Lactaatacidose: Opbouw van lactaat (melkzuur) in het bloed

Lactaatacidose is een aandoening waarbij lactaat (het zuurrestproduct van melkzuur) zich in het lichaam ophoopt omdat het niet snel genoeg kan worden omgezet. Deze ophoping kan veroorzaakt worden door medicijnen, genetische aandoeningen of overmatig sporten. Kenmerkende symptomen van lactaatacidose zijn braken, spierzwakte en een langzame, diepe ademhaling. De behandeling kan bestaan uit tijdelijke bloedzuivering, medicatie of een speciaal dieet. De prognose hangt grotendeels af van de onderliggende oorzaak en de snelheid van de behandeling; in sommige gevallen kan de aandoening levensbedreigend zijn.

• Epidemiologie van lactaatacidose
• Oorzaken van ophoping van lactaat in bloed
• Genetische aandoeningen
• Andere aandoeningen
• Medicatie
• Overmatig sporten
• Risicofactoren van overmatige hoeveelheid melkzuur in het bloed
• Risicogroepen
• Symptomen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties
• Preventie van lactaatacidose

Epidemiologie van lactaatacidose

Algemene incidentie van lactaatacidose
Lactaatacidose is een zeldzame aandoening, vooral buiten de context van ernstige onderliggende ziekten. De exacte prevalentie van lactaatacidose varieert sterk, afhankelijk van de oorzakelijke factoren, maar het komt meestal voor bij patiënten met ernstige medische aandoeningen zoals sepsis, leverziekten of hartfalen. Patiënten die bepaalde medicijnen gebruiken, zoals metformine, kunnen ook een verhoogd risico lopen, vooral wanneer er sprake is van nierfalen of andere predisponerende factoren.

Lactaatacidose die ontstaat door overmatig sporten of intense lichamelijke inspanning is relatief zeldzaam en komt meestal voor bij goed getrainde personen of atleten. Het lichaam kan tijdens intense inspanning lactaat produceren wanneer er onvoldoende zuurstof beschikbaar is voor de energieproductie, maar deze vorm van lactaatacidose is meestal tijdelijk en wordt gemakkelijk door het lichaam gecorrigeerd zodra de inspanning stopt.

Lactaatacidose in ziekenhuissettings
Binnen ziekenhuizen wordt lactaatacidose vaker waargenomen bij ernstig zieke patiënten. De aandoening komt voor bij patiënten die lijden aan ernstige infecties zoals sepsis, waarbij de bloedstroom naar de weefsels onvoldoende is, of bij patiënten met ernstige cardiovasculaire aandoeningen, zoals een hartinfarct of hartfalen. In deze gevallen is lactaatacidose vaak een aanwijzing voor een slechte prognose, omdat het lichaam niet in staat is om adequaat zuurstof naar de weefsels te transporteren, wat leidt tot de productie van overtollig lactaat.

De mortaliteit bij patiënten met lactaatacidose in ziekenhuisomgevingen is aanzienlijk hoger dan bij andere vormen van metabole acidose. Dit komt vooral door de ernst van de onderliggende ziekten en de verminderde capaciteit van de organen om het lactaat effectief te elimineren.

Invloed van medicatie op de epidemiologie
Het gebruik van bepaalde medicijnen, zoals metformine bij patiënten met diabetes mellitus type 2, kan bijdragen aan het risico op lactaatacidose, vooral bij patiënten met een verminderde nierfunctie. Hoewel het risico laag blijft, kan bij patiënten met bijkomende risicofactoren zoals nierfalen, alcoholmisbruik, of leveraandoeningen, lactaatacidose optreden. Andere medicijnen zoals antiretrovirale middelen, gebruikt voor de behandeling van HIV, kunnen ook leiden tot een verhoogd risico op lactaatacidose.

Metformine-geïnduceerde lactaatacidose is gelukkig zeldzaam, maar goed gedocumenteerd. De meeste gevallen treden op bij patiënten met bijkomende complicaties, zoals nierinsufficiëntie, die de uitscheiding van metformine en lactaat belemmeren.

Geografische en demografische variaties
Hoewel lactaatacidose wereldwijd voorkomt, kunnen de oorzaken en incidentie verschillen afhankelijk van de gezondheidszorg en het prevaleren van bepaalde risicofactoren. In ontwikkelingslanden komt lactaatacidose vaker voor in de context van infectieziekten zoals cholera en malaria, waarbij massale dehydratie en sepsis belangrijke risicofactoren zijn. In ontwikkelde landen wordt lactaatacidose vaker gezien in de context van hartfalen, leverziekten, en het gebruik van medicatie zoals metformine.

