Gebroken sleutelbeen: symptomen, oorzaken en behandeling

Een gebroken sleutelbeen of sleutelbeenbreuk, ook bekend als 'clavicula fractuur' (clavicula is de Latijnse benaming voor sleutelbeen), is een relatief veel voorkomende botbreuk. Het sleutelbeen is een rond bot dat het schouderblad verbindt met het borstbeen en dat er samen met het schouderblad voor zorgt dat de arm een vrijwel complete rotatie kan maken. Een gebroken sleutelbeen komt vaak voor bij kinderen en treedt op door een val op de schouder of een directe klap. Een gebroken sleutelbeen is in bijna alle gevallen een gemakkelijk genezende botbreuk. Vanwege de ligging van het sleutelbeen is het door een arts gemakkelijk te onderzoeken. Vaak kan een arts na lichamelijk onderzoek met zekerheid vaststellen of het sleutelbeen gebroken is en een röntgenfoto is vaak niet nodig.

• Een gebroken sleutelbeen
• Oorzaken gebroken sleutelbeen
• Risicofactoren
• Sportbeoefening
• Jonge leeftijd en ouderen
• Hoog geboortegewicht
• Symptomen gebroken sleutelbeen
• Zwelling, pijn en blauwe plekken
• Plek van de breuk
• Complicaties
• Zenuw- of bloedvatletsel
• Slechte of vertraagde genezing
• Een bult in het bot
• Artrose
• Onderzoek en diagnose
• Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek
• Beeldvormend onderzoek
• Behandeling van een gebroken sleutelbeen
• Dragen van een mitella
• Medicijnen
• Revalidatie en herstel
• Operatie
• Prognose van een sleutelbeenbreuk
• Preventie en voorkómen
• Casus: Gebroken sleutelbeen (clavicula fractuur)
• Patiënt
• Klachten
• Onderzoek
• Diagnose
• Behandeling
• Advies
• Prognose

Een gebroken sleutelbeen

Harde valpartijen en botsingen kunnen voorkomen bij sporten, vooral bij blessuregevoelige sporten. Vallen op je schouder of met uitgestrekte armen legt een enorme druk op de schouder en op het sleutelbeen. Als de klap te groot is, kan het sleutelbeen breken. Vooral bij kinderen breekt het sleutelbeen snel, maar het geneest vaak ook weer snel. Een gebroken sleutelbeen is een van de meest voorkomende sportblessures bij kinderen en tieners.

Oorzaken gebroken sleutelbeen

De meeste sleutelbeenbreuken zijn te wijten aan een val op de schouder, waarbij de kracht van de val via het schouderblad wordt overgebracht op het sleutelbeen. Een gebroken sleutelbeen kan ook volgen op een val met uitgestrekte handen of op een directe slag op het sleutelbeen zelf (als gevolg van een sportgerelateerd letsel of een auto-ongeluk). Een pasgeboren baby kan ook een gebroken sleutelbeen oplopen als hij door het geboortekanaal gaat.

Risicofactoren

Risicofactoren die de kans op een sleutelbeenbreuk kunnen vergroten, zijn:

Sportbeoefening

Deelnemen aan sporten waarbij fysiek contact mogelijk is of de mogelijkheid bestaat dat je hard ten val komt. Verwondingen met betrekking tot sport zijn misschien de meest voorkomende oorzaak van sleutelbeenbreuken. Er is een risico op harde vallen in sporten, van skiën tot voetbal en worstelen, en van contactsporten zoals voetbal, hockey, rugby en lacrosse.

Jonge leeftijd en ouderen

Botten die nog groeien zijn vatbaarder voor verwonding. De sleutelbenen zijn meestal niet volledig uitgehard totdat je ongeveer 20 jaar oud bent, waardoor degenen die jonger zijn een groter risico lopen op een fractuur. Het risico neemt na de tienerjaren af ​​maar neemt weer toe naarmate mensen ouder worden en hun botten kracht beginnen te verliezen en brozer worden. Osteoporose of botontkalking is bij ouderen dan ook een risicofactor.

Hoog geboortegewicht

Bij een hoog geboortegewicht, loopt een baby meer risico op een sleutelbeenbreuk tijdens een bevalling.

