Natuurlijke middelen tegen hoofdpijn: zelfzorg & behandeling

Hoofdpijn komt in allerlei vormen en gradaties voor. De meest voorkomende hoofdpijn is spanningshoofdpijn, wat voelt als een drukkende, knellende pijn aan beide kanten van het hoofd, of als een strakke band om het hoofd. Er worden anno 2024 meer dan 200 soorten hoofdpijn onderscheiden, variërend van spanningshoofdpijn tot inspanningshoofdpijn, waar vooral sporters last van kunnen hebben. Als je voor het eerst ernstige hoofdpijn ervaart of gedurende een langere periode of in een onbekende vorm, dan is het belangrijk om je huisarts te raadplegen en niet te gaan experimenteren met huismiddeltjes en zelfzorgmaatregelen. Maar als het een milde of matige hoofdpijn is, die je in het verleden zo nu en dan hebt ervaren na een stressvolle werkdag of een slapeloze nacht, dan kunnen natuurlijke middelen zeker verlichting brengen.

• Warmte en koude ter behandeling van hoofdpijn
• Warmte
• koude
• Etherische oliën
• Natuurlijke middelen (kruidengeneeskunde)
• Wilgenbast
• Moerasspirea
• Gember
• Voeding en drinken
• Cafeïne
• Water drinken
• Beperk alcohol
• Vermijd voedingsmiddelen met veel histamine
• Zelfzorg met vitaminen en mineralen
• Magnesium
• Vitamine B-complex
• Co-enzym Q10
• Slaap en beweging
• Beweging bij hoofdpijn
• Zorg voor voldoende slaap
• Huisarts raadplegen

Warmte en koude ter behandeling van hoofdpijn

Warmte

Warmte is vooral effectief bij spanningshoofdpijn, omdat het spierspanning vermindert. Een warmtekussen of hotpack in de nek doet het dan goed, maar ook een warme kersenpitkussen of een vochtig warm kompres zijn goede maatregelen bij deze vorm van hoofdpijn. Ook wordt vaak een warm bad aanbevolen bij spanningshoofdpijn, maar dat helpt echter niet altijd. Het kan namelijk de bloeddruk verlagen en de hoofdpijn verergeren.

koude

Sommige vormen van hoofdpijn worden (gedeeltelijk) veroorzaakt door uitgezette bloedvaten die op de zenuwen drukken en in dergelijke gevallen kan het toepassen van iets kouds op het pijnlijke gebied soelaas bieden. Het kan een deel van de druk verlichten die de kloppende hoofdpijn veroorzaakt. Als je een gelpad uit de koelkast of een koud washandje op je voorhoofd of slapen houdt gedurende enkele minuten, dan kan dat de perceptie van pijn verminderen.

Etherische oliën

Het pijnstillende effect van pepermuntolie is in verschillende onderzoeken bewezen en is vergelijkbaar met het gebruik van een pijnstiller.[1] Doorslaggevend is dat je het op een groot gebied moet toepassen op het voorhoofd en de slapen en je dus niet te zuinig moet zijn. Pas wel op voor oog- en huidirritatie en geen pure maar verdunde pepermuntolie. Er zijn bijvoorbeeld preparaten te vinden die tien procent pepermuntolie bevatten. Let op: voor jonge kinderen zijn etherische oliën niet geschikt. Ook moeten mensen die aan astma lijden, vooraf met hun huisarts overleggen of zij dit middel kunnen gebruiken. Je kunt de olie met je handen aanbrengen. Door het in de huid te wrijven ondersteun je het ontspannende effect. Het is bekend dat muntolie de zenuwuiteinden in je huid (koudereceptoren) stimuleert, wat waarschijnlijk verantwoordelijk is voor een deel van het analgetische effect.

