Vulvakanker: Kanker aan uitwendige geslachtsorgaan bij vrouw

Vulvakanker: Kanker aan uitwendige geslachtsorgaan bij vrouwDe vulva is het uitwendige geslachtsorgaan bij vrouwen. In zeldzame gevallen ontwikkelt een vrouw kanker in dit gebied; wat dan gekend is als vulvakanker (schaamlipkanker). Meestal ontwikkelt de kanker zich in de buitenste schaamlippen. Een knobbel, jeuk en bloedingen zijn typische symptomen van deze vorm van kanker. Een vroege diagnose vergroot de kans op een effectieve behandeling en verhoogt de overlevingskansen. De kanker wordt behandeld door de arts met een combinatie van chirurgie, radiotherapie, chemotherapie en biologische therapie. Bij een afwezige of vertraagde behandeling verspreidt de vulvakanker zich naar andere lichaamsdelen en zijn de vooruitzichten slechter. Het is tot slot essentieel om regelmatig een uitstrijkje te laten nemen, ook na een succesvolle behandeling.

Epidemiologie van vulvakanker

Vulvakanker is een relatief zeldzame vorm van kanker. Vulvakanker vertegenwoordigt circa 0,6 procent van alle vormen van kanker bij vrouwen.

Oorzaken van vulvakanker

Vulvakanker is een aandoening waarbij de cellen ongecontroleerd gaan groeien waardoor een tumor of zwelling ontstaat in de vulva. De exacte oorzaak is niet volledig begrepen, maar er zijn verschillende factoren die bijdragen aan de ontwikkeling van vulvakanker.

Risicofactoren van vulvakanker

Enkele risicofactoren vergroten de kans op het ontwikkelen van vulvakanker.

Aandoeningen


Volgende aandoeningen veroorzaken sneller kanker aan het vulvagebied:

  • humaan immunodeficiëntievirus (hiv) en aids
  • humaan papillomavirus (HPV): Vrouwen die met HPV zijn geïnfecteerd, lopen een hoger risico op het ontwikkelen van vulvakanker. Ook hebben patiënten met dit virus meer kans op het ontwikkelen van anuskanker (kanker in de anus met anale bloedingen en anale jeuk), baarmoederhalskanker, huidkanker, peniskanker en vaginakanker.
  • lichen sclerosus et atrophicus (LSA): Bij deze aandoening verdikt de huid en ontstaat jeuk. Patiënten met deze ziekte lijden sneller aan vulvakanker.
  • melanoom: Een persoonlijke of familiegeschiedenis van een melanoom in andere lichaamsdelen verhoogt het risico op vulvakanker.
  • niertransplantatie
  • psoriasis (chronische huidziekte met droge huid en schilfers)
  • radiotherapie voor de behandeling van baarmoederkanker
  • seksueel overdraagbare aandoeningen (soa) zoals een geschiedenis van genitale wratten
  • systemische lupus erythematosus (auto-immuunaandoening)
  • vulvaire intra-epitheliale neoplasie (VIN): VIN zijn voorstadia van kanker, waarbij bepaalde cellen binnen het vulvaire epitheel mogelijk ontaarden in een carcinoom (kanker op huid, in organen en in slijmvliezen). Vrouwen met VIN hebben een significant hoger risico op het ontwikkelen van vulvakanker. De meeste vrouwen ervaren echter geen symptomen.

Roken verhoogt de kans op vulvakanker / Bron: Geralt, PixabayRoken verhoogt de kans op vulvakanker / Bron: Geralt, Pixabay

Omgevingsfactoren


Vulvakanker ontwikkelt zich ook vaker wanneer één of meer omgevingsfactoren optreden:

  • leeftijd: meer dan de helft van alle vrouwen zijn ouder dan zeventig jaar. Minder dan twintig procent van de vrouwen is jonger dan vijftig jaar.
  • roken

Soorten van vulvakanker

De vulva bestaat uit de grote schaamlippen, de schaambeenderen, de kleine schaamlippen, de clitoris, de vestibule (ingang) van de vagina, de bol van de vestibule, de grotere en kleinere vestibulaire klieren en de vaginale opening. Vulvakanker treft meestal de buitenste schaamlippen van de vagina. Kanker die ontstaat in de vulva is gekend als ‘primaire vulvakanker’. Als de kanker ontstaat in een ander lichaamsdeel en uitgezaaid is naar de vulva, dan is sprake van ‘secundaire vulvakanker’.

