Bijschildklierhyperplasie: Vergroting van bijschildklieren

De bijschildklieren bevinden zich in de nek, in de buurt van of aan de achterkant van de schildklier. Ze zorgen voor het calciummetabolisme. Bijschildklierhyperplasie is een uiterst zeldzame aandoening waarbij alle vier de bijschildklieren vergroot zijn. Door een vergroting van de bijschildklieren ontstaan erg hoge calciumspiegels in het bloed. De symptomen bestaan uit onder andere botproblemen en spierpijn. Vitamine D-supplementen of chirurgie zijn nodig om de aandoening te verhelpen. De prognose is meestal goed, maar af en toe ontstaan wel complicaties.

• Oorzaken van bijschildklierhyperplasie
• Spontaan (zonder oorzaak)
• Aandoeningen
• Genetische verandering
• Symptomen: Hoge calciumspiegels in het bloed
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van bijschildklieraandoening
• Vergelijking met andere behandelingsopties
• Ondersteunende therapieën
• Prognose van vergrote bijschildklieren
• Complicaties van bijschildklierhyperplasie
• Preventie van vergroting van bijschildklieren

Oorzaken van bijschildklierhyperplasie

De bijschildklieren zijn nodig om het calciumgebruik en de verwijdering van calcium door het lichaam onder controle te houden. Ze doen dit door het produceren van parathyroïdhormoon (PTH). PTH helpt de calcium-, fosfor- en vitamine D-spiegels in het bloed onder controle te houden en is belangrijk voor de botgezondheid.

Spontaan (zonder oorzaak)

Bijschildklierhyperplasie komt voor bij patiënten zonder een familiegeschiedenis van de ziekte.

Aandoeningen

Bijschildklierhyperplasie die geen deel uitmaakt van een erfelijk syndroom komt het vaakst voor, bijvoorbeeld als gevolg van andere medische aandoeningen. De meest voorkomende aandoeningen die bijschildklierhyperplasie veroorzaken zijn chronische nieraandoeningen en een chronisch vitamine D-tekort. In beide gevallen vergroten de bijschildklieren omdat de vitamine D- en calciumwaarden te laag zijn.

Genetische verandering

Een vergroting van de bijschildklier is soms onderdeel van drie erfelijke ziektebeelden waarbij de patiënt een gemuteerd (veranderd) gen geërfd heeft.

• geïsoleerde familiale hyperparathyroïdie
• multiple endocriene neoplasie IIA (MEN IIA): Bij MEN IIA treedt een overactiviteit van de bijschildklieren op, in combinatie met tumoren in de bijnier of schildklier.
• multiple endocriene neoplasie I (MEN I): Bij MEN I komen problemen voor in de bijschildklieren, evenals tumoren in de hypofyse en het pancreas (alvleesklier).

Symptomen: Hoge calciumspiegels in het bloed

De symptomen van bijschildklierhyperplasie bestaan uit:

• botbreuken of botpijn
• constipatie
• een gebrek aan energie
• misselijkheid
• nierstenen met nierkolieken
• spierpijn

Diagnose en onderzoeken

De arts voert een bloedonderzoek uit, hetgeen de volgende resultaten oplevert:

• een laag serumfosfor
• een laag serumbicarbonaat
• een verhoogd serumcalcium
• een verhoogd serumchloride
• een verhoogde intacte PTH

Een 24-uurs urinetest is eveneens nuttig, want hierdoor weet de arts hoeveel calcium uit het lichaam in de urine wordt gefilterd. Dit levert een verhoogd calciumgehalte in de urine op. Een röntgenfoto van het bot en een botscan bieden informatie over eventuele fracturen, botverlies en botverweking. De patiënt heeft een lage botdichtheid. Een echografie en CT-scan zijn tot slot inzetbaar om de bijschildklieren in de nek te bekijken.

Behandeling van bijschildklieraandoening

Als bijschildklierhyperplasie te wijten is aan een nieraandoening of een laag vitamine D-gehalte en de arts detecteert dit tijdig, zijn vitamine D-supplementen en andere medicijnen inzetbaar. Chirurgie vindt meestal plaats wanneer de bijschildklieren te veel PTH produceren en symptomen veroorzaken. Meestal verwijdert de arts 3,5 van de 4 klieren. Het resterende weefsel wordt dan geïmplanteerd in de onderarm of nekspier. Dit biedt gemakkelijke toegang tot het weefsel als de symptomen terugkomen. De arts implanteert dit weefsel om te voorkomen dat het lichaam te weinig PTH heeft. PTH is nodig om de calciumspiegels onder controle te houden.

Vergelijking met andere behandelingsopties

Naast vitamine D-supplementen en chirurgie zijn er andere behandelopties voor bijschildklierhyperplasie, afhankelijk van de onderliggende oorzaak:

• Medicamenteuze behandeling: Bij patiënten met bijschildklierhyperplasie veroorzaakt door nieraandoeningen kunnen specifieke medicijnen helpen bij het reguleren van calcium- en fosforniveaus.
• Observatie en opvolging: Bij milde gevallen kan de arts ervoor kiezen om regelmatig te observeren en de voortgang van de aandoening te monitoren zonder onmiddellijke interventie.

Ondersteunende therapieën

Naast medische en chirurgische behandelingen kunnen ondersteunende therapieën nuttig zijn:

• Voedingsadvies: Een diëtist kan helpen bij het ontwikkelen van een dieet dat rijk is aan calcium en vitamine D, wat kan bijdragen aan het reguleren van de calciumspiegels in het lichaam.
• Fysiotherapie: Voor patiënten met botproblemen of spierpijn kan fysiotherapie helpen bij het verbeteren van de mobiliteit en het verminderen van pijn.

Prognose van vergrote bijschildklieren

De prognose voor bijschildklierhyperplasie na een operatie is over het algemeen goed. Na de operatie blijft een hoog calciumniveau bij één op de vijf patiënten wel bestaan, of anders keert dit mogelijk terug. Chirurgie veroorzaakt soms ook hypoparathyreoïdie (te traag werkende bijschildklier), waardoor het calciumniveau in het bloed te laag is (hypocalciëmie).

Complicaties van bijschildklierhyperplasie

Bijschildklierhyperplasie kan mogelijk hyperparathyreoïdie (overmatige werking van de bijschildklier) veroorzaken, wat leidt tot een verhoging van het calciumniveau in het bloed. Complicaties hiervan zijn onder meer een verhoogd calciumgehalte in de nieren, wat resulteert in nierstenen en osteitis fibrosa cystica (een zacht, zwak gebied in de botten). Chirurgie kan mogelijk de zenuwen aantasten die de stembanden besturen, waardoor de stemsterkte wordt aangetast. Soms ontstaan ook complicaties door andere tumoren die deel uitmaken van de MEN-syndromen.

Preventie van vergroting van bijschildklieren

Als een patiënt een familiegeschiedenis van de MEN-syndromen heeft, is een genetische screening nuttig, zodat de arts het defecte gen kan identificeren. Patiënten die het defecte gen hebben, kunnen dan op regelmatige basis screeningtesten ondergaan om eventuele vroege symptomen te detecteren.

Lees verder

• Hyperparathyroïdie: Overactieve bijschildklier
• PTH-bloedonderzoek: Bloedtest van parathyroïd hormoon