Vulvitis: Ontsteking vulva bij vrouwen

De zachte huidplooien die zich buiten de vagina van de vrouw bevinden zijn gekend als de vulva. De huid van de vulva is bijzonder gevoelig voor irritatie door de vochtigheid en warmte. Een ontsteking van de vulva, vulvitis, is het gevolg van diverse aandoeningen en uitlokkende factoren. De diagnose en behandeling is daarom niet altijd even eenvoudig. Maar de patiënte is zelf reeds in staat om diverse handelingen uit te voeren om de jeuk en pijn te verminderen. Indien nodig schrijft de arts ook medicatie voor.

• Anatomie van de vulva
• Epidemiologie vulvitis
• Oorzaken van ontsteking vulva bij vrouwen
• Symptomen: Gezwollen schaamlippen en jeuk op de huid
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties

Anatomie van de vulva

De buitenste geslachtsorganen bij een vrouw staan bekend als de vulva. Deze bestaat uit de grote en kleine schaamlippen. De grote schaamlippen (labia majora) aan de buitenkant, die bestaan uit huidplooien met vet en bloedvaten, zijn bedekt met schaamhaar. De kleine schaamlippen (labia minora) zijn gekenmerkt door dunne, roodachtige plooien aan de binnenkant. Tussen de schaamlippen bevinden zich twee openingen met name de vagina en de urinebuis. Verder bevindt de clitoris (kittelaar, klein zwellichaam) zich op de plaats waar de labia minora aan de voorzijde samenkomen

Epidemiologie vulvitis

Een ontsteking van de vulva komt bij vrouwen van alle leeftijden voor, vooral na de menopauze alsook bij meisjes die de puberteit nog niet bereikt hebben. Dit is het gevolg van een verlaagd oestrogeengehalte in deze periode.

Oorzaken van ontsteking vulva bij vrouwen

Vulvitis kent tal van verschillende oorzaken zoals enkele aandoeningen, infecties, irriterende stoffen, een laag oestrogeengehalte, diverse uitlokkende factoren en andere.

Aandoeningen

Vulvodynie is een aandoening waarbij de huid rond de vagina of vulva branderig, stekend en pijnlijk aanvoelt. De huid van de vulva heeft veelal een normaal uiterlijk al ontstaat bij sommige vrouwen een zwelling of ontsteking. Vrouwen met diabetes mellitus lopen ook een verhoogd risico op het ontwikkelen van vulvitis omdat een verhoogd suikergehalte in het bloed hen gevoelig maakt voor infecties. Vulvakanker (kanker aan uitwendige geslachtsorgaan bij vrouw) is tevens een uitlokkende factor voor het ontwikkelen van vulvitis. Tot slot leiden enkele huidaandoeningen sneller tot de ontwikkeling van vulvitis. De ontsteking van de huid is namelijk af en toe te wijzen aan een allergie (allergische dermatitis of contactdermatitis). Elke huidaandoening tast mogelijk de vulvahuid aan zoals bijvoorbeeld eczeem (chronische huidziekte met droge huid en jeukende huid), psoriasis (chronische huidziekte met droge huid en schilfers), seborree, lichen sclerosus (huidaandoening aan het genitale gebied) of lichen planus (symptomen aan mond, huid, geslachtsorganen, nagels en/of hoofdhuid).

Infecties

Deze infecties leiden mogelijk tot vulvitis:

• genitale herpes (zweren op de genitaliën door het herpesvirus)
• genitale wratten
• mijten (schurft)
• schaamluis (pediculosis pubis: de aandoening is veroorzaakt door Phthirus pubis; de schaamluis nestelt zich vooral in de huid ter plaatse van de schaamharen)
• spruw (schimmelinfectie door gist Candida)

Irriterende stoffen/Allergieën
Allergieën (allergische reactie door contact met uitlokkende stof) komen vaak voor als uitlokkende factor voor vulvitis:

• condooms
• maandverband
• shampoos en haarconditioners
• synthetisch ondergoed
• tampons
• vaginale spoelingen
• vaginale sprays, deodoranten, en poeders
• wasmiddelen
• wc-papier met parfum of kleurstof
• zaaddodende middelen
• zeepschuim met parfum

Laag oestrogeengehalte

Na de menopauze verlaagt het oestrogeengehalte bij de vrouwen. Door een verlaagd oestrogeengehalte ontstaan makkelijker infecties zoals vulvitis. Dit gaat meestal gepaard met atrofische vaginitis (dunne, droge en ontstoken vaginawanden) waardoor de vagina vrij droog en pijnlijk is.