Natuurlijke middelen (kruidengeneeskunde)

Wilgenbast

Een soort kruidenpijnstiller is de wilgenbast. Reeds in 1763 beschreef de Engelse predikant Edmund Stone de pijnstillende en koortsverlagende werking van extracten van de wilgenbast. Kruidenbast bevat salicylaten, die voorlopers zijn van de bekende pijnstiller acetylsalicylzuur. Dit middel is vooral bekend onder de merknaam Aspirine. Het was voor de opkomst van paracetamol de meest gebruikte pijnstiller. De inhoud van wilgenbast is vergelijkbaar, maar niet zo intens als Aspirine. Als je gaat voor wilgenthee, dan zal je moeten wennen aan de bittere smaak ervan; de tablet- of capsulevorm is aangenamer. De toepassing wordt niet aanbevolen voor mensen die bloedverdunners gebruiken en wilgenbastpreparaten zijn niet geschikt voor kinderen.

Moerasspirea

In geval van hoofdpijn tijdens een griepinfectie, heeft wilgenbastthee zijn waarde bewezen met de medicinale plant moerasspirea, een vaste plant uit de rozenfamilie. Moerasspirea bevat ook voorlopers van acetylsalicylzuur en heeft een mild pijnstillend effect. Belangrijk: iedereen die allergisch is voor salicylaten mag geen wilgenschors en moerasspirea gebruiken. Vraag je huisarts of apotheker eventueel om advies.

Gember

Gemberwortel bevat veel nuttige verbindingen, waaronder antioxidanten en ontstekingsremmende stoffen. Een studie onder 100 mensen met chronische migraine vond dat 250 mg gemberpoeder even effectief was als de conventionele hoofdpijnmedicatie sumatriptan voor het verminderen van migraine.[2] Bovendien helpt gember misselijkheid en braken te verminderen, veel voorkomende symptomen die kunnen optreden bij ernstige hoofdpijn. Je kunt gemberpoeder in capsulevorm nemen of een krachtige thee met verse gemberwortel maken.

Voeding en drinken

Cafeïne

Lage bloeddruk veroorzaakt vaak hoofdpijn, vooral bij jonge vrouwen. Dan verbetert een espresso of koffie de symptomen, omdat cafeïne de bloedvaten vernauwt en de bloeddruk verhoogt. Het effect is echter vooral merkbaar bij mensen die gewoonlijk nauwelijks tot geen koffie drinken. Bij regelmatige en hogere consumptie wordt het effect vaak weggepoetst als gevolg van gewenning.

Water drinken

Onvoldoende hydratatie kan leiden tot hoofdpijn. Studies hebben zelfs aangetoond dat chronische uitdroging een veel voorkomende oorzaak is van spanningshoofdpijn en migraine. Gelukkig is aangetoond dat het drinken van water binnen 30 minuten tot drie uur verlicht de hoofdpijnsymptomen bij de meeste uitgedroogde personen verlicht. Bovendien kan uitdroging de concentratie verminderen en prikkelbaarheid veroorzaken, waardoor je symptomen nog erger lijken. Om uitdrogingshoofdpijn te voorkomen, moet je de hele dag door voldoende water drinken en waterrijk voedsel eten.

Beperk alcohol

Hoewel het nemen van een alcoholische drank bij de meeste mensen geen hoofdpijn veroorzaakt, hebben studies aangetoond dat alcohol migraine kan veroorzaken bij ongeveer een derde van degenen die frequente hoofdpijn ervaart. Van alcohol is ook aangetoond dat het bij veel mensen spanningshoofdpijn en clusterhoofdpijn veroorzaakt. Alcohol is een vaatverwijder, wat betekent dat het de bloedvaten verwijdt en het bloed vrijer laat stromen. Vasodilatatie kan bij sommige mensen hoofdpijn veroorzaken. Hoofdpijn is een veel voorkomende bijwerking van vaatverwijders zoals bloeddrukmedicatie. Bovendien werkt alcohol als een diureticum, waardoor het lichaam vocht en elektrolyten verliest door vaak te plassen. Dit vochtverlies kan leiden tot uitdroging, wat hoofdpijn kan veroorzaken of verergeren.

Vermijd voedingsmiddelen met veel histamine

Histamine is een chemische stof die van nature in het lichaam voorkomt en een rol speelt in het immuunsysteem, de spijsvertering en het zenuwstelsel. Het wordt ook aangetroffen in bepaalde voedingsmiddelen, zoals oude kaas, gefermenteerd voedsel, bier, wijn, gerookte vis en vleeswaren. Onderzoek suggereert dat het consumeren van histamine migraine kan veroorzaken bij mensen die er gevoelig voor zijn. Histamine-rijk voedsel uit het dieet verwijderen kan een nuttige strategie zijn voor mensen die vaak hoofdpijn hebben.

