Fototherapie (behandeling via licht) voor psoriasis: Soorten

Fototherapie (behandeling via licht) is inzetbaar voor het behandelen van veel huidziekten waaronder matige tot ernstige psoriasis of psoriasis die niet reageert op andere behandelingen. Bij fototherapie wordt gebruik gemaakt van ultraviolet (UV) licht dat op de huid schijnt. Hierdoor vermindert of verdwijnt de omvang, jeuk en het uiterlijk van psoriasisplaques. Fototherapie geneest psoriasis niet, maar het helpt patiënten om de huidziekte onder controle te krijgen waardoor de kwaliteit van leven verbetert. Fototherapie vermindert een huidontsteking en vertraagt de productie van huidcellen. Naast de vele voordelen zijn er ook enkele bijwerkingen gekoppeld aan deze behandelmethode, zoals een verhoogd risico op het ontwikkelen van huidkanker.

• Indicatie
• Tegenindicatie
• Procedure van lichttherapie voor behandeling van psoriasis
• Effectiviteit van fototherapie op de huid
• Soorten behandeling via licht
• Balneofototherapie
• Breedband UVB
• Laser UVB
• Lichtarm of lasertherapie op een laag niveau (koude laserbehandeling)
• Orale PUVA
• Pulserende kleurstoflaser (PDL)
• Smalband UVB
• Topische PUVA
• UVB-fototherapie thuis
• Bijwerkingen van behandeling via UV-stralen
• Prognose van chronische huidziekte

Indicatie

Een arts of huidspecialist beveelt een behandeling via licht aan als crèmes en lotions niet voldoende zijn om de symptomen van psoriasis onder controle te houden. Patiënten met matige tot ernstige psoriasis hebben baat bij de behandeling via licht. Bij matige psoriasis treft de aandoening drie tot tien procent van het lichaam, terwijl ernstige psoriasis meer dan 10 procent van het lichaam aantast.

Tegenindicatie

De arts moet altijd op de hoogte zijn van het gebruik van eventuele huidige supplementen of medicijnen voordat de patiënt fototherapie kan krijgen. Patiënten die namelijk medicijnen en zelfzorgtoevoegingen gebruiken die de huid gevoeliger maken voor UV-straling, mogen geen fototherapie ondergaan.

Deze lichtgevoelige medicijnen omvatten:

• anticonceptiva
• antihistaminica (medicijnen voor het behandelen van een allergische reactie)
• diuretica (plaspillen)
• sulfagemedicijnen

Ook moeten bepaalde mensen een behandeling via licht voor psoriasis vermijden:

• patiënten met bekende lichtgevoeligheidsproblemen
• patiënten met een geschiedenis van huidkanker, zowel een melanoom als een niet-melanoom
• patiënten met een zwak immuunsysteem
• patiënten met lupus (chronische auto-immuunaandoening)
• zwangere vrouwen

Procedure van lichttherapie voor behandeling van psoriasis

Het hele lichaam of anders een deel van het lichaam wordt behandeld via fototherapie, afhankelijk van de getroffen plaats(en). Voor de behandeling beschermt de arts de gevoelige huidgebieden, zoals de ogen en geslachtsorganen. Meestal zijn meerdere sessies vereist om geleidelijk de hoeveelheid tijd te vergroten dat de huid wordt blootgesteld aan UV-licht en om de huid de tijd te geven om te helen. Patiënten ondergaan gewoonlijk drie tot vijf fototherapiesessies per week gedurende twee à drie maanden. Patiënten zien meestal een verbetering binnen twee tot vier weken, afhankelijk van het type behandeling via licht. De huid van elke patiënt reageert anders op fototherapie, zowel in de mate waarin de symptomen van psoriasis verbeteren alsook hoelang deze voordelen duren. De gemiddelde remissietijd is drie tot twaalf maanden. Fototherapie voor de behandeling van psoriasis verhoogt het risico op huidkanker, en daarom adviseren artsen om het levensduurgebruik van psoraleen-en-ultraviolet-A-fototherapie (PUVA) te beperken tot 150 sessies.

Effectiviteit van fototherapie op de huid

Fototherapie is effectief voor het verminderen of verwijderen van de symptomen van psoriasis. Naar schatting drie op de vier patiënten die gebruik maken van smalband ultraviolet B therapie (UVB), het meest voorkomende type behandeling, krijgt een heldere huid door de fototherapie. Dit duurt minimaal zes maanden. Smalband UVB behandelingen zijn effectief tegen acute psoriasis guttate (druppelpsoriasis). 50-90% van de patiënten met psoriasis merkt hierdoor een zichtbare verbetering of een volledige vermindering van de symptomen.

Soorten behandeling via licht

Er zijn veel verschillende soorten fototherapie voor psoriasis, waaronder verschillende soorten licht en apparatuur. Een arts opteert voor een type op basis van de volgende factoren:

• de aangetaste lichaamsdelen van de patiënt
• de algehele gezondheid van de patiënt
• de ernst van de psoriasis
• de hoeveelheid van het lichaam die door psoriasis aangetast is
• het huidtype van de patiënt

Twee types UV-licht zijn bruikbaar bij fototherapie voor de behandeling van de chronische huidziekte.