Oorzaken van ophoping van lactaat in bloed

Lactaatacidose is een vorm van metabole acidose waarbij er een overmatige ophoping van zuur optreedt door een probleem met het oxidatieve metabolisme van het lichaam. De lever en soms de nieren hebben moeite om overtollig zuur uit het lichaam te verwijderen. Hierdoor hoopt melkzuur zich sneller op dan dat het lichaam het kan afbreken, wat leidt tot een verhoogde zuurgraad in de lichaamsvloeistoffen, zoals bloed. Deze onbalans in de pH-waarde van het lichaam, die normaal gesproken licht alkalisch is, veroorzaakt de symptomen van lactaatacidose.

Genetische aandoeningen

Diverse genetische ziekten kunnen lactaatacidose veroorzaken door verstoringen in het lactaatmetabolisme of andere metabole processen:

• Biotinidase-deficiëntie, multiple carboxylase-deficiëntie of niet-genetische deficiëntie van biotine.
• Diabetes mellitus (suikerziekte) en doofheid.
• Fructose-1,6-bisfosfatase-deficiëntie.
• Glucose-6-fosfatasedeficiëntie.
• GRACILE-syndroom (een aandoening die ernstige groeiachterstand veroorzaakt).
• Leigh-syndroom (een ernstige neurologische aandoening die leidt tot progressieve schade aan het centrale zenuwstelsel).
• Mitochondriale encefalomyopathie, lactaatacidose en beroerte-achtige episodes.
• Pyruvaat-carboxylase-deficiëntie.
• Pyruvaatdehydrogenasedeficiëntie.

Andere aandoeningen

Er zijn verschillende andere medische aandoeningen die lactaatacidose kunnen veroorzaken, vaak door verstoringen in de zuurstof- of energievoorziening:

• Bloedingen.
• Cholera (een bacteriële infectie).
• Chronisch alcoholisme.
• Diabetische ketoacidose.
• D-lactaatacidose veroorzaakt door darmbacteriën bij het kortedarmsyndroom.
• Ernstig trauma.
• Feochromocytoom (een bijniertumor).
• Hartziekten, zoals een hartinfarct of cardiogene shock.
• Hypovolemische shock.
• Leverziekten.
• Longziekten.
• Nieraandoeningen.
• Verminderde zuurstoftoevoer naar weefsels door verminderde bloedstroom.
• Vitamine B-tekort.
• Ethanolvergiftiging.
• Tumorlysissyndroom.
• Kankers, zoals non-Hodgkin-lymfoom en Burkitt-lymfoom.
• Koolmonoxidevergiftiging.
• Malaria.
• Polymyositis.
• Regionale hypoperfusie (zoals darmischemie).
• Sepsis (bloedvergiftiging).
• Verstikking.

Medicatie

Verschillende medicijnen kunnen lactaatacidose veroorzaken door toxische effecten op de energie- of zuurstofhuishouding:

• 5-fluorouracil.
• Abacavir/dolutegravir/lamivudine.
• Acetaminophen.
• Alcoholen en glycolen (zoals ethanol, ethyleenglycol, en methanol).
• Antiretrovirale nucleoside-analogen (zidovudine, didanosine).
• Bèta-adrenerge middelen (epinefrine, terbutaline).
• Biguanides (zoals metformine).
• Cocaïne.
• Cyanogene verbindingen (cyanide, amygdaline).
• Diethyl ether.
• Emtricitabine/tenofovir.
• Epinefrine.
• Halothane.
• HIV-behandelingen.
• IJzer.
• Isoniazid.
• Linezolid.
• Nucleoside reverse-transcriptaseremmers.
• Paracetamol (bij overdosering).
• Propofol.
• Propyleenglycol.
• Salicylaten.
• Suikers en suikeralcoholen (zoals fructose en sorbitol).
• Valproïnezuur.

Overmatig sporten

Overmatig sporten kan ook bij gezonde mensen leiden tot lactaatacidose. Tijdens intensieve lichamelijke activiteit gebruikt het lichaam zuurstof om glucose af te breken en energie te verkrijgen. Wanneer er niet genoeg zuurstof beschikbaar is, bijvoorbeeld bij intensieve inspanning, produceert het lichaam lactaat. Dit lactaat kan zonder zuurstof worden omgezet in energie, maar het hoopt zich sneller op in de bloedbaan dan dat het kan worden afgebroken. De symptomen van lactaatacidose ontstaan doordat het lichaam meer zuurstof nodig heeft om de verhoogde lactaatconcentraties te verwerken.

