Hyperplasie, groei van weefsel

Hyperplasie is de groei van weefsel of van organen doordat lichaamscellen zich delen of vermenigvuldigen. Dit moet niet verward worden met hypertrofie, waarbij de lichaamscellen juist in omvang toenemen. In beiden gevallen zal het weefsel of het orgaan groter worden. Hyperplasie kennen we vooral van toename van de spiervezels bij zware inspanning of sport. Maar ook de prostaat kent hyperplasie. Sommige mensen hebben wildgroei aan het tandvlees. In ernstige gevallen kan er een kwaadaardiger gezwel in hyperplastisch weefsel ontstaan.

Hyperplasie en hypertrofie

Twee termen die vaak door elkaar gebruikt worden. Hypertrofie is het vergroten van afzonderlijke lichaamscellen. Er worden meer bouwstoffen en meer water opgenomen door de cel, waardoor deze in volume toeneemt. Wanneer meerdere cellen die naast elkaar liggen dit vertonen dan neemt het weefsel ook in volume toe.

Hyperplasie is een hoge celdeling. De cellen delen zich normaal gesproken met een bepaalde snelheid. Wanneer de celdeling te snel gaat dan ontstaan er teveel lichaamscellen. Wanneer dit in een bepaald weefsel gebeurt, neemt het weefsel in grootte toe. Weefsel of organen kunnen hierdoor groeien. Soms is dit ook de bedoeling, in andere gevallen ontstaat er een gezwel.

Hyperplasie van de spieren

Het bekendste voorbeeld is hyperplasie van de spieren. Dit zien we vooral bij mensen die aan krachttraining doen of zware lichamelijke arbeid verrichten. Mensen die aan krachttraining doen krijgen te maken met zowel hypertrofie als hyperplasie van de spieren. Groeihormonen zorgen ervoor dat er meer spiervezels worden aangemaakt. Dit zorgt voor een betere rekbaarheid en betere krachtverdeling van de spieren. Het gevolg is zichtbare spieren. Vooral bij manen is dit duidelijk merkbaar. Overigens krijgen niet alle mannen een grote spiermassa door training. Een combinatie tussen juiste hoeveelheden voeding en training speelt een grote rol. Het lichaam zal een grote spiermassa snel afbreken zodra deze niet meer nodig blijkt te zijn.

Grotere prostaat

De prostaat is een mannelijk orgaan. Bijna iedere man krijgt er op oudere leeftijd mee te maken: een grotere prostaat. Dit noemen we ook wel benigne prostaat hyperplasie. De prostaat ligt om de plasbuis heen en een vergrote prostaat kan plasklachten geven. Algemene klachten zijn het traag op gang komen van de urinestraal, een minder krachtige straal en een haperende straal. Ook kan het zijn dat de blaas snel vol aanvoelt en er weer vrij snel aandrang is.

Dat de prostaat groter wordt door celdeling is een normaal verschijnsel. Iedere man krijgt ermee te maken. Maar dat er aan de hand daarvan klachten ontstaan, komt slechts bij een-derde van de mannen voor. Bij aanhoudende klachten kan de arts medicijnen voorschrijven. Hierdoor worden de spieren rondom de plasbuis meer verslapt. Dit maakt het plassen makkelijker. Wanneer dit niet helpt, is een operatie soms noodzakelijk. Hierbij wordt de prostaat soms verkleind.

Hyperplastisch beenmerg en hart

Bij ernstig bloedverlies moet het beenmerg extra veel bloedcellen produceren om het tekort aan te vullen. De bloedvormende cellen nemen dan toe. We spreken op dat moment van hyperplastisch beenmerg. Ook een onderliggende ziekte kan ervoor zorgen dat hyperplasie in het beenmerg ontstaat.

Het hart kent geen hyperplasie. De individuele hartspiercellen kunnen wel in omvang toenemen, vaak als gevolg van zwaardere arbeid. Hierdoor ontstaat er een verdikking van het hart. Dit noemen we ook wel een sporthart. Hartspiercellen vermenigvuldigen zich in een mensenleven niet meer, wel ten tijde van de zwangerschap.

Tandvleeszwellingen

Hyperplasie van tandvlees wordt ook wel eens wildgroei genoemd. Vaak ligt de oorzaak bij bepaald medicijngebruik. Hierdoor ontstaat er overmatige celdeling met wildgroei van het tandvlees als gevolg. Hoewel de gevolgen vaak minimaal zijn, kan het om cosmetische redenen wel een probleem vormen. Vaak wordt in deze gevallen het overtollige tandvlees verwijderd. Een andere oorzaak is hyperplasie als gevolg van een slechte mondhygiëne. Dit komt vaak voor bij beugeldragers. Het tandvlees groeit over de tand heen. De mondhygiëniste zal hieraan te pas moeten komen. Door een juiste behandeling en een goede mondhygiëne kan voorkomen worden dat zich in de toekomst nieuwe wildgroei van het tandvlees voordoet.

Gezwel, kanker

Hyperplastisch weefsel geeft in veel gevallen geen problemen. In een klein aantal gevallen ontstaat er een gezwel. Dit gezwel is vaak goedaardig, maar kan in uitzonderlijke gevallen kwaadaardig worden. We spreken dan van kanker. Plotseling ontstane gezwellen moeten daarom altijd door een arts gecontroleerd worden. Ook andere optredende klachten moeten in de gaten gehouden worden. In een vroeg stadium kan kanker vaak goed behandeld worden. Vaak is dit middels chemotherapie, radiotherapie of een operatie. Ook aanvullende behandelingen zijn mogelijk. In een later stadium kunnen er uitzaaiingen ontstaan. Hierbij ontstaat een tumor elders in het lichaam. Deze ontstaat doordat kankercellen loslaten van de oorspronkelijke tumor en zich vaak via de lymfebanen door het lichaam verspreiden.