Zelfzorg met vitaminen en mineralen

Magnesium

Magnesium is een belangrijk mineraal dat nodig is voor talloze functies in het lichaam, waaronder de controle van bloedsuiker en de werking van het zenuwstelsel (zenuwtransmissie). Interessant is dat magnesium ook een veilige, effectieve remedie voor hoofdpijn is gebleken. Er zijn aanwijzingen dat magnesiumgebrek vaker voorkomt bij mensen die vaak migraine krijgen, in vergelijking met mensen die geen tekort hebben.

Vitamine B-complex

B-vitamines zijn een groep in water oplosbare micronutriënten die veel belangrijke functies in het lichaam vervullen. Ze dragen bijvoorbeeld bij aan de synthese van neurotransmitters en helpen voedsel om te zetten in energie. Sommige B-vitamines kunnen een beschermend effect hebben tegen hoofdpijn. Verschillende onderzoeken hebben aangetoond dat de B-vitaminesupplementen riboflavine (B2), foliumzuur, B12 en pyridoxine (B6) hoofdpijnsymptomen kunnen verminderen.

Slaap en beweging

Beweging bij hoofdpijn

Pijn aan de achterkant van het hoofd en de nek kan in veel gevallen goed worden gecorrigeerd door oefeningen, strekken en het losmaken van de spieren. Soms is een wandeling van twintig minuten in de frisse lucht voldoende als je de hele dag aan je bureau hebt gezeten. De verhoogde zuurstoftoevoer in de open lucht stimuleert metabole processen en bloedcirculatie. En het kijken in de verte ontspant de ogen, omdat vermoeide ogen door langdurig te turen naar het beeldscherm ook kan leiden tot hoofdpijn. Het is het beste om gedurende de dag elk uur een korte pauze te nemen en een ontspanningssessie te plannen waarin je wat oefeningen doet.

Zorg voor voldoende slaap

Slaaptekort kan op veel manieren schadelijk zijn voor je gezondheid en kan bij sommige mensen zelfs hoofdpijn veroorzaken. Het is echter ook aangetoond dat het krijgen van teveel slaap hoofdpijn veroorzaakt, waaruit volgt dat de juiste hoeveelheid slaap belangrijk is voor mensen die op zoek zijn naar natuurlijke hoofdpijnpreventie. De meeste mensen hebben behoefte aan zeven tot negen uur slaap per nacht.

Huisarts raadplegen

Wanneer kun je het beste je huisarts raadplegen bij hoofdpijn? Als je zelden hoofdpijn hebt die verdraagbaar is en niet lang duurt, helpen huismiddeltjes of lichte pijnstillers meestal. In de volgende gevallen is het alleszins raadzaam om je huisarts te raadplegen:

• bij een vorm van hoofdpijn die je niet eerder hebt gehad
• wanneer de hoofdpijn na weken en maanden terugkeert
• wanneer de pijn ontstaat na een hoofdletsel of een of meer dagen na een hersenschudding optreedt
• wanneer de hoofdpijn gepaard gaat met misselijkheid en braken
• wanneer hoofdpijn gepaard gaat met koorts en/of een stijve nek

Noten:

1. Drugbank. Peppermint oil. https://www.drugbank.ca/drugs/DB11198 (ingezien op 9-9-2019)
2. Maghbooli M, Golipour F, Moghimi Esfandabadi A, Yousefi M. Comparison between the efficacy of ginger and sumatriptan in the ablative treatment of the common migraine. Phytother Res. 2014 Mar;28(3):412-5. doi: 10.1002/ptr.4996. Epub 2013 May 9.

Lees verder

• Hoofdpijn aan voorhoofd: oorzaken van pijn aan voorhoofd
• Hoofdpijn bij de slaap: oorzaken van arteriitis temporalis
• Hoofdpijn: soorten, symptomen, oorzaak en behandeling
• Hoofdpijn en zwanger: mogelijke oorzaken en wat te doen?
• Hoofdpijn natuurlijk genezen, bestrijden of behandelen