Risicofactoren van overmatige hoeveelheid melkzuur in het bloed

Risicofactoren van lactaatacidose
Lactaatacidose kan door verschillende risicofactoren worden uitgelokt, zowel door externe omstandigheden als door interne medische problemen. Sommige van deze factoren verhogen de productie van lactaat, terwijl andere de afbraak ervan verminderen. Hieronder volgen enkele belangrijke risicofactoren:

Leverziekte
De lever speelt een cruciale rol bij de afbraak van lactaat. Mensen met een leverziekte, zoals cirrose of hepatitis, kunnen een verminderde capaciteit hebben om lactaat af te breken, wat leidt tot ophoping en lactaatacidose.

Nierinsufficiëntie
Nieren zijn verantwoordelijk voor het filteren van afvalstoffen, waaronder lactaat, uit het bloed. Bij nierfalen kunnen de nieren hun filtratiefunctie niet effectief uitvoeren, waardoor lactaat in het bloed opstapelt.

Sepsis
Sepsis is een levensbedreigende infectie waarbij het lichaam reageert met een ernstige ontstekingsreactie. Dit kan leiden tot verminderde zuurstofvoorziening aan weefsels, wat resulteert in een verhoogde lactaatproductie door anaerobe ademhaling. Bij ernstige sepsis kan lactaatacidose ontstaan door het verhoogde lactaatniveau.

Diabetes mellitus
Patiënten met diabetes mellitus, vooral diegenen met slecht gereguleerde bloedsuikerspiegels, lopen risico op lactaatacidose. De aandoening kan verergeren bij gebruik van bepaalde medicijnen zoals metformine, die in zeldzame gevallen geassocieerd wordt met metformine-geïnduceerde lactaatacidose (MALA).

Intensieve lichaamsbeweging
Overmatige lichamelijke inspanning, vooral bij ongetrainde personen of bij extreme vormen van sporten zoals marathons, kan leiden tot tijdelijke lactaatacidose. Tijdens intense activiteit schakelt het lichaam over op anaerobe ademhaling, waarbij lactaat wordt geproduceerd en het zuur-base-evenwicht in het lichaam verstoord kan raken.

Medicatiegebruik
Bepaalde medicijnen kunnen het risico op lactaatacidose verhogen. Naast metformine zijn nucleoside-omgekeerde-transcriptase-remmers (NRTI's), die vaak worden gebruikt bij de behandeling van HIV, bekend om het veroorzaken van mitochondriale disfunctie en daarmee lactaatacidose. Daarnaast kunnen sommige chemotherapeutica en immunosuppressiva het lactaatmetabolisme beïnvloeden.

Chronisch alcoholgebruik
Langdurig overmatig alcoholgebruik kan leiden tot leverbeschadiging en een verhoogd risico op lactaatacidose. Alcoholmisbruik vermindert de gluconeogenese (vorming van glucose) in de lever en verhoogt de lactaatproductie door de verhoogde NADH/NAD+-ratio.

Shocktoestanden
Bij patiënten in shocktoestanden, zoals bij hartfalen of massale bloedingen, wordt de weefselperfusie verstoord. Dit leidt tot onvoldoende zuurstoftoevoer naar de cellen, waardoor anaerobe ademhaling optreedt en er meer lactaat wordt geproduceerd.

Deze risicofactoren benadrukken de complexiteit van lactaatacidose en de noodzaak van zorgvuldige monitoring en behandeling bij risicopatiënten.

Risicogroepen

Patiënten met diabetes mellitus
Patiënten met diabetes, in het bijzonder type 2 diabetes, lopen een verhoogd risico op lactaatacidose, vooral als ze metformine gebruiken. Metformine, een veelgebruikt medicijn voor diabetes, kan bij patiënten met een verminderde nierfunctie leiden tot ophoping van melkzuur in het bloed, wat het risico op lactaatacidose verhoogt. Daarnaast kunnen bij patiënten met diabetescomplicaties, zoals diabetische nefropathie, de nieren minder goed functioneren, wat ook de uitscheiding van melkzuur vermindert. Dit maakt het noodzakelijk voor diabetici, vooral degenen die metformine gebruiken, om regelmatig hun nierfunctie te laten controleren om het risico op lactaatacidose te verminderen.