• UVA heeft een lange golflengte. Het gaat mogelijk door glazen ramen en dringt dan ook door tot diepere huidlagen. Patiënten moeten UVA-behandelingen gebruiken in combinatie met psoraleen, waardoor de huid ontvankelijker wordt voor UVA-stralen.
• UVB heeft een kortere golflengte. Het bereikt alleen de bovenste huidlagen en vereist geen psoraleen.

Volgende soorten fototherapie voor psoriasis zijn mogelijk.

Balneofototherapie

De patiënt ondergaat fototherapie tijdens het baden in warm water met specifieke substanties gedurende twintig minuten. De huid wordt blootgesteld aan kunstmatig UV-licht tijdens het baden, of onmiddellijk daarna. Het bad bevat vaak een oplossing gemaakt van keukenzout of Dode Zee zout.

Breedband UVB

Breedband fototherapie is de oudste vorm van behandeling via licht voor psoriasis. Het gebruikt een bredere golflengte dan smalbandtherapie.

Laser UVB

Lasertechnieken gebruiken een kleinere, meer gerichte straal UVB-licht. Artsen opteren voor deze techniek wanneer psoriasis minder dan vijf procent van het lichaam aantast.

Lichtarm of lasertherapie op een laag niveau (koude laserbehandeling)

Artsen bevelen deze behandeling aan voor andere vormen van ontsteking en chronische pijn.

Orale PUVA

Bij orale PUVA neemt een patiënt voor de therapie pillen die psoraleen bevatten. Deze vorm van behandeling is nuttig zijn voor zeer dikke plaques.

Pulserende kleurstoflaser (PDL)

Artsen gebruiken meestal PDL voor kleine letsels op het huidoppervlak of voor nagelpsoriasis.

Smalband UVB

Smalband fototherapie, de meest voorkomende behandeling via licht, beperkt de lichtgolflengte tot 311-313 nanometer, om mogelijke bijwerkingen onder controle te houden.

Topische PUVA

Met PUVA moet een patiënt in een bad met psoraleen gaan liggen of wordt een lotion met psoraleen aangebracht, waardoor de huid ontvankelijker wordt voor de volgende behandeling met UV-licht.

UVB-fototherapie thuis

Artsen adviseren soms een nazorgbehandeling thuis. De patiënt moet dan handmatige of kleinschalige lichtbakken gebruiken om bovenop de psoriasis te plaatsen, om eventuele opflakkeringen onder controle te krijgen.

Bijwerkingen van behandeling via UV-stralen

Een arts kijkt naar de gevoeligheid van een patiënt voor UV-licht bij het plannen van een reeks fototherapiesessies. Ondanks deze voorzorgsmaatregel ervaren patiënten mogelijk nog steeds bijwerkingen.

Mogelijke bijwerkingen van behandeling via licht zijn onder andere:

• blaren
• een prikkelend of jeukend gevoel
• een verhoogd risico op huidkanker
• een verhoogde kans op koortsblaasjes bij patiënten die hiervoor vatbaar zijn
• folliculitis (ontsteking van de haarzakjes met pijn en jeuk aan de huid)
• milde zonnebrand, die meestal niet ernstig is en goed te behandelen is door de UV-dosering te wijzigen
• tekenen van een voortijdige veroudering van de huid, zoals donkere vlekken en een elastische of leerachtige huid
• verhoogde rode vlekken die na een paar dagen weer verdwijnen

Om de bijwerkingen zo veel mogelijk te beperken, is het belangrijk om natuurlijk zonlicht te vermijden op de dag van de behandeling, of zichzelf buitenshuis te beschermen door geschikte kleding, een zonnebril en een zonnebrandmiddel aan te brengen. Het is met name belangrijk om verdere blootstelling aan zonlicht na PUVA-therapie te voorkomen.

Prognose van chronische huidziekte

Er is anno oktober 2020 geen remedie voor psoriasis, maar met de behandeling via licht is het wel mogelijk om de symptomen van de chronische huidaandoening onder controle te houden en de kwaliteit van leven te verbeteren. Fototherapie is zeer nuttig voor patiënten met matige tot ernstige psoriasis. Doordat er de behandeling via licht een groter risico bestaat op het krijgen van huidkanker, moeten patiënten die een uitgebreide fototherapiebehandeling ondergaan, de huid regelmatig laten onderzoeken door een arts.

Lees verder

• Psoriasis (chronische huidziekte) rond het oog of de ogen
• Psoriasis bij kinderen: Soorten van chronische huidziekte
• Psoriasis guttata: Druppelvormige vlekken op huid met jeuk
• Psoriasis: Chronische huidziekte met droge huid en schilfers
• Psoriasis: Uitlokkende factoren van opflakkering huidziekte