Inspanningsastma: Hoesten en kortademigheid na sporten

Inspanningsastma (inspanningsgebonden bronchoconstrictie) is een aandoening waarbij de luchtwegen in de longen vernauwd en ontstoken zijn na krachtige of langdurige lichaamsbeweging of lichamelijke inspanning. Hoesten, kortademigheid en een beklemmend gevoel op de borst zijn enkele tekenen van astma veroorzaakt door inspanning. Sporten is voor iedereen belangrijk, ook voor patiënten met astma dat veroorzaakt wordt door een lichamelijke activiteit. Dankzij enkele tips is het voor patiënten met deze chronische aandoening toch mogelijk om lichaamsbeweging uit te voeren.

• Oorzaken van inspanningsastma
• Risicofactoren van van inspanningsgebonden bronchoconstrictie
• Symptomen van astma veroorzaakt door inspanning
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling en preventie
• Koude
• Medicatie
• Opwarmen en afkoelen
• Weer, stuifmeel en luchtvervuiling
• Ziekte
• Tips voor het sporten
• Prognose van vernauwing en ontsteking van luchtwegen in longen

Oorzaken van inspanningsastma

Tijdens de normaal ademhaling, wordt de ingeademde lucht eerst opgewarmd en bevochtigd door de neusgaten. Bij het sporten is de ademhaling sneller en dieper door de verhoogde zuurstofbehoefte van het lichaam. Een persoon ademt meestal door de mond, waardoor de lucht droger en koeler is dan wanneer een persoon door de neus ademt. Bij inspanningsastma zijn de spierbanden rond de luchtwegen gevoelig voor deze veranderingen in temperatuur en vochtigheid en reageren ze door samen te trekken, wat de luchtwegen doet vernauwen. Waarom deze vernauwing en ontsteking van de luchtwegen in de longen precies ontstaat na een zware lichamelijke inspanning, is onduidelijk anno oktober 2020.

Risicofactoren van van inspanningsgebonden bronchoconstrictie

Uitlokkende factoren van inspanningsgebonden bronchoconstrictie zijn:

• astma: 90% van de patiënten met astma lijdt aan deze aandoening, maar ook mensen zonder astma kampen soms met inspanningsastma.
• blootstelling aan andere irriterende stoffen, zoals rook en sterke dampen
• chemicaliën die worden gebruikt door ijsbaanvernieuwingsapparatuur
• chloor in zwembaden
• droge lucht: De droge en/of koude lucht is de belangrijkste uitlokkende factor voor luchtwegvernauwing (bronchoconstrictie). Oefeningen die een patiënt blootstellen aan koude, droge lucht leiden tot meer astmasymptomen dan lichaamsbeweging met warme en vochtige lucht.
• een recente verkoudheid of astma-episode
• hoge pollenaantallen
• luchtvervuiling

Sporters die op hoog niveau sporten, kampen tevens vaker met astma veroorzaakt door inspanning.

Symptomen van astma veroorzaakt door inspanning

De symptomen van inspanningsastma beginnen over het algemeen binnen vijf tot tien minuten na het begin van de lichaamsbeweging of vijf tot tien minuten nadat de korte training is gestopt. Als een patiënt één van deze symptomen ervaart tijdens het sporten, moet hij de arts hiervan op de hoogte stellen.

Een patiënt met inspanningsastma kampt met volgende mogelijke tekenen:

• activiteiten willen vermijden (vooral bij jonge kinderen)
• een beklemmend gevoel op de borst
• hoesten (vaakst voorkomend, soms het enige symptoom)
• kortademigheid bij het sporten
• ongebruikelijke vermoeidheid tijdens het sporten
• slechter dan verwachte sportprestaties
• wheezing (piepend geluid bij uitademing

Diagnose en onderzoeken

Om een diagnose te stellen, is een grondige medische geschiedenis nodig. Daarnaast meet de arts de ademhaling vóór, tijdens en na de lichaamsbeweging om de longfuncties te testen (spirometrie).

Behandeling en preventie

Een patiënt moet fysieke activiteit niet vermijden wanneer hij lijdt aan inspanningsastma. Er zijn maatregelen die hij kan nemen ter voorkoming van astmasymptomen waardoor hij de normale fysieke activiteit kunt handhaven.

Koude

Patiënten dragen het best een sjaal over de neus en mond of sporten binnenshuis indien mogelijk bij koud en droog weer.

Medicatie

Door astma-inhalatoren of bronchodilatatoren (luchtwegverwijders) voorafgaand aan de lichaamsbeweging te gebruiken, is het mogelijk om de symptomen van astma onder controle te houden en voorkomen. De patiënt neemt bij voorkeur kortwerkende medicatie. Deze medicijnen neemt hij tien minuten voor het sporten in. Ze voorkomen dat de luchtwegen samentrekken of helpen de luchtwegen ontspannen en houden de door inspanning veroorzaakte astma onder controle te houden. Verder moet de patiënt andere medicijnen via de correcte toedieningswijze en volgens de door de arts gegeven instructies gebruiken.

Opwarmen en afkoelen

Voorafgaand aan het trainen is het verstandig om op te warmen. Na het sporten koelen patiënten tevens best af. Deze adviezen helpen eveneens bij het voorkomen van astma.

Weer, stuifmeel en luchtvervuiling

Patiënten met allergieën en astma moeten de training beperken tijdens dagen met veel stuifmeel of bij een extreem lage temperatuur en veel luchtvervuiling.

Ziekte

Aangezien infecties (zoals verkoudheid, griep, sinusitis) mogelijk ook leiden tot een astma-aanval en het aantal klachten verhoogt, vermijden patiënten het best lichaamsbeweging wanneer ze ziek zijn

Tips voor het sporten

Opteren voor korte, periodieke periodes van inspanning
Het handhaven van een actieve levensstijl is belangrijk voor zowel de fysieke als mentale gezondheid. Voor patiënten met inspanningsastma zijn sommige activiteiten beter dan andere. Activiteiten met korte, periodieke periodes van inspanning, zoals volleybal, gymnastiek, honkbal, lopen en worstelen, zijn het algemeen prima te verdragen door patiënten met inspanningsastma.

Geen lange perioden van inspanning
Activiteiten waarbij lange perioden van inspanning nodig zijn, zoals voetbal, hardlopen op afstand, basketbal en veldhockey, zijn moeilijker voor patiënten, net als sporten bij koud weer zoals ijshockey, langlaufen en schaatsen. Veel patiënten met astma kunnen echter volledig deelnemen aan deze activiteiten. Zwemmen, wat een sterke duursport is, wordt over het algemeen beter verdragen door patiënten met astma omdat het meestal wordt uitgevoerd in een warme, vochtige luchtomgeving.

Prognose van vernauwing en ontsteking van luchtwegen in longen

De symptomen verdwijnen meestal binnen twintig tot dertig minuten en variëren van mild tot ernstig.

Lees verder

• Astma: Chronische ontsteking van de luchtwegen in de longen
• Allergisch astma: Ontstoken luchtwegen door allergenen
• Beroepsastma: Stoffen in werkomgeving vernauwen luchtwegen
• EHBO bij een astma-aanval (chronische longaandoening)
• Onweerastma: Astma-aanval door onweer en hoog aantal pollen