Patiënten met lever- en nierziekten
Patiënten met lever- of nierziekten lopen een verhoogd risico op lactaatacidose doordat hun lichaam minder goed in staat is melkzuur te verwerken. De lever speelt een cruciale rol bij het metaboliseren van melkzuur, en aandoeningen zoals levercirrose en leverfalen kunnen leiden tot een verhoogde melkzuurproductie. Bij nierproblemen, zoals chronische nierinsufficiëntie, wordt de uitscheiding van melkzuur verstoord, wat bijdraagt aan de ophoping ervan in het bloed. Voor patiënten met lever- of nierziekten is het belangrijk om onder medische controle te blijven en regelmatig hun bloed- en orgaanfuncties te laten testen om tekenen van lactaatacidose vroegtijdig te herkennen.

Ouderen
Ouderen hebben vaker een verminderde nier- en leverfunctie, waardoor hun lichaam mogelijk minder efficiënt melkzuur kan verwerken. Het natuurlijke verouderingsproces kan leiden tot een afname van de nierfiltratiesnelheid en leverfunctionaliteit, wat het risico op lactaatacidose verhoogt, vooral als ze medicijnen gebruiken die invloed hebben op het melkzuurmetabolisme, zoals metformine. Aangezien ouderen vaak meerdere geneesmiddelen gebruiken, die ook de lever- of nierfunctie kunnen beïnvloeden, is het voor hen belangrijk om regelmatig gecontroleerd te worden, om een verhoogd melkzuurgehalte tijdig te detecteren en complicaties te voorkomen.

Patiënten met sepsis of ernstige infecties
Sepsis en ernstige infecties kunnen leiden tot verhoogde melkzuurproductie, wat het risico op lactaatacidose verhoogt. Bij sepsis verbruikt het lichaam veel energie om de infectie te bestrijden, wat leidt tot een verhoogde productie van melkzuur. Tegelijkertijd kan sepsis leiden tot orgaanschade, waaronder nier- en leverproblemen, die het vermogen om melkzuur te verwerken verminderen. Patiënten met ernstige infecties of sepsis moeten vaak nauwlettend worden gevolgd, omdat lactaatacidose een mogelijke complicatie kan zijn die het verloop van de ziekte kan bemoeilijken.

Patiënten met hartfalen of ademhalingsproblemen
Patiënten met hartfalen of ademhalingsproblemen, zoals COPD, lopen een verhoogd risico op lactaatacidose. Door verminderde zuurstoftoevoer naar de weefsels ontstaat er een situatie waarin het lichaam overstapt op anaërobe stofwisseling, wat leidt tot een toename van melkzuurproductie. In gevallen van ernstig hartfalen of ademhalingsproblemen kan dit leiden tot een verhoogd melkzuurgehalte in het bloed. Voor deze patiënten is het belangrijk om de zuurstofvoorziening goed te reguleren en hun conditie te monitoren, om het risico op lactaatacidose te beperken.

Symptomen

De symptomen van lactaatacidose kunnen variëren afhankelijk van de ernst van de aandoening en de onderliggende oorzaak. Vaak ontwikkelen de symptomen zich snel, soms binnen enkele minuten tot uren, maar in andere gevallen kan de progressie enkele dagen duren.

Algemeen lichaamsongemak
Algemeen lichaamsongemak is een veel voorkomend, maar niet-specifiek symptoom van lactaatacidose. Patiënten voelen zich vaak "niet lekker" of hebben een gevoel van algehele malaise zonder een specifieke oorzaak aan te kunnen wijzen. Dit kan gepaard gaan met een verminderde energie en vitaliteit.

Braken
Braken is een van de veelvoorkomende symptomen van lactaatacidose, vooral in combinatie met misselijkheid. Het lichaam probeert mogelijk om overtollige zuren kwijt te raken door braken, wat kan leiden tot uitdroging en verdere complicaties.

Buikpijn
Buikpijn of ongemak in de buik is een veelvoorkomend symptoom van lactaatacidose. Deze pijn kan het gevolg zijn van metabole onevenwichtigheden en een gebrek aan zuurstofvoorziening in de weefsels, wat leidt tot weefselbeschadiging.

Desoriëntatie
Bij ernstige lactaatacidose kunnen patiënten desoriëntatie ervaren. Deze verwarde toestand ontstaat door een verminderde zuurstoftoevoer naar de hersenen, waardoor cognitieve functies worden aangetast.

Diarree
Diarree komt vaak voor bij metabole verstoringen zoals lactaatacidose. De snelle beweging van de darm kan het gevolg zijn van een poging van het lichaam om overtollig lactaat en zuren uit te scheiden via de darmen.

Fruitig ruikende adem
Een fruitig ruikende adem is een ernstig teken dat kan duiden op diabetische ketoacidose, een gevaarlijke complicatie van diabetes die gepaard gaat met lactaatacidose. Dit symptoom wordt veroorzaakt door de aanwezigheid van ketonen in de adem.

