Erytroplakie: Rode vlekken in mond met risico op kanker

Erytroplakie (ook wel erytroplasie genoemd) is een zeldzame aandoening waarbij platte, rode letsels ontstaan op slijmvliesgebieden. Dit komt voornamelijk voor in de mondholte. Mensen die roken en/of overmatig alcohol gebruiken hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van deze rode vlekken, die pijn en branderigheid kunnen veroorzaken. De arts kan deze letsels verwijderen via chirurgie of laserbehandeling, omdat erytroplakie een precancereuze aandoening kan zijn die kan evolueren naar mondkanker. Na de behandeling is langdurige medische opvolging essentieel, omdat de kanker soms terug kan keren. Regelmatige bezoeken aan de tandarts en het nastreven van een gezonde levensstijl helpen het risico op erytroplakie en de bijbehorende complicaties te verlagen.

• Epidemiologie van erytroplakie
• Oorzaken en risicofactoren van erytroplakie
• Symptomen: Rode vlekken in het mondgebied
• Uiterlijk
• Klachten
• Diagnose en onderzoeken
• Diagnostisch onderzoek
• Differentiële diagnose
• Behandeling
• Complicaties
• Preventie van erytroplakie

Epidemiologie van erytroplakie

Erytroplakie is een zeldzame aandoening die vooral voorkomt bij oudere volwassenen. De aandoening komt vaker voor bij mannen dan bij vrouwen, met een hogere prevalentie bij mannen tussen de 65 en 74 jaar. Het is vooral gerelateerd aan bepaalde risicofactoren zoals overmatig alcoholgebruik en roken.

De incidentie van erytroplakie is relatief laag in de algemene bevolking, maar de aandoening is meer prominent in populaties met hoge blootstelling aan de genoemde risicofactoren. De prevalentie van erytroplakie in de mondholte wordt geschat op minder dan 1% van de algemene bevolking, hoewel deze cijfers kunnen variëren afhankelijk van de geografische locatie en de specifieke risicogroepen. In klinische settings, zoals tandartspraktijken en mondzorgcentra, kan de frequentie van erytroplakie hoger zijn, vooral bij patiënten die roken of overmatig alcohol drinken.

De kans op het ontwikkelen van erytroplakie neemt toe met de duur en intensiteit van blootstelling aan de risicofactoren, en het wordt vaak gezien bij patiënten die al andere mondslijmvliesafwijkingen hebben.

Oorzaken en risicofactoren van erytroplakie

Erytroplakie is een aandoening met een onbekende oorzaak, maar het komt vooral voor bij patiënten die overmatig alcohol consumeren en veel roken. De aandoening treft voornamelijk mensen van middelbare leeftijd en ouderen, met een hogere prevalentie bij mannen tussen 65 en 74 jaar. Risicofactoren zijn onder andere een infectie met het humaan papillomavirus (HPV) en een verzwakt immuunsysteem. Slechte mondhygiëne, abnormale tandpositionering en chronische candidiasis zijn relatief zeldzame risicofactoren. Blootstelling aan ultraviolette straling kan een risicofactor zijn voor erytroplakie van de lippen.

Symptomen: Rode vlekken in het mondgebied

Uiterlijk

Erytroplakie wordt gekenmerkt door vurige rode gebieden in de mondholte, wat een verschil maakt met leukoplakie, die witte vlekken veroorzaakt. Erytroplakie kan voorkomen op het zachte gehemelte, de tong (tongrand), in de mondbodem, de achterkant van de keel, de lippen of andere delen van de mond. De rode letsels kunnen niet zelf worden weggeveegd of verwijderd. Meestal is er sprake van één enkele, solitair letsel met een zachte, fluweelachtige textuur. Vaak zijn er naast de rode, scherp begrensde gebieden geen andere symptomen aanwezig.

Klachten

Naast de rode vlekken kunnen ook andere symptomen optreden bij erytroplakie, zoals:

• bloedende letsels
• metaalsmaak in de mond
• mondzweren
• pijnlijke en branderige gevoelens in de mond
• rode tong
• rode vlekken op het gehemelte
• rode vlekken op het tandvlees
• tongpijn

Soms vertoont een letsel zowel rode als witte gebieden. Artsen gebruiken dan de term ‘gespikkelde leukoplakie’ of ‘erytro-leukoplakie’.

Diagnose en onderzoeken

Diagnostisch onderzoek

Erytroplakie kan een voorstadium zijn van kanker (premaligne slijmvliesafwijking), zoals mondkanker of tongkanker, vaak van het type plaveiselcelcarcinoom. Erytroplakie kan sneller ontaarden in kanker dan leukoplakie. Een biopsie is noodzakelijk om kanker uit te sluiten of te bevestigen.

Differentiële diagnose

De symptomen van erytroplakie kunnen ook lijken op andere aandoeningen zoals erythemateuze candidose en erosieve lichen planus. Differentiële diagnose is cruciaal om een juiste behandeling te waarborgen.

Behandeling

Aangezien erytroplakie kan transformeren naar mondkanker, is het belangrijk om de rode gebieden te verwijderen. Dit kan door middel van chirurgie of CO2-laserbehandeling. Na de behandeling is regelmatige controle noodzakelijk, omdat erytroplakie kan terugkeren. Patiënten wordt aangeraden te stoppen met roken en alcoholconsumptie te beperken.

Complicaties

Erytroplakie kan ontaarden in kanker, vaak plaveiselcelcarcinoom. Ondanks verwijdering van de letsels kan de kanker terugkeren, zowel op de behandelde plaats als op andere locaties in de mond of het hoofd-halsgebied (hoofd- en halskanker). Langdurige opvolging door een arts is essentieel.

Preventie van erytroplakie

Regelmatige mond- en tandonderzoeken zijn cruciaal voor vroege detectie van erytroplakie. Goede mondhygiëne en een gezonde levensstijl kunnen het risico verlagen. Dit omvat:

• Gezond en gevarieerd eten, met een focus op voedingsmiddelen rijk aan vitamine A en bètacaroteen
• Beperkte alcoholconsumptie
• Stoppen met roken

Regelmatige bezoeken aan de tandarts en het nastreven van een gezonde levensstijl blijven de belangrijkste maatregelen om erytroplakie en de mogelijke complicaties te voorkomen.

Lees verder

• Mondkanker: Kanker in mond met slikproblemen en gezwel
• Tongkanker: Zweren, zwelling en pijn aan tonggebied
• Mondspruw: Schimmelinfectie aan mond met witte vlekken
• Leukoplakie: Verdikte witte vlekken in mond en wangen
• Rode vlekken op gehemelte: Oorzaken van roodheid in de mond