Verzuring van spieren

Verzuring van spieren ontstaat voornamelijk bij sport maar kan ook ontstaan door een stofwisselingsziekte. In de meeste gevallen is verzuring niet helemaal te voorkomen maar wel te helpen minimaliseren. Bijvoorbeeld door een goede warming-up. Hoe ontstaat verzuring van de spieren, wat zijn H+-ionen en hoe kom je van spierpijn af? Verzuurde spieren ontstaat meestal als gevolg van zware inspanning. Maar wist je dat deze ook kan ontstaan door een ziekte? Allereerst zal dit besproken worden, daarna gaan we naar de grootste oorzaak van verzuring: sport of zware inspanning.

Verzuring van de spieren door een ziekte

In een aantal gevallen veroorzaakt een onderliggende ziekte snel verzuring van de spieren. Een stofwisselingsziekte of de ziekte van cushing zijn hier bekende voorbeelden van. Vaak is de hormoonhuishouding dermate verstoord dat de spieren snel verzuren, vermoeid zijn en zwaar aan kunnen voelen. Dit komt vaak aan meerdere spiergroepen tegelijkertijd voor. Traplopen of dingen tillen kan dan zeer pijnlijk en vermoeiend zijn.

Verzuring van de spieren bij een ziekte moet niet verward worden met verzwakte of ontstoken spieren zoals bij bepaalde ziekten. Hierbij is er geen sprake van opeenhoping van melkzuur in de spieren. De behandeling van verzuurde spieren bestaat uit het aanpakken van de oorzaak. Soms is dit niet altijd mogelijk. In andere gevallen kan sport zoals fitness juist zorgen voor minder verzuring mits dit onder goede begeleiding gebeurt.

Verzuurde spieren bij sport of zware inspanning

Iedereen kent het wel: lekker hard aan het sporten of aan het werk en plots verzuren de spieren. Er treedt pijn in de spieren op en vaak ben je gedwongen om te stoppen. Verzuurde spieren kunnen minder goed gebruikt worden, de kracht vloeit weg. Verzuring ontstaat vanuit de spierstofwisseling.

Spierpijn de volgende dag is niet afkomstig van verzuring maar van kleine scheurtjes in de spieren. Deze pijn treedt pas later op, gemiddeld 24 tot 48 uur na de zware inspanning die geleverd is. Dit is gelijk een duidelijk verschil met verzuurde spieren: daarbij treedt de pijn vrijwel direct op.

Melkzuur, lactaat en H+-ionen

Je zult vast denken: wat heb ik daarmee te maken. Veel, want als je weet wat dit is dan weet je ook hoe je verzuurde spieren kan voorkómen. Spieren verbruiken continue brandstof. Bij zware inspanning of sport hebben spieren meer brandstof nodig dan normaal. Dat is een logisch feit: een machine die harder moet werken heeft ook meer brandstof nodig. Spieren hebben een favoriete grondstof voor hun brandstof: koolhydraten. Koolhydraten worden omgezet in glucose, dat voor de spieren dé brandstof is. Zoals ook bij machines het geval is, zorgt de verbranding van brandstoffen voor afvalstoffen. Dit is het melkzuur dat ontstaat. En melkzuur veroorzaakt verzuring van de spieren, roepen de meesten nu. Want zo is het ons op school geleerd. Toch?

Nee, melkzuur veroorzaakt niet de verzuring van spieren. Melkzuur ontleed zich namelijk in lactaat (lactaat-ionen, negatief geladen) en H+-ionen. Lactaationen leveren energie aan de spieren. Ook kan lactaat weer omgezet worden in glucose. De H+-ionen zorgen wel voor verzuring van de spieren. Lactaat is in staat om H+-ionen te binden waardoor de verzuring vermindert. Overigens zijn er nog twee verbindingen medeverantwoordelijk voor verzuring. Hier gaan we nu echter niet verder op in. Belangrijk is om te weten dat melkzuur niet de oorzaak is van verzuring, maar de vrijgekomen H+-ionen.

Waarom de spieren vermoeid raken bij verzuring

Verzuurde spieren zijn pijnlijk en raken vermoeid. Er treedt krachtverlies op. Dit wordt veroorzaakt doordat de spierweefsels niet meer in staat zijn voldoende samen te trekken. De spieren voelen branderig aan en vaak is men niet meer in staat nog langer de zware inspanning te leveren.

Spierkramp wordt overigens niet veroorzaakt door melkzuur maar door calcium-ionen. Toch kan dit gelijktijdig voorkomen met verzuring.

Voorkómen en herstel

Spieren die goed getraind zijn verzuren veel minder snel dan ongetrainde spieren. Het is dus belangrijk om conditie op te bouwen voor een verbeterde zuurstoftoename en spieren goed te trainen. Hierdoor wordt de kans op verzuren verkleind, tenzij men weer training gaat doen die boven de macht van de spieren ligt. Bij snelle verzuring is het belangrijk om even rust te nemen. Niet getrainde spieren raken snel overbelast en kunnen de afvoer van melkzuur (H+-ionen) niet meer aan. Daarnaast is het ook belangrijk om niet het uiterste van je lichaam te vergen. De hartslag moet niet schrikbarend hoog worden. Voor de calorieverbranding heeft dit ook geen zin. Een gezonde hartslag bedraagt tijdens sport hooguit 80 procent van de maximale hartslag. De maximale hartslag bereken je door de eigen leeftijd van 220 af te trekken. Dus: 220-leeftijd=maximale hartslag. Hier 60 tot 80 procent van is een gezonde hartslag tijdens training. Een te hoge hartslag werkt verzuring van de spieren in de hand.

Een goede warming-up voorkomt voornamelijk blessures, maar kan ook de spieren voorbereiden op de zwaardere training. Wie echter volop aan de slag gaat loopt ondanks de warming-up toch risico op verzuring. Herstel van verzuurde spieren gaat vrij snel: door even te rust en op adem te komen neemt de balans in de spieren weer toe. Blijf de spieren wel licht bewegen: door de pompbeweging van de spieren worden afvalstoffen makkelijker uit het bloed afgevoerd.