Adenocarcinoom


Een adenocarcinoom is afkomstig uit klierweefsel. Dit type kanker ontstaat in de klieren van Bartholin of vulvaire zweetklieren. De kanker bevindt zich meestal aan de zijkant van de vaginaopening. Slechts een klein deel van de vulvakankers is een adenocarcinoom.

Plaveiselcelcarcinoom


Een plaveiselcelcarcinoom, een type huidkanker, tast de vlakke buitenste huidlagen aan. Dit type vulvakanker verschijnt bij zo’n 90% van alle vulvakankers. De symptomen van een plaveiselcelcarcinoom in de vulva verschijnen veelal pas na enkele jaren.

Sarcoom


Een sarcoom ontstaat in het bindweefsel onder de huid. De meeste kankers van dit type zijn kwaadaardig. Het is een zeldzaam type vulvakanker.

Verruceus carcinoom


Een verruceus carcinoom is een subtype van de plaveiselcelkanker. Op de vulva verschijnt een langzaam groeiende wrat. De vooruitzichten zijn normaal gesproken goed als de diagnose in een vroeg stadium plaatsvindt, voordat de kanker zich verspreidt, en als de vrouw een snelle en passende behandeling krijgt.

Vulvamelanoom


Een vulvamelanoom is goed voor ongeveer 5 procent van alle vulvakankers. Een melanoom presenteert zich als een donkere, verkleurde vlek op de huid. Meestal is een melanoom zwart of bruin van kleur, maar soms is deze wit, rood of roze. Dit type huidkanker verspreidt zich snel naar andere lichaamsdelen.

Symptomen

De verschillende soorten vulvakanker gaan mogelijk gepaard met verschillende symptomen. Sommige vormen veroorzaken zeker in het beginstadium geen of slechts milde merkbare symptomen. Typische symptomen van kanker in het vulvagebied zijn:


Alarmsymptomen

Bij vulvakanker kunnen enkele alarmsymptomen optreden die onmiddellijke medische aandacht vereisen:

  • aanhoudende en onverklaarbare bloedingen
  • bloedige afscheiding na geslachtsgemeenschap
  • blauwe plekken zonder duidelijke oorzaak
  • ernstige en aanhoudende pijn in het vulvagebied

Diagnose en onderzoeken

De arts voert een gynaecologisch onderzoek uit en controleert grondig de vulva. Indien hij een verdachte zweer, knobbel of een tumor opmerkt, is een biopsie vereist, ook om goedaardige aandoeningen aan het vulvagebied uit te sluiten.

De arts doet de volgende onderzoeken:
  • biopsie van een verdachte plek
  • colposcopie
  • ultrageluidonderzoek (echografie) van de vulva
  • röntgenfoto van de buik en het bekken
  • CT-scan of MRI-scan om vast te stellen of de kanker zich heeft verspreid
  • lymfeklieronderzoek (om te bepalen of de kanker zich naar de lymfeklieren heeft verspreid)

Behandeling

De behandeling van vulvakanker hangt af van het type en de omvang van de kanker en of deze is uitgezaaid naar andere delen van het lichaam. De behandelingsopties kunnen bestaan uit:
  • chirurgie om de tumor en aangetaste weefsels te verwijderen
  • radiotherapie om kankercellen te doden en verdere groei te voorkomen
  • chemotherapie om kankercellen in het lichaam te vernietigen
  • biologische therapie (voor bepaalde soorten kanker) om het immuunsysteem te stimuleren om kankercellen te bestrijden

Prognose

De prognose bij vulvakanker is afhankelijk van verschillende factoren, zoals het stadium van de kanker bij diagnose, het type kanker en de algehele gezondheid van de patiënt. Vroege diagnose en behandeling verbeteren de prognose aanzienlijk. De vijfjaarsoverleving is doorgaans hoger bij patiënten met vroegtijdige diagnose en beperkte ziekte-uitbreiding.