Snelle ademhaling
Oppervlakkige en snelle ademhaling is een veelvoorkomend symptoom van lactaatacidose. Het lichaam probeert het teveel aan zuur kwijt te raken door sneller te ademen, in een poging de pH-balans te herstellen.

Snelle hartslag
Een versnelde hartslag (tachycardie) komt vaak voor bij lactaatacidose. Het hart probeert harder te werken om zuurstofrijk bloed naar de weefsels te pompen en de verhoogde zuurconcentraties te compenseren.

Verlies van eetlust
Patiënten met lactaatacidose kunnen een verminderd gevoel van honger of een volledige afkeer van voedsel ervaren. Dit symptoom kan gepaard gaan met misselijkheid en braken.

Geelzucht
Geelzucht, gekenmerkt door een gele verkleuring van de huid en het oogwit, kan optreden als gevolg van leverdisfunctie bij lactaatacidose. De lever kan mogelijk niet goed functioneren door de verhoogde lactaatspiegels, wat leidt tot een ophoping van bilirubine.

Hoofdpijn
Hoofdpijn is een algemeen symptoom bij lactaatacidose. Het wordt vaak veroorzaakt door een gebrek aan zuurstofvoorziening aan de hersenen, wat leidt tot pijn en druk in het hoofd.

Lichaamszwakte
Een gevoel van zwakte of algehele uitputting komt vaak voor bij lactaatacidose. Dit kan het gevolg zijn van een tekort aan energie door de accumulatie van lactaat in het lichaam.

Misselijkheid
Misselijkheid treedt vaak op in de vroege stadia van lactaatacidose en kan leiden tot braken. Het gevoel van misselijkheid kan intens en aanhoudend zijn.

Spierkrampen
Spierkrampen, pijn en een branderig gevoel in de spieren zijn veelvoorkomende symptomen van lactaatacidose. De ophoping van lactaat in de spieren kan leiden tot pijnlijke samentrekkingen en spierzwakte.

Vermoeidheid
Vermoeidheid en lethargie zijn veel voorkomende klachten bij lactaatacidose. Patiënten kunnen zich extreem moe en uitgeput voelen, zelfs na minimale inspanning.

Verwardheid
Verwardheid is een ernstig symptoom van lactaatacidose, dat kan optreden wanneer de hersenen onvoldoende zuurstof krijgen. Patiënten kunnen moeite hebben met concentreren, en in ernstige gevallen kunnen ze zelfs het bewustzijn verliezen.

Alarmsymptomen

Ernstige kortademigheid
Kortademigheid is een belangrijk alarmsymptoom van lactaatacidose, vooral wanneer het plotseling optreedt en niet in verhouding staat tot de inspanning. Bij lactaatacidose neemt het melkzuurgehalte in het bloed toe, wat de zuur-base balans verstoort en kan leiden tot een versnelde en oppervlakkige ademhaling. Patiënten die plotselinge of verergerende kortademigheid ervaren, moeten medische hulp zoeken, vooral als ze risicofactoren voor lactaatacidose hebben.

Spierzwakte en vermoeidheid
Spierzwakte en extreme vermoeidheid kunnen ook wijzen op lactaatacidose. Door het verhoogde melkzuurgehalte worden spieren minder effectief van zuurstof voorzien, wat leidt tot vermoeidheid en een zwak gevoel. Patiënten met deze symptomen, vooral wanneer ze plotseling optreden of snel verergeren, moeten gecontroleerd worden op tekenen van lactaatacidose, vooral als ze andere risicofactoren hebben zoals diabetes of lever- en nierziekten.

Buikpijn en misselijkheid
Buikpijn en misselijkheid zijn veelvoorkomende symptomen van lactaatacidose en kunnen optreden doordat de ophoping van melkzuur invloed heeft op de spijsvertering. In ernstige gevallen kan lactaatacidose leiden tot braken, wat de symptomen verergert en bijdraagt aan uitdroging. Patiënten met deze klachten dienen medische aandacht te zoeken, aangezien buikpijn en misselijkheid ook symptomen kunnen zijn van een verstoorde zuur-base balans in het lichaam.

Snelle hartslag en lage bloeddruk
Een snelle hartslag en lage bloeddruk kunnen optreden bij lactaatacidose als het lichaam probeert te compenseren voor het verhoogde melkzuurgehalte. Deze symptomen ontstaan doordat het cardiovasculaire systeem onder druk komt te staan door de verstoring in het zuur-base evenwicht. Wanneer patiënten last hebben van een onregelmatige hartslag of een gevoel van flauwte, moeten ze gecontroleerd worden op lactaatacidose, aangezien dit kan wijzen op een verslechterde bloedcirculatie en zuurstoftoevoer.

