Schaamluizen: Jeuk en huidirritatie in schaamhaar

Schaamluizen, ook bekend als 'pediculosis pubis', zijn kleine insecten die het schaamhaargebied infecteren en hierin eieren leggen. Deze luizen zijn ook te vinden in okselhaar, de wimpers en de wenkbrauwen. Meestal ontstaat na enkele dagen intense jeuk aan de haren. Schaamluizen zijn makkelijk te identificeren door een arts. Hij schrijft medicijnen voor om de schaamluizen te doden. Via enkele tips is de patiënt in staat om de infectie te voorkomen en de verspreiding van schaamluizen een halt toe te roepen.

• Epidemiologie schaamluizen
• Oorzaken
• Risicofactoren
• Vormen
• Symptomen: Jeuk en huidirritatie in schaamhaar, wimpers en andere gebieden
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling via medicijnen
• Prognose
• Complicaties
• Preventie schaamluizen

Epidemiologie schaamluizen

Schaamluizen komen wereldwijd voor. Ze zijn aanwezig in alle rassen en etnische groepen, en in alle niveaus van de samenleving.

Oorzaken

De schaamstreekluis Phthirus pubis is een bloedzuigend insect dat zich stevig hecht aan het schaamhaar. Ze hechten zich soms ook aan wimpers (wimperluizen) en wenkbrauwen, of andere plaatsen met lichaamsbeharing. Schaamluizen, die vooral te vinden zijn bij tieners, komen in tegenstelling tot hoofdluizen niet voor op de hoofdhuid. De verspreiding van schaamluizen gebeurt vaak tijdens geslachtsgemeenschap. In zeldzame gevallen kan de verspreiding ook plaatsvinden door contact met besmette voorwerpen, zoals wc-brillen, lakens, dekens of badpakken (bij het passen in de winkel). Dieren kunnen schaamluizen niet overdragen op mensen.

Risicofactoren

Enkele risicofactoren voor het oplopen van schaamluizen zijn:

• het delen van beddengoed of kleding van een besmette patiënt
• het hebben van seksueel contact met een besmette patiënt
• het hebben van vele seksuele partners

Vormen

Schaamluizen hebben drie vormen: het ei (ook wel een “neet”), de nimf en de volwassen vorm.

Neten

Neten zijn luizeneieren. De ovaalvormige neten zijn moeilijk te identificeren met het blote oog en zitten stevig vast aan de haarwortel. Deze gele tot witte schaamluisneten komen na ongeveer zes tot tien dagen uit.

Nimfen

De nimf is een onvolwassen luis die uit de neet (ei) voortkomt. Een nimf lijkt op een volwassen schaamstreekluis, maar is kleiner. Schaamluisnimfen rijpen in ongeveer twee tot drie weken uit tot volwassen luizen die zich kunnen reproduceren. Om te leven, moet een nimf zich voeden met bloed.

Volwassen luizen

De volwassen schaamstreekluis lijkt op een minikrab wanneer artsen deze bekijken door een sterk vergrootglas. Schaamluizen hebben zes poten; hun twee voorpoten zijn erg groot en lijken op de pincherklauwen van een krab. Schaamluizen zijn geelbruin tot grijswit van kleur. De vrouwelijke schaamluizen (meestal groter dan de mannelijke schaamluizen) leggen neten. Om te overleven, moeten luizen zich voeden met bloed. Als een luis van een patiënt afvalt, sterft deze binnen één tot twee dagen.

