CRPS: een pijnsyndroom in de gewrichten

CRPS is de afkorting voor complex regionaal pijnsyndroom. Het is een zeer zeldzame aandoening en staat bekend onder verschillende namen zoals posttraumatische dystrofie en ziekte van Südeck. De ziekte komt voornamelijk voor na een ongeval. Toch kan het syndroom ook ontstaan na een operatie. In enkele gevallen gaat de pijn die het syndroom veroorzaakt vanzelf over, maar bij de meeste patiënten is een op maat gemaakte behandeling nodig om te pijn te verlichten of te laten verdwijnen.

Wat is CRPS?

Het complex regionaal pijnsyndroom is een zeldzame aandoening die zich in de ledematen van de patiënt vestigt. De patiënt voelt hevige pijnscheuten ter hoogte van de ledematen die brandend aanvoelen. Ook is het mogelijk dat de patiënt na verloop van tijd krachtverlies heeft in deze ledemaat. Voorbeelden hiervan zijn het gevoel hebben door het been te zakken als je even recht blijft staan of moeite hebben om een glas op te tillen.

Symptomen

Het bekendste symptoom van de aandoening is pijn. Doorgaans heeft de patiënt dag in dag uit branderige pijnscheuten ter hoogte van een of meerdere ledematen. Toch heeft het complex regionaal pijnsyndroom ook andere algemene symptomen zoals:

• spierzwakte
• functieverlies van een lidmaat zoals de hand
• overgevoeligheid van de huid
• zwelling
• ook bij temperatuurschommelingen wordt pijn ervaren
• afbraak van huid, spieren of botten

Stadia van CRPS

In de medische wereld wordt CRPS aangeduid in verschillende stadia. Dit gaat van licht naar zwaar.

Hypertrofisch stadium
In het eerste stadium, ook wel hypertrofisch stadium genaamd, zit de ledemaat nog in het genezingsproces na beschadiging. Bij een normaal genezingsproces neemt de pijn geleidelijk aan af. Dit is niet zo bij CRPS. Hier ervaart de patiënt opnieuw meer gevoeligheid in de ledemaat. Dit kan zich uiten in overgevoeligheid van de huid, stijfheid van het gewricht of zwelling. De pijn kan brandend, stekend of zeurend aanvoelen. In sommige gevallen wordt de pijn erger bij belasten van de ledemaat.

Atrofisch stadium
In het tweede stadium, ook wel het atrofisch stadium genaamd, wordt de huid dunner. Ook kan de huid veranderen van kleur. Meestal gaat het om een rode of blauwe verkleuring van de huid. Ook kan de patiënt meer pijn ervaren dan in het vorige stadium. Verder verstijft het gewicht. Deze verstijving kan op korte tijd heel erg worden. Dit merkt de patiënt omdat hij zijn ledemaat veel minder soepel kan bewegen.

Stabiliteitsstadium
In het derde stadium, ook wel stabiliteitsstadium genaamd, zal de pijn geleidelijk aan afnemen. Toch heeft de patiënt nog steeds klachten. Vaak is het gewricht helemaal verstijft waardoor het nog moeilijk is om de ledemaat te gebruiken in het dagelijkse leven. De huidverkleuring die de patiënt in het vorige stadium ontwikkelde zal blijvend zijn.

Hoe ontstaat het complex regionaal pijnsyndroom?

In de meeste gevallen ontstaat CRPS door een vorm van trauma. Dit kan een operatie zijn, maar ook een ongeval. Wat nu precies zorgt voor CRPS is nog onbekend. Anno 2019 is duidelijk dat zenuwbeschadiging tijdens een voorafgaand trauma aan de basis ligt. Dit in combinatie met een ontstekingsreactie. Met andere woorden wordt een zenuw tijdens een ongeval of operatie beschadigd en treedt er een ontstekingsreactie op. Deze beschadiging werkt CRPS in de hand. De wetenschap vermoedt dat genetische factoren een invloed kunnen hebben op het ontwikkelen van CRPS. Al wordt dit verband nog verder wetenschappelijk onderzocht.