Bewustzijnsverlies of verwardheid
Bewustzijnsverlies of verwardheid zijn ernstige alarmsymptomen van lactaatacidose en wijzen vaak op een verslechterende toestand. Door het toegenomen melkzuurgehalte kan de zuurstofvoorziening naar de hersenen verminderd zijn, wat leidt tot neurologische symptomen zoals verwarring of verlies van bewustzijn. Deze symptomen vereisen onmiddellijke medische aandacht, aangezien ze een indicatie kunnen zijn van ernstige lactaatacidose die snel behandeld moet worden om verdere complicaties te voorkomen.

Diagnose en onderzoeken

De diagnose lactaatacidose wordt gesteld door een combinatie van biochemische analyses, klinische evaluatie en soms beeldvormend onderzoek. Een systematische benadering is cruciaal om de aandoening effectief te diagnosticeren en de onderliggende oorzaken vast te stellen.

Bloedonderzoek
De primaire methode voor het diagnosticeren van lactaatacidose is een biochemische analyse van het bloed. De arts zal vaak een arteriële bloedgastest uitvoeren om de zuurstof- en kooldioxidewaarden, evenals het lactaatniveau in het bloed te meten. Een verhoogd lactaatniveau is indicatief voor lactaatacidose. Het is meestal vereist dat de patiënt nuchter is voor dit onderzoek om de nauwkeurigheid van de resultaten te waarborgen.

Bij een verhoogd lactaatniveau kan de arts ook aanvullende bloedonderzoeken aanvragen om de algemene gezondheidstoestand van de patiënt te beoordelen. Dit omvat testen van de leverfunctie, nierfunctie en elektrolytenbalans, die allemaal kunnen bijdragen aan het begrijpen van de oorzaak van de lactaatacidose.

Klinische beoordeling
Naast laboratoriumtesten is een grondige klinische evaluatie van de symptomen en medische geschiedenis van de patiënt essentieel. De arts zal vragen stellen over recente ziekten, medicijngebruik, dieet, en de aanwezigheid van onderliggende aandoeningen zoals diabetes of leverziekten. Dit helpt de arts om de mogelijke oorzaken van de verhoogde lactaatproductie te identificeren.

Beeldvormend onderzoek
In sommige gevallen kan de arts aanvullende beeldvormende technieken zoals echografie, CT-scans of MRI-scan aanbevelen. Dit kan nuttig zijn om te controleren op structurele problemen in de organen die de lactaatproductie kunnen beïnvloeden, zoals leververgroting, ontsteking of andere pathologieën.

Monitoring en opvolging
Na de initiële diagnose is het van belang om de patiënt nauwlettend in de gaten te houden. Herhaalde bloedtesten kunnen nodig zijn om het lactaatniveau te volgen en de effectiviteit van de behandeling te beoordelen. Indien nodig zal de arts een multidisciplinaire aanpak overwegen om zowel de symptomen van lactaatacidose als de onderliggende oorzaken aan te pakken.

Het vaststellen van de diagnose lactaatacidose vereist een holistische benadering, waarbij verschillende diagnostische middelen worden ingezet om een duidelijk beeld te krijgen van de gezondheidstoestand van de patiënt en de oorzaken van de aandoening.

Behandeling

De behandeling van lactaatacidose is gericht op het identificeren en aanpakken van de onderliggende oorzaak van de aandoening. Dit kan variëren afhankelijk van de specifieke situatie van de patiënt.

Verhogen van de zuurstoftoevoer
Een van de eerste stappen in de behandeling is het verhogen van de zuurstoftoevoer naar de weefsels. Dit kan gedaan worden door de patiënt te laten rusten en ervoor te zorgen dat ze in een goed geventileerde omgeving zijn. In sommige gevallen kan zuurstoftherapie nodig zijn, vooral als de patiënt ademhalingsproblemen vertoont.

Intraveneuze vloeistoffen
Het toedienen van intraveneuze vloeistoffen is cruciaal om de vochtbalans van de patiënt te herstellen en om de lactaatconcentraties te verlagen. Elektrolytvervangende dranken kunnen ook helpen om de balans van belangrijke mineralen te behouden, vooral bij patiënten die recentelijk hebben gesport en mogelijk zijn uitgedroogd.