Complicaties

Mogelijke complicaties bij vulvakanker en de behandelingen zijn:
  • langdurige pijn en ongemak in het vulvagebied
  • problemen met urineren en ontlasting
  • seksuele disfunctie
  • huidinfecties door wondgenezing
  • psychologische impact zoals angst en depressie

Preventie

Hoewel vulvakanker niet altijd te voorkomen is, kunnen bepaalde maatregelen het risico verlagen:
  • regelmatige gynaecologische controles en uitstrijkjes
  • vaccinatie tegen humaan papillomavirus (HPV)
  • het vermijden van risicofactoren zoals roken en soa's
  • het tijdig behandelen van aandoeningen zoals lichen sclerosus

Praktische omgangstips voor vulvakanker

Vulvakanker is kanker die de uitwendige geslachtsorganen van de vrouw aantast. Het kan symptomen zoals jeuk, pijn of bloedingen veroorzaken. Er zijn belangrijke praktische stappen die patiënten kunnen nemen om de behandeling te ondersteunen en de kwaliteit van leven te verbeteren.

Medische behandeling en opvolging

De behandeling van vulvakanker kan variëren, afhankelijk van het stadium en de omvang van de kanker, en kan chirurgie, bestraling of chemotherapie omvatten. Het is belangrijk om regelmatig opvolging te hebben bij de oncoloog om de effectiviteit van de behandeling te monitoren en eventuele bijwerkingen te beheren.

Na de behandeling kan fysiotherapie of seksuele therapie helpen bij het herstellen van lichamelijk en emotioneel welzijn. Deze therapieën kunnen helpen om eventuele gevolgen van de ingreep, zoals littekens of verminderde seksuele functie, aan te pakken.

Zelfzorg en aanpassingen in het dagelijks leven

Patiënten met vulvakanker kunnen baat hebben bij het dragen van losse, ademende kleding om irritatie van de vulva te verminderen. Het is ook belangrijk om producten te vermijden die de huid kunnen irriteren, zoals geparfumeerde zeep of douchesprays.

Zorg voor een goed hydraterende huidverzorging, vooral na behandelingen die de huid kunnen uitdrogen. Dit kan helpen om jeuk en ongemak te verminderen. Blijf in nauw contact met zorgverleners voor advies over specifieke zelfzorgmaatregelen die passen bij de behandeling die je ondergaat.

Misvattingen rond vulvakanker

Vulvakanker is een zeldzame vorm van kanker die vaak gepaard gaat met misverstanden en een gebrek aan kennis over symptomen, oorzaken en behandeling. Door deze misvattingen kunnen patiënten onnodig lang wachten met het zoeken van medische hulp, wat de prognose kan verslechteren. Hieronder worden enkele veelvoorkomende misvattingen uitgebreid besproken en rechtgezet.

Vulvakanker komt alleen voor bij ouderen

Hoewel vulvakanker vaker voorkomt bij oudere patiënten, betekent dit niet dat jongere vrouwen geen risico lopen. Hoewel de gemiddelde diagnoseleeftijd rond de 70 jaar ligt, kunnen ook jongere vrouwen deze ziekte ontwikkelen, vooral als er risicofactoren aanwezig zijn zoals een voorgeschiedenis van huidaandoeningen of een langdurige infectie met het humaan papillomavirus (HPV). Het is daarom belangrijk om alert te blijven op veranderingen in de huid van de vulva en bij twijfel een arts te raadplegen.

Jeuk en irritatie zijn altijd onschuldig

Veel patiënten denken dat jeuk, irritatie of een branderig gevoel in de vulva enkel veroorzaakt worden door onschuldige aandoeningen zoals een schimmelinfectie of allergieën. Hoewel dit vaak het geval is, kan aanhoudende jeuk ook een symptoom van vulvakanker zijn. Een arts kan door middel van een lichamelijk onderzoek en eventueel aanvullende beeldvormende onderzoeken of een biopsie vaststellen of er sprake is van kanker of een andere aandoening.

