Inspanningsastma: Hoesten en kortademigheid na sporten

Inspanningsastma, ook wel bekend als inspanningsgebonden bronchoconstrictie, is een aandoening waarbij de luchtwegen in de longen vernauwd en ontstoken raken als gevolg van krachtige of langdurige lichaamsbeweging. Dit kan leiden tot symptomen zoals hoesten, kortademigheid en een beklemmend gevoel op de borst. Hoewel sport essentieel is voor een gezonde levensstijl, kunnen mensen met deze aandoening ook profiteren van lichaamsbeweging door enkele belangrijke voorzorgsmaatregelen te nemen.

• Oorzaken van inspanningsastma
• Risicofactoren van inspanningsgebonden bronchoconstrictie
• Symptomen van astma veroorzaakt door inspanning
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling en preventie
• Koude
• Medicatie
• Opwarmen en afkoelen
• Weer, stuifmeel en luchtvervuiling
• Ziekte
• Tips voor het sporten
• Prognose van vernauwing en ontsteking van de luchtwegen

Oorzaken van inspanningsastma

Tijdens normale ademhaling wordt de ingeademde lucht door de neus opgewarmd en bevochtigd. Bij lichamelijke inspanning, zoals sporten, adem je vaak sneller en dieper, vaak door de mond, wat resulteert in drogere en koelere lucht dan bij ademhaling door de neus. Bij mensen met inspanningsastma zijn de spierbanden rond de luchtwegen extra gevoelig voor deze veranderingen in temperatuur en vochtigheid. Hierdoor kunnen ze samentrekken, wat leidt tot vernauwing van de luchtwegen. De precieze oorzaak van deze vernauwing en ontsteking van de luchtwegen na intensieve lichaamsbeweging is nog niet volledig begrepen (status oktober 2020).

Risicofactoren van inspanningsgebonden bronchoconstrictie

Inspanningsgebonden bronchoconstrictie kan door verschillende factoren worden uitgelokt, waaronder:

• Astma: Ongeveer 90% van de astmapatiënten ervaart deze aandoening, hoewel ook mensen zonder astma hiermee te maken kunnen krijgen.
• Blootstelling aan irriterende stoffen zoals rook en sterke dampen.
• Chemicaliën die worden gebruikt door ijsbaanreinigingsapparatuur.
• Chloor in zwembaden.
• Droge lucht: Droge en/of koude lucht is een belangrijke uitlokkende factor voor luchtwegvernauwing (bronchoconstrictie). Oefeningen in koude, droge lucht kunnen meer astmasymptomen veroorzaken dan activiteiten in warme en vochtige lucht.
• Een recente verkoudheid of astma-episode.
• Hoge pollenaantallen.
• Luchtvervuiling.

Sporters op hoog niveau hebben vaak een verhoogd risico op astma veroorzaakt door inspanning.

Symptomen van astma veroorzaakt door inspanning

Symptomen van inspanningsastma ontstaan meestal binnen vijf tot tien minuten na het begin van de lichaamsbeweging of kort na beëindiging van de activiteit. Het is belangrijk dat patiënten hun arts informeren als zij een van deze symptomen ervaren tijdens het sporten.

De symptomen van inspanningsastma kunnen onder andere omvatten:

• Vermijden van activiteiten, vooral bij jonge kinderen.
• Een beklemmend gevoel op de borst.
• Hoesten (vaak het meest voorkomende symptoom, soms het enige symptoom).
• Kortademigheid tijdens het sporten.
• Ongebruikelijke vermoeidheid tijdens het sporten.
• Slechtere sportprestaties dan verwacht.
• Wheezing (piepend geluid bij uitademing).

Diagnose en onderzoeken

Voor de diagnose van inspanningsastma is een grondige medische geschiedenis noodzakelijk. De arts zal de ademhaling meten vóór, tijdens en na de lichaamsbeweging om de longfuncties te testen, vaak met behulp van spirometrie. Dit helpt bij het vaststellen van eventuele luchtwegvernauwing en het effect van fysieke activiteit op de ademhaling.

Behandeling en preventie

Het is belangrijk dat patiënten met inspanningsastma fysieke activiteit niet volledig vermijden. Met de juiste voorzorgsmaatregelen kan men toch actief blijven en de astmasymptomen onder controle houden.

Koude

Patiënten wordt aangeraden een sjaal over de neus en mond te dragen of binnen te sporten bij koud en droog weer. Dit helpt de lucht die in de luchtwegen komt te verwarmen en te bevochtigen.

Medicatie

Het gebruik van astma-inhalatoren of bronchodilatatoren (luchtwegverwijders) voorafgaand aan de lichaamsbeweging kan helpen om de symptomen onder controle te houden. Deze kortwerkende medicatie moet bij voorkeur tien minuten voor het sporten worden ingenomen. Deze medicijnen voorkomen dat de luchtwegen samentrekken of helpen bij het ontspannen van de luchtwegen, wat de astma door inspanning onder controle houdt. Volg altijd de instructies van de arts voor het gebruik van andere voorgeschreven medicijnen.

Opwarmen en afkoelen

Het is verstandig om voorafgaand aan de training op te warmen en na de training af te koelen. Dit helpt bij het voorkomen van astmasymptomen door de lichaamstemperatuur en ademhaling geleidelijk aan te passen.

Weer, stuifmeel en luchtvervuiling

Patiënten met allergieën en astma moeten hun training beperken tijdens dagen met hoge stuifmeelniveaus of bij extreem lage temperaturen en veel luchtvervuiling.

Ziekte

Infecties zoals verkoudheid, griep en sinusitis kunnen astmasymptomen verergeren. Het is raadzaam om lichaamsbeweging te vermijden wanneer men ziek is om verdere verergering van de symptomen te voorkomen.

Tips voor het sporten

Opteren voor korte, periodieke periodes van inspanning
Voor een actieve levensstijl zijn sommige activiteiten geschikter dan andere voor mensen met inspanningsastma. Activiteiten met korte, periodieke periodes van inspanning, zoals volleybal, gymnastiek, honkbal, wandelen en worstelen, worden doorgaans goed verdragen door patiënten met inspanningsastma.

Vermijden van lange perioden van inspanning
Activiteiten die lange perioden van inspanning vereisen, zoals voetbal, langeafstandslopen, basketbal en veldhockey, kunnen uitdagender zijn voor patiënten met inspanningsastma. Ook sporten in koude omstandigheden zoals ijshockey, langlaufen en schaatsen kunnen moeilijker zijn. Zwemmen, dat vaak wordt uitgevoerd in een warme, vochtige omgeving, wordt over het algemeen beter verdragen door mensen met astma.

Prognose van vernauwing en ontsteking van de luchtwegen

De symptomen van inspanningsastma verdwijnen meestal binnen twintig tot dertig minuten na de activiteit. De ernst van de symptomen kan variëren van mild tot ernstig. Met de juiste behandeling en preventieve maatregelen kunnen de meeste patiënten hun symptomen effectief beheren en actief blijven.

Lees verder

• Astma: Chronische ontsteking van de luchtwegen in de longen
• Allergisch astma: Ontstoken luchtwegen door allergenen
• Beroepsastma: Stoffen in werkomgeving vernauwen luchtwegen
• EHBO bij een astma-aanval (chronische longaandoening)
• Onweerastma: Astma-aanval door onweer en hoog aantal pollen