Symptomen gebroken sleutelbeen

Zwelling, pijn en blauwe plekken

Als je een gebroken sleutelbeen hebt, zijn de meest voor de hand liggende symptomen pijn in het getroffen gebied en moeilijkheden bij het bewegen van de aangedane arm. Andere symptomen zijn onder meer:

• zwelling, gevoeligheid en blauwe plekken langs het sleutelbeen
• meer pijn als je probeert je schouder of arm te bewegen
• een knarsend of knetterend gevoel als je probeert je arm op te heffen
• een bolling of misvorming boven de breuk en in zeldzame gevallen kan het gebroken uiteinde van het bot zelfs door de huid dringen en uitsteken
• afzakken van de schouder naar beneden en naar voren

Plek van de breuk

Bij een sleutelbeenbreuk kan de breuk optreden in drie delen van het sleutelbeen. De meeste breuken komen voor in het middelste deel van het bot, meestal door een harde val of directe klap op het midden van het sleutelbeen. Een val of stoot die kracht van de buitenkant of bovenkant van de schouder overbrengt, kan een breuk veroorzaken op het buitenste deel van het sleutelbeen, het deel dat zich het dichtst bij de schouder zelf bevindt. Het zeldzaamste type sleutelbeenbreuk gebeurt op het meest binnenste deel van het sleutelbeen. Deze zijn bijna altijd het gevolg van een directe slag aan de voorkant van de borst, bijvoorbeeld door een botsing waarbij je tegen het stuur van je auto klapt.

Complicaties

De meeste gebroken sleutelbeenderen genezen zonder problemen. Eventuele complicaties die zich kunnen voordoen, zijn:

Zenuw- of bloedvatletsel

De gekartelde uiteinden van een gebroken sleutelbeen kunnen nabijgelegen zenuwen en bloedvaten beschadigen. Zoek onmiddellijk medische hulp als je merkt dat je een tintelend of verdoofd gevoel hebt in je arm of hand.

Slechte of vertraagde genezing

Een ernstig gebroken sleutelbeen kan langzaam of onvolledig genezen. Wanneer de botten niet goed tegen elkaar groeien, veroorzaakt dit misvorming van het bot.

Een bult in het bot

Als onderdeel van het genezingsproces kan zich op de plaats waar het bot weer aan elkaar groeit, een benige knobbel ontstaan. Deze bult is gemakkelijk te zien omdat deze dicht bij de huid zit. De meeste bulten verdwijnen na verloop van tijd, maar sommige zijn permanent.

Artrose

In een breuk waarbij de gewrichten betrokken zijn die je sleutelbeen verbinden met het schouderblad of borstbeen, kan later artrose ontstaan.

Onderzoek en diagnose

Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek

Om een ​​sleutelbeenbreuk te diagnosticeren, zal de arts vragen stellen over de verwonding en je klachten en symptomen. De arts onderzoekt je schouder en drukt voorzichtig op het sleutelbeen om te zien of het gevoelig is, te bepalen waar de breuk is en om er zeker van te zijn dat er geen zenuwen of bloedvaten zijn beschadigd. De arts kan het gevoel en de kracht in je arm, hand en vingers controleren om te zien of er sprake is van zenuwbeschadiging.

Beeldvormend onderzoek

Als de arts een gebroken sleutelbeen vermoedt, kan een röntgenfoto van de schouder en het getroffen gebied delocatie van de pauze nauwkeurig bepalen en de ernst ervan tonen. Röntgenfoto's laten ook zien of andere botten gebroken zijn. Als de arts de fractuur gedetailleerder wil bekijken, wordt een CT-scan gedaan.

Behandeling van een gebroken sleutelbeen

Dragen van een mitella

De behandeling van een gebroken sleutelbeen of sleutelbeenbreuk hangt af van het type fractuur en hoe ernstig het is. De meeste fracturen kunnen worden behandeld met eenvoudige maatregelen totdat de breuk is genezen. Het beperken van de beweging van gebroken botten is van cruciaal belang voor de genezing. Om een ​​gebroken sleutelbeen te immobiliseren, moet je waarschijnlijk een mitella dragen gedurende een bepaalde periode. Hoe lang immobilisatie nodig is, hangt af van de ernst van de verwonding. Het aan elkaar groeien van de botdelen duurt meestal drie tot zes weken voor kinderen en zes tot twaalf weken voor volwassenen. Het sleutelbeen van een pasgeboren baby dat breekt tijdens de bevalling, geneest meestal alleen met pijnbestrijding en zorgvuldige behandeling van de baby.

Medicijnen

Om pijn en ontsteking te verminderen, kan de arts een vrij verkrijgbare pijnstiller zoals aspirine of ibuprofen aanbevelen. Bij ernstige pijn, kan de arts een zwaardere pijnstiller voorschrijven.

Revalidatie en herstel

De revalidatie begint kort na de eerste behandeling. In de meeste gevallen is het belangrijk om in beperkte mate te bewegen om de stijfheid in je schouder te beperken terwijl je een mitella draagt. Nadat deze is verwijderd, kan de arts aanvullende revalidatieoefeningen of fysiotherapie aanbevelen om spierkracht, gewrichtsbeweging en flexibiliteit te herstellen.