Symptomen: Jeuk en huidirritatie in schaamhaar, wimpers en andere gebieden

Schaamluizen veroorzaken vaginale jeuk in het gebied onder het schaamhaar / jeukende huid in de schaamstreek (meestal), het okselhaar, de wimpers en/of de wenkbrauwen, de haren op de borst, de buik en de rug, en/of het gezichtshaar (baarden en snorren). De jeuk is vaak ’s nachts erger omdat de luizen dan het meest actief zijn. De jeuk begint meestal enkele dagen tot vier weken nadat de patiënt besmet is geraakt met de luizen. De schaamluizen verschijnen als kleine korstjes of sproeten. Af en toe zijn de luizeneieren ook met het blote oog te zien of

zijn zichtbaar kruipende luizen te identificeren. Daarnaast heeft de patiënt soms een huidreactie waardoor de huid een blauwgrijze kleur krijgt. In het genitale gebied kunnen zweren ontstaan door de beten en het krabben. Andere mogelijke tekenen van schaamluizen zijn lichte koorts, prikkelbaarheid en een zwart 'poeder' in het ondergoed.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk en diagnostisch onderzoek

De arts onderzoekt de patiënt op zoek naar kleine grijswitte ovale eitjes (neten) aan de basis (haarwortels) van het schaamhaar en andere lichaamsbeharing. Soms zijn ook volwassen luizen aanwezig. De normale schaamluis is lichtgrijs van kleur, maar de kleur kan donkerder worden wanneer deze gezwollen is door het eten van bloed. De arts controleert tevens op eventuele krabletsels of tekenen van een huidinfectie. Omdat schaamluizen af en toe bij jonge kinderen een ooginfectie veroorzaken, onderzoekt de arts de wimpers met een speciaal vergrootglas. Volwassen luizen zijn gemakkelijk te herkennen onder een microscoop. Schaamluizen worden vaak bestempeld als "de krabben" vanwege hun uiterlijk. Tieners met schaamluizen worden vaak getest op andere seksueel overdraagbare aandoeningen (soa's).

Differentiële diagnose

Andere problemen die de arts overweegt in de differentiële diagnose van een schaamstreekluisinfectie zijn:

• conjunctivitis (oogbindvliesontsteking indien de wimpers aangetast zijn)
• contactdermatitis (huiduitslag met roodheid en jeuk)
• een dermatofytinfectie
• folliculitis (ontsteking van de haarzakjes met pijn en jeuk aan de huid)

Behandeling via medicijnen

Zelfzorg

De patiënt moet alle kleding en beddengoed in heet water wassen. Voor voorwerpen die niet gewassen kunnen worden, is het raadzaam een medicinale spray te gebruiken. Het is ook mogelijk om de voorwerpen in een plastic zak te verzegelen zodat de luizen sterven door verstikking. Het is bovendien belangrijk om de bedpartner te informeren, omdat deze mogelijk ook een behandeling nodig heeft.

Professionele medische zorg

De behandeling van schaamluizen gebeurt doorgaans met medicijnen die permethrine bevatten. De patiënt moet de specifieke richtlijnen voor het gebruik van dit insecticiden volgen. Meestal is slechts één behandeling nodig. Indien een tweede behandeling nodig is, kan deze vier dagen tot één week na de eerste behandeling plaatsvinden. Voor ernstige besmettingen kunnen antipruritica (geneesmiddelen tegen jeuk) worden voorgeschreven, maar dit slechts voor 48 uur.

Prognose

Met de juiste behandeling verdwijnen de schaamluizen meestal volledig.

Complicaties

Door het krabben kunnen complicaties zoals een ruwe huid of een huidinfectie ontstaan.

Preventie schaamluizen

Seksueel of intiem contact dient vermeden te worden wanneer de patiënt schaamluizen heeft. Het is verder belangrijk om regelmatig te baden of douchen en het beddengoed schoon te houden. Het passen van badpakken in een winkel moet zoveel mogelijk worden vermeden. Indien dit noodzakelijk is, dient altijd een ondergrond gedragen te worden om het risico op besmetting of verspreiding van schaamluizen te minimaliseren.

Lees verder

• Wimperluizen (phthiriasis palpebrarum): Jeukende oogleden
• Vaginale jeuk: Oorzaken van jeukende vagina en vulva
• Jeukend schaamhaar: Oorzaken jeukende huid in schaamstreek