Rust en herstel
Voor patiënten die lactaatacidose hebben ontwikkeld door overmatig sporten, is het belangrijk om voldoende rust te nemen. Dit helpt het lichaam om te herstellen en voorkomt verdere lactaatopbouw. Het is ook essentieel om een goede hydratatie te waarborgen om de afvoer van lactaat uit het lichaam te ondersteunen.

Beperkingen op alcoholgebruik
Alcohol kan de metabole processen beïnvloeden en bijdragen aan lactaatacidose. Patiënten wordt vaak geadviseerd om hun alcoholinname te beperken of helemaal te vermijden. In sommige gevallen kan een medisch programma voor alcoholontwenning nuttig zijn voor patiënten met een geschiedenis van alcoholmisbruik.

Specialistische behandelingen
In complexere gevallen kan hemofiltratie of dialyse nodig zijn om lactaat uit het bloed te verwijderen. Deze procedures zijn echter vaak complex en vereisen speciale medische apparatuur en expertise.

Specifieke diëten en supplementen
Bij zeldzame, chronische vormen van lactaatacidose, zoals die veroorzaakt door mitochondriale aandoeningen, kan een specifiek dieet, zoals een ketogeen dieet, nuttig zijn. Het gebruik van dichlooracetaat is ook onderzocht als een mogelijke behandeling in deze gevallen. Bovendien kan vitaminesuppletie, zoals vitamine B1 (thiamine), noodzakelijk zijn om de metabole processen te ondersteunen.

De behandeling van lactaatacidose is dus veelzijdig en vereist een grondige evaluatie door medische professionals om een gepersonaliseerd behandelplan op te stellen dat de specifieke behoeften van de patiënt adresseert. Het vroegtijdig herkennen van symptomen en het effectief behandelen van de onderliggende oorzaken zijn cruciaal voor een succesvol herstel.

Prognose

De prognose van lactaatacidose is sterk afhankelijk van de onderliggende oorzaak, de snelheid van optreden en de ernst van de aandoening.

Milde lactaatverhogingen
In gevallen van milde, tijdelijke lactaatverhogingen is de prognose meestal gunstig. Deze verhogingen leiden vaak niet tot ernstige gevolgen, vooral wanneer ze tijdig worden herkend en behandeld.

Ernstige lactaatverhogingen
Echter, aanhoudende en ernstige lactaatverhogingen zijn geassocieerd met een verhoogd risico op overlijden. Studies tonen aan dat serum lactaatniveaus van meer dan 2,5 mmol/L vaak in verband worden gebracht met een verhoogd sterftecijfer, vooral als deze niveaus niet snel worden gecorrigeerd. Het is belangrijk op te merken dat de ernst van de onderliggende aandoening een cruciale rol speelt in de prognose.

Impact van snelle behandeling
Een snelle en effectieve behandeling kan de kans op volledig herstel aanzienlijk verhogen. Het vroegtijdig identificeren van de symptomen en de onderliggende oorzaken kan helpen om de behandeling te versnellen, wat resulteert in een betere uitkomst voor de patiënt. Studies hebben aangetoond dat een tijdige interventie de mortaliteit kan verlagen en het herstelproces kan versnellen .

Complicaties

Lactaatacidose kan leiden tot verschillende ernstige complicaties die zowel de gezondheid als het leven van de patiënt in gevaar kunnen brengen. De belangrijkste complicaties zijn:

Hartfalen
Hartfalen is een ernstige complicatie die kan optreden als gevolg van een verhoogde lactaatconcentratie in het bloed. Het hart heeft moeite om voldoende bloed te pompen, wat kan leiden tot een verminderde zuurstoftoevoer naar de organen en weefsels.

Nierfalen
Nierfalen is een andere kritieke complicatie die kan optreden bij lactaatacidose. De nieren zijn verantwoordelijk voor het filteren van afvalstoffen uit het bloed, en een verhoging van lactaat kan de nierfunctie ernstig aantasten, wat kan leiden tot acute nierbeschadiging of chronisch nierfalen.

Onregelmatig hartritme
Onregelmatige hartritmes kunnen ook een gevolg zijn van lactaatacidose, wat verder bijdraagt aan de belasting van het hart en het risico op hartcomplicaties vergroot. Dit kan leiden tot symptomen zoals duizeligheid, flauwvallen of zelfs hartstilstand.

Bewusteloosheid en coma
In ernstige gevallen kan lactaatacidose leiden tot bewusteloosheid of coma. Deze toestand vereist onmiddellijke medische aandacht, aangezien het levensbedreigend kan zijn.