Leefstijl

Orale seks, vermoeidheid, stress, een slechte voeding of een slechte persoonlijke hygiëne maken een patiënte ook meer vatbaar voor vulvitis.

Uitlokkende factoren

• het dragen van een nat badpak voor een lange periode
• hete bubbelbaden en zwembadwater met chloor
• paardrijden
• wrijvingen tegen een fietszadel

Symptomen: Gezwollen schaamlippen en jeuk op de huid

De symptomen van vulvitis zijn zeer variabel en zijn onder meer afhankelijk van de oorzaken van vulvitis. Volgende symptomen zijn mogelijk.

• een brandend gevoel in het vulvagebied
• heldere met vocht gevulde blaasjes
• intense jeuk die vaak ’s nachts verergert
• kleine scheuren op de huid van de vulva
• pijnlijke geslachtsgemeenschap
• pijnlijke, schilferige, dikke of witte vlekken op de vulva
• roodheid en zwelling op de schaamlippen en andere delen van de vulva (dit is vooral het geval bij vrouwen met diabetes)
• vaginale afscheiding
• verdikte, schilferige of witachtige vlekken rond de vulva

Diagnose en onderzoeken

De arts voert een gynaecologisch onderzoek uit en neemt hierbij een uitstrijkje van de baarmoederhals. Dit uitstrijkje laat hij door de patholoog microscopisch onderzoeken zodat celveranderingen (die mogelijk leiden tot kanker) op te sporen zijn. Bovendien is hiermee een infectie of ontsteking te zien. Daarnaast is een bloedonderzoek en een urineonderzoek nodig. Tot slot krijgt de patiënte diverse onderzoeken voor seksueel overdraagbare aandoeningen (SOA’s).

Behandeling

Zelfzorg

Krabben helpt zeker niet want hierdoor verergeren de symptomen en verspreidt de infectie zich. Vrouwen met vaginitis wassen zich slechts één keer per dag met warm water (want meer wassen leidt vaak tot meer jeuk en irritatie). De behandeling van vulvitis bestaat voorts uit het vermijden van irriterende stoffen. Vooral het gebruik van zeep of geparfumeerde producten is afgeraden. De vulvahuid komt voorts niet in contact met badschuim, shampoo, deodoranten, vochtige doekjes, detergenten, textielkleurstoffen, wasverzachters enzovoort. Deze verergeren namelijk de irritatie. Daarnaast helpen zitbaden om de jeuk te verminderen. Het dragen van katoenen ondergoed is aanbevolen. Helpen de zelfzorgtips niet, dan is medisch advies aanbevolen.

Professionele medische zorg

De arts schrijft indien nodig cortisonecrèmes (corticosteroïden zijn medicijnen met een sterke ontstekingsremmende werking) en/of oestrogeencrème voor. Een ander mogelijk medicijn dat de arts voorschrijft is een antihistaminicum, wat allergische reacties vermindert.

Prognose

Soms is de jeuk moeilijk onder controle te krijgen, maar zodra de arts de oorzaak identificeert, verdwijnen de symptomen binnen enkele weken.

Complicaties

Vulvitis is soms een voorteken van genitale wratten, vulvadystrofie of af en toe zelfs een voorstadium van kanker. Seksueel overdraagbare aandoeningen die vulvitis kan veroorzaken, leiden soms tot andere problemen, zoals onvruchtbaarheid (vrouwelijke onvruchtbaarheid).