Diagnose

Het is niet eenvoudig om een diagnose te stellen. Dit komt omdat er geen goede tests bestaan om onmiddellijk CRPS te herkennen. Bovendien komt pijn verschillende vormen voor. Vaak hebben verschillende aandoeningen dezelfde pijnklachten. De arts denkt dan vaak aan meer voor de hand liggende aandoeningen dan aan CRPS. Hierdoor wordt de aandoening soms laat vastgesteld.

Om de diagnose van CRPS te stellen zijn verschillende onderzoeken nodig waaronder een botscan, een MRI-scan, een lichamelijk onderzoek, een onderzoek van de zenuwen en eventueel een RX. Verder wordt ook altijd de voorgeschiedenis bekeken van de patiënt. Hierbij wordt extra gelet op operaties die de patiënt heeft gehad of ongevallen die de patiënt heeft meegemaakt.

Behandeling

Het is zeer belangrijk om zo snel mogelijk de juiste diagnose te krijgen. Dit omdat er dan meer behandelmogelijkheden zijn en de patiënt sneller geholpen kan worden. Het behandelen van een complex regionaal pijnsyndroom vraagt een multidisciplinaire aanpak. Er wordt dan ook via verschillende kanalen geprobeerd om het syndroom aan te pakken.

Medicatie

Medicatie speelt een rol in pijnverlichting. Zo wordt door de arts een pijnstiller voorgeschreven. Meestal gaat het om sterke pijnstilling al dan niet met morfine. Verder worden ook ontstekingsremmers voorgeschreven. Dit in de vorm van NSAID’s, niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen, of corticosteroïden. In sommige gevallen wordt gekozen voor een combinatiepreparaat van pijnstilling en een ontstekingsremmer. Wanneer deze medicatie niet helpt, kan de arts ook medicatie voorschrijven speciaal voor zenuwpijnen. Hierbij wordt gekozen voor een vorm van antidepressiva of anti-epileptica in lage dosis. Deze kunnen verlichting bieden, maar werken niet bij elke patiënt.

In sommige gevallen wordt gekozen voor een natuurlijke ontstekingsremmer. Bespreek dit altijd met je arts en neem nooit op eigen risico zomaar een natuurlijke ontstekingsremmer in.

Fysiotherapie

Fysiotherapie is een belangrijke stap in het behandelen van CRPS. Dit omdat je van nature een aangetaste ledemaat gaat ontlasten. Via fysiotherapie leer je op de juiste manier je aangetaste ledemaat te gebruiken. Op die manier heb je minder kans op verstijving van het gewricht. Ook zal je minder krachtverlies ervaren. Hierbij is het wel belangrijk om fysiotherapie te volgen onder begeleiding van een fysiotherapeut. Zoek nooit op het internet wat oefeningen op waarvan je denkt dat ze wel zullen helpen. De oefeningen kunnen ook net slecht zijn voor je gewricht. De fysiotherapeut zorgt voor een op maat gemaakte aanpak.

Andere behandelingsmethoden

Wanneer ondanks een combinatie van fysiotherapie en medicatie geen resultaten worden behaald kan de arts voorstellen om ruggenmergstimulatie te proberen. Dit is niet bij elke patiënt mogelijk. Bovendien is het een zeer dure behandeling en weet de arts niet op voorhand of er een zichtbaar resultaat zal zijn na de sessie. Er kan ook overwogen worden om transcutane elektrische zenuwstimulatie te proberen. Ook hierbij is er geen zekerheid dat de therapie zal werken en de pijn zal afnemen.

In zeer uitzonderlijke gevallen wordt samen met de patiënt overwogen om de aangetaste ledemaat te amputeren. Dit wordt enkel uitgevoerd wanneer alle andere behandelingsmogelijkheden geprobeerd zijn en het multidisciplinair team geen andere optie ziet. Dit wordt uitvoerig besproken met de patiënt.

Lees verder

• VAS, visuele analoge schaal voor pijn