Dood
Ten slotte kan lactaatacidose in extreme gevallen leiden tot de dood, vooral als de aandoening niet tijdig wordt herkend en behandeld. Het is cruciaal om de symptomen van lactaatacidose snel te herkennen om ernstige complicaties te voorkomen.

De vroege diagnose en behandeling zijn essentieel om deze complicaties te voorkomen en de prognose voor de patiënt te verbeteren.

Preventie van lactaatacidose

Lactaatacidose kan worden voorkomen door het aanpakken van de risicofactoren en het beheren van aandoeningen die de ophoping van lactaat kunnen bevorderen. Hieronder worden enkele belangrijke preventieve maatregelen besproken:

Beheer van onderliggende aandoeningen
Het effectief beheren van aandoeningen die lactaatacidose kunnen veroorzaken, is cruciaal. Dit omvat:

• Diabetes mellitus: Regelmatige controle en goed beheer van de bloedsuikerspiegel kan helpen bij het voorkomen van lactaatacidose gerelateerd aan diabetes. Diabetes mellitus kan leiden tot zowel lactaatacidose als andere metabole stoornissen.
• Nierziekten: Behandeling van nieraandoeningen kan helpen bij het voorkomen van een ophoping van lactaat, omdat de nieren betrokken zijn bij het verwijderen van zuur uit het lichaam. Nieraandoeningen kunnen bijdragen aan een verhoogd risico op lactaatacidose.
• Leverziekten: Adequate behandeling van leveraandoeningen kan de leverfunctie ondersteunen, wat helpt bij het metaboliseren en verwijderen van lactaat. Leverziekten kunnen de afbraak van lactaat verstoren.

Voorzichtigheid bij medicatiegebruik
Een aantal medicijnen kan lactaatacidose veroorzaken. Het is belangrijk om:

• Medicatiebewaking: Zorg ervoor dat medicijnen die lactaatacidose kunnen veroorzaken zorgvuldig worden gemonitord. Dit omvat medicijnen zoals metformine en biguanides, die kunnen bijdragen aan lactaatophoping.
• Overleg met arts: Raadpleeg regelmatig een arts bij het gebruik van geneesmiddelen die bekend staan om hun risico op lactaatacidose, vooral als er bijkomende risicofactoren zijn.

Vermijden van overmatig alcoholgebruik
Chronisch alcoholmisbruik kan bijdragen aan lactaatacidose. Preventieve maatregelen omvatten:

• Beperk alcoholinname: Vermijd overmatig alcoholgebruik en beperk de alcoholinname om het risico van lactaatacidose te verminderen. Chronisch alcoholisme is een bekende risicofactor.
• Professionele hulp: Zoek indien nodig professionele hulp voor alcoholontwenning of behandeling van alcoholmisbruik.

Beheersen van overmatige lichaamsbeweging
Overmatige fysieke inspanning kan tijdelijke lactaatacidose veroorzaken. Voorkom dit door:

• Geleidelijke verhoogde intensiteit: Verhoog de intensiteit van lichamelijke activiteit geleidelijk om het risico van lactaatophoping te verminderen. Overmatig sporten kan leiden tot verhoogde lactaatniveaus.
• Hydratatie: Zorg voor adequate hydratatie tijdens het sporten, en gebruik elektrolytvervangende dranken indien nodig.

Voeding en dieet
Een evenwichtige voeding kan bijdragen aan de preventie van lactaatacidose. Dit omvat:

• Gezonde voeding: Volg een dieet dat rijk is aan voedingsstoffen en arm aan overmatige hoeveelheden suiker en alcohol. Kortedarmsyndroom en andere aandoeningen kunnen beïnvloed worden door voedingskeuzes.
• Specifieke dieetbehoeften: Volg speciale diëten indien aanbevolen door een arts, zoals een ketogeen dieet bij bepaalde mitochondriale aandoeningen.

Regelmatige medische controle
Regelmatige medische controle en opvolging kunnen helpen bij de vroege opsporing van problemen die tot lactaatacidose kunnen leiden. Dit omvat:

• Periodieke controles: Regelmatige bezoeken aan een arts voor controle van de gezondheidstoestand en metabole balans.
• Preventieve onderzoeken: Vroegtijdige onderzoeken bij symptomen die kunnen wijzen op een risico op lactaatacidose.

Door deze preventieve maatregelen te volgen, kunnen individuen het risico op het ontwikkelen van lactaatacidose aanzienlijk verminderen en hun algehele gezondheid verbeteren.

Lees verder

• Diabetische ketoacidose (DKA): Complicatie van diabetes
• Acidose: Te hoge zuurgraad van het bloed
• GRACILE-syndroom: Dodelijke aandoening met groeiachterstand