Vulvakanker wordt altijd veroorzaakt door een seksueel overdraagbare infectie

Hoewel infectie met bepaalde typen van het HPV-virus een belangrijke risicofactor is voor vulvakanker, is het niet de enige oorzaak. Andere factoren zoals roken, een verzwakt immuunsysteem en chronische ontstekingen kunnen ook bijdragen aan de ontwikkeling van deze vorm van kanker. Het is daarom fout om te denken dat alleen vrouwen met een voorgeschiedenis van seksueel overdraagbare aandoeningen risico lopen op vulvakanker.

Een knobbeltje of wondje op de vulva is altijd goedaardig

Veel patiënten negeren kleine knobbeltjes of wondjes op de vulva, in de veronderstelling dat het slechts om een onschuldige aandoening gaat, zoals een abces of een irritatie. In sommige gevallen kan een niet-genezend wondje echter een vroeg teken van vulvakanker zijn. Het is daarom essentieel om veranderingen in de huid serieus te nemen en een arts te raadplegen bij aanhoudende of onverklaarbare symptomen.

Vulvakanker wordt altijd snel gediagnosticeerd

Omdat vulvakanker een zeldzame aandoening is, wordt deze vaak laat herkend. Symptomen kunnen in eerste instantie mild zijn en verkeerd worden geïnterpreteerd als een andere aandoening zoals een huidziekte of een infectie. Hierdoor kan de diagnose pas in een later stadium gesteld worden, wanneer de kanker zich al verder heeft ontwikkeld. Dit onderstreept het belang van regelmatige medische controles en alertheid op ongebruikelijke veranderingen in het genitale gebied.

De behandeling van vulvakanker is altijd zeer ingrijpend

De behandeling van vulvakanker hangt af van het stadium waarin de ziekte zich bevindt. In sommige gevallen is een beperkte chirurgische ingreep voldoende om de kanker te verwijderen, terwijl in andere gevallen meer uitgebreide operaties nodig zijn. Naast chirurgie kan bestraling of chemotherapie worden ingezet. De behandelingsmogelijkheden worden steeds verder verfijnd, waardoor de impact op de kwaliteit van leven voor veel patiënten kan worden verminderd.

Vulvakanker heeft geen invloed op andere organen

Hoewel vulvakanker zich in eerste instantie beperkt tot de vulva, kan de ziekte in latere stadia uitzaaien naar andere delen van het lichaam. De lymfeklieren in de lies kunnen als eerste aangetast worden, gevolgd door verdere verspreiding naar organen zoals de nieren of de darmen. Daarom is vroege opsporing en behandeling cruciaal om de kans op genezing te vergroten en complicaties te minimaliseren.

Lees verder

© 2018 - 2025 Miske, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Vanaf 2021 is InfoNu gestopt met het publiceren van nieuwe artikelen. Het bestaande artikelbestand blijft beschikbaar, maar wordt niet meer geactualiseerd.
Bronnen en referenties
  • Geraadpleegd op 28 maart 2018:
  • Coëlho, Medisch Zakwoordenboek, digitale editie, versie 2010
  • Schaamlipkanker / vulvakanker, https://olijf.nl/vormen-van-kanker/schaamlipkanker-vulvakanker/
  • Signs and Symptoms of Vulvar Cancers and Pre-Cancers, https://www.cancer.org/cancer/vulvar-cancer/detection-diagnosis-staging/signs-symptoms.html
  • VIDEO: Vulvar Cancer: 7 Symptoms to Help You Detect It, https://saludmovil.com/video-vulvar-cancer-7-symptoms-to-help-you-detect-it/
  • Vulvar Cancer Survival Rates, https://www.cancer.org/cancer/vulvar-cancer/detection-diagnosis-staging/survival-rates.html
  • Vulvar cancer, https://medlineplus.gov/vulvarcancer.html
  • Vulvar Cancer: Introduction, https://www.cancer.net/cancer-types/vulvar-cancer/introduction
  • Vulvar Cancer: Symptoms and Signs, https://www.cancer.net/cancer-types/vulvar-cancer/symptoms-and-signs
  • Vulvar Cancer: Treatment Options, https://www.cancer.net/cancer-types/vulvar-cancer/treatment-options
  • Vulvar cancer: Types, symptoms, and more, https://www.medicalnewstoday.com/articles/173108.php
  • Afbeelding bron 1: Geralt, Pixabay