Operatie

Een operatie kan nodig zijn als het gebroken sleutelbeen door de huid steekt, ernstig is verplaatst of zich in meerdere stukken bevindt. Een operatie bij een gebroken sleutelbeen bestaat meestal uit het plaatsen van pennen en/of schroeven om de juiste positie van het bot te fixeren.

Prognose van een sleutelbeenbreuk

Veel jonge atleten kunnen hun sport hervatten binnen 6 tot 8 weken na de breuk. Af en toe kan er een knobbel blijven bestaan op de plek van de oorspronkelijke breuk. De meest voorkomende complicatie is het niet goed genezen van de botbreuk, maar dit komt niet vaak voor. In geval van pijn die na 6 tot 8 weken nog aanhoudt, is het verstandig je huisarts te raadplegen. Over het algemeen duurt het langer voordat ouderen zijn genezen dan jongere mensen en kinderen. Het komt voor dat ouderen na 12 weken nog niet volledig zijn genezen. Patiënten die een operatie nodig hebben, herstellen meestal goed, maar complicaties zoals infectie, het niet aan elkaar groeien van botten, neurologische problemen en gewrichtsproblemen kunnen voorkomen.

Preventie en voorkómen

Omdat een gebroken sleutelbeen plotseling en onverwachts gebeurt, kunnen sleutelbeenbreuken moeilijk te voorkomen zijn, maar een paar voorzorgsmaatregelen kunnen helpen je risico te verkleinen:

• Draag alle aanbevolen beschermende kleding die nodig is voor sport en neem de juiste technieken in acht. Het kennen van de juiste manier van sportbeoefening vermindert de kans op een ongemakkelijke val of onverwachte klap.
• Houd je botten sterk door een dieet dat rijk is aan calcium en vitamine D. Levensmiddelen zoals melk, kaas en yoghurt kunnen helpen sterke botten op te bouwen die minder snel breken tijdens een botsing.
• Doe aan krachttraining en stretching (ofwel rekken en strekken van de spieren) om sterke, flexibele spieren te bouwen. Spieren die sterk en flexibel zijn, helpen botten beter te ondersteunen en houden je behendig en soepel.
• Neem maatregelen om vallen te voorkomen. Zorg ervoor dat je ondersteunend schoeisel draagt, houd je huis goed verlicht en doe kleedjes en krukjes en andere zaken waar je over kunt vallen, weg.

Casus: Gebroken sleutelbeen (clavicula fractuur)

Patiënt

Thomas, 22 jaar, student.

Klachten

Thomas is gevallen tijdens het fietsen en heeft direct pijn in zijn schouder en sleutelbeen gevoeld. Hij kan zijn arm nauwelijks bewegen zonder hevige pijn. De schouder ziet er abnormaal uit en er is een duidelijke zwelling rond het sleutelbeen.

Onderzoek

• Anamnese: Thomas heeft geen eerdere botbreuken gehad. Hij kwam hard ten val op zijn schouder tijdens een fietstocht. Er is geen geschiedenis van osteoporose of andere botproblemen.
• Fysiek onderzoek: Thomas heeft zichtbare zwelling en een abnormale stand van het sleutelbeen. Palpatie is zeer pijnlijk en er is een voelbare afwijking in het bot. De armbewegingen zijn beperkt door de pijn.
• Beeldvorming: Een röntgenfoto toont een duidelijke breuk in het midden van het sleutelbeen zonder grote verplaatsing van de botstukken.

Diagnose

Clavicula fractuur, zonder ernstige verplaatsing van de botstukken.

Behandeling

• Immobilisatie: Thomas krijgt een mitella (slings) om de schouder en arm te ondersteunen en de pijn te verlichten. Dit helpt bij het immobiliseren van het gebroken sleutelbeen.
• Pijnstilling: Thomas kan zo nodig paracetamol slikken om de pijn onder controle te houden.

Advies

• Rust: Thomas moet zware activiteiten en beweging van de schouder vermijden totdat de breuk genezen is. Na enkele weken kan hij beginnen met lichte oefeningen om stijfheid te voorkomen.
• Medische follow-up: Thomas moet terugkomen voor controle binnen twee tot drie weken om de genezing te evalueren. Als de pijn verergert of als er complicaties optreden, moet hij eerder terugkomen.

Prognose

Met immobilisatie en pijnstilling zou Thomas' sleutelbeen binnen zes tot acht weken moeten genezen. Fysiotherapie kan later nodig zijn om de beweging in de schouder volledig te herstellen. Met goede zorg is de kans op volledig herstel groot.

Lees verder

• Pijn in nek en schouder rechts en links: oorzaken nekpijn
• Pijn achter borstbeen: oorzaken, symptomen en behandeling
• Pijn in de schouder: zeurende of stekende schouderpijn
• Pijn aan het schouderblad: oorzaken van schouderbladpijn
• Gebroken rib of ribben: symptomen, oorzaken en behandeling