verdere behandeling en prognose.
Behandeling
De behandeling van hyperplasie varieert afhankelijk van het betrokken orgaan, de ernst van de aandoening en de algemene gezondheid van de patiënt. Het doel van de behandeling is om de symptomen te verlichten, de progressie van de aandoening te voorkomen en mogelijke complicaties te verminderen.
Hormonale therapie
Bij hormonale hyperplasie, zoals endometriale hyperplasie, kan hormonale therapie effectief zijn. Progestageen, een hormoon dat de effecten van oestrogeen in het lichaam tegenwerkt, kan worden voorgeschreven om de groei van het endometrium te remmen en de symptomen te verlichten. Het gebruik van anticonceptie kan ook nuttig zijn om hormonale niveaus te reguleren en abnormale bloedingen te verminderen.
Chirurgische interventie
In sommige gevallen kan chirurgische interventie nodig zijn om het overtollige weefsel te verwijderen. Dit is vooral relevant bij ernstige prostaatvergroting of als er goedaardige tumoren aanwezig zijn die de normale functie van het orgaan belemmeren. Chirurgische opties kunnen variëren van minimaal invasieve procedures tot meer uitgebreide operaties, afhankelijk van de situatie.
Regelmatige opvolging
Regelmatige opvolging is essentieel om de voortgang van de behandeling te monitoren en aanpassingen te maken indien nodig. Dit kan inhouden dat patiënten regelmatig controles ondergaan en, afhankelijk van de aandoening, periodieke beeldvorming of biopsieën.
Prognose
De prognose voor hyperplasie hangt af van de ernst van de aandoening, het betrokken orgaan en de respons op de behandeling. Veel vormen van hyperplasie kunnen effectief worden beheerd met medicatie of chirurgie, wat leidt tot een goede prognose.
Beheer van symptomen
Bij veel patiënten kunnen de symptomen na behandeling aanzienlijk verminderen of zelfs verdwijnen. Dit kan de kwaliteit van leven verbeteren en patiënten in staat stellen hun dagelijkse activiteiten voort te zetten zonder de beperkingen die hyperplasie met zich meebracht.
Complicaties
Echter, sommige gevallen kunnen complicaties veroorzaken, zoals voortdurende symptomen of herhaling van de aandoening. Dit kan een meer intensieve behandeling vereisen, en in sommige gevallen kunnen patiënten langdurige monitoring nodig hebben om te zorgen dat er geen verdere complicaties optreden.
Complicaties
Complicaties van hyperplasie kunnen variëren afhankelijk van het getroffen orgaan en de specifieke vorm van hyperplasie. Het niet tijdig behandelen van hyperplasie kan leiden tot ernstige gezondheidsproblemen.
Prostaatvergroting en urineretentie
Bij onbehandelde prostaatvergroting kunnen mannen ernstige complicaties ontwikkelen, zoals urineretentie, wat kan leiden tot nierproblemen. Dit kan zich uiten in symptomen zoals pijn bij het plassen, een gevoel van onvolledige blaaslediging en zelfs acute nierinsufficiëntie.
Endometriale hyperplasie en baarmoederkanker
Endometriale hyperplasie kan, indien niet behandeld, leiden tot ernstige bloedingen en een verhoogd risico op baarmoederkanker. Vrouwen met deze aandoening moeten zorgvuldig worden gemonitord om vroegtijdig tekenen van kanker op te sporen. Dit kan regelmatig gebruik van echografie en biopsieën inhouden om de gezondheid van de baarmoeder te waarborgen.
Overige complicaties
Andere complicaties kunnen optreden afhankelijk van het type hyperplasie. Bijvoorbeeld, hyperplasie van de schildklier kan leiden tot schildklierdisfunctie, wat invloed kan hebben op de stofwisseling en het energieniveau van de patiënt. Het is cruciaal om hyperplasie tijdig te behandelen om dergelijke complicaties te voorkomen.
Preventie
Preventie van hyperplasie omvat het beheer van risicofactoren zoals hormonale disbalans, chronische ontsteking en genetische predispositie. Het nemen van preventieve maatregelen kan de kans op het ontwikkelen van hyperplasie helpen verminderen.
Regelmatige medische controles
Regelmatige medische controles kunnen helpen bij het vroegtijdig opsporen van hyperplasie en het nemen van preventieve maatregelen. Dit is vooral belangrijk voor mensen met een familiegeschiedenis van hyperplasie of andere risicofactoren. Vroegtijdige diagnose kan leiden tot een betere behandeling en een gunstigere prognose.
Beheer van hormonale niveaus
Voor vrouwen kan het beheren van hormonale niveaus door middel van medicatie of levensstijlveranderingen nuttig zijn om het risico op endometriale hyperplasie te verminderen. Dit kan onder meer inhouden dat vrouwen anticonceptie gebruiken of hun voedingspatroon en lichaamsbeweging aanpassen om hormonale balans te bevorderen.
Levensstijlaanpassingen
Het aannemen van een gezonde levensstijl, inclusief een evenwichtige voeding, regelmatige lichaamsbeweging en stressbeheer, kan ook bijdragen aan het verminderen van het risico op hyperplasie. Het vermijden van bekende risicofactoren, zoals roken en overmatig alcoholgebruik, kan eveneens een belangrijke rol spelen in de preventie van deze aandoening.
Lees verder