Zelfstandig leven als slechtziende persoon

Sommige mensen ervaren gezichtsproblemen die niet kunnen worden gecorrigeerd met een gewone bril, contactlenzen, medicatie, chirurgische ingrepen of andere therapieën. Personen met een visus van minder dan 20/200, zelfs met corrigerende middelen, worden vaak als maatschappelijk blind beschouwd. Veel van deze ernstig slechtzienden hebben echter nog steeds bruikbaar gezichtsvermogen. Voor mensen met slechtziendheid zijn er tal van hulpmiddelen en aanpassingen beschikbaar die hen in staat stellen om een zelfstandig en kwaliteitsvol leven te leiden.

• Ondersteuning door organisaties voor slechtzienden
• Low Vision-hulpmiddelen
• Verlichting optimaliseren
• Huis en spullen organiseren
• Veiligheid in huis
• Kleding organiseren bij verminderd gezichtsvermogen
• Koken en eten in de keuken
• Medicijnen veilig beheren
• Mobiliteit en onafhankelijkheid

Ondersteuning door organisaties voor slechtzienden

Voor slechtzienden en blinden zijn er verschillende organisaties die hulp en ondersteuning bieden. In Nederland zijn Koninklijke Visio (www.visio.org) en Bartiméus (www.bartimeus.nl) prominent aanwezig en bieden uitgebreide diensten en ondersteuning. In België zijn Blindenzorg Licht en Liefde (www.blindenzorglichtenliefde.be) en de Brailleliga (www.brailleliga.be) de belangrijkste organisaties die slechtziende personen ondersteunen bij het zo zelfstandig mogelijk wonen en leven. Deze organisaties verzorgen trainingen, bieden advies en ontwikkelen hulpmiddelen om de onafhankelijkheid van slechtziende personen te bevorderen.

Low Vision-hulpmiddelen

De keuze van hulpmiddelen en aanpassingen hangt af van het type gezichtsverlies. De belangrijkste soorten visueel verlies zijn:

• Centraal verlies van gezichtsvermogen (moeite met lezen of gezichten herkennen)
• Geen lichtperceptie of volledige blindheid
• Verlies van perifere gezichtsvermogen (zicht aan de zijkanten)

Hulpmiddelen die kunnen worden aangeschaft bij gespecialiseerde leveranciers en blindenzorgorganisaties omvatten onder andere:

• Speciale leesbrillen en andere leeshulpmiddelen
• Telescopische brillen voor beter zicht op afstand
• Horloges en klokken met grote cijfers of spraakweergave
• Loepen en andere optische hulpmiddelen

Het is raadzaam om eerst onafhankelijk hulpmiddelenadvies in te winnen voordat je een hulpmiddel aanschaft. Dit helpt bij het kiezen van de meest geschikte oplossing op basis van de individuele behoeften.

Verlichting optimaliseren

Een goede verlichting is cruciaal voor slechtzienden. Een tafellamp of staande lamp met een zwanenhals of flexibele arm biedt veel comfort door gericht licht op het leesmateriaal of werkgebied te schijnen. Gloeilampen en halogeenlampen kunnen veel licht geven, maar worden heet en moeten met voorzichtigheid worden gebruikt. LED-lampen zijn een betere keuze omdat ze een hoog contrast bieden en minder heet worden dan halogeenlampen. Het is belangrijk om schitteringen te vermijden, omdat deze storend kunnen zijn voor mensen met een verminderd gezichtsvermogen.

Huis en spullen organiseren

Een goed georganiseerd huis is essentieel voor mensen met verminderd gezichtsvermogen. Alle items moeten op een vaste plaats worden bewaard. Het gebruik van duidelijke labels, zoals braille of sprekende etiketten, kan helpen bij het vinden van spullen. Voorwerpen kunnen worden gemarkeerd met verhoogde punten, elastiekjes, klittenband of gekleurde tape om identificatie te vergemakkelijken. Apparaten kunnen worden ingesteld met verhoogde rubberen stippen of markeerpasta om de instellingen duidelijk aan te geven.

Veiligheid in huis

Om valpartijen te voorkomen, moeten losse draden en koorden van de vloer worden verwijderd, en losse kleedjes moeten worden vermeden. Voor sommige slechtzienden, vooral slechtziende senioren, kunnen leuningen in de badkamer en naast het toilet nuttig zijn. Het plaatsen van een antislipmat in bad of douche kan ook helpen bij het voorkomen van uitglijden. Andere aanpassingen in de badkamer, zoals goed geplaatste handgrepen en veilige vloerbedekking, kunnen de veiligheid verhogen.

Kleding organiseren bij verminderd gezichtsvermogen

Het organiseren van kleding is belangrijk voor slechtzienden. Kleding kan worden gegroepeerd en gesorteerd op basis van type, kleur of setjes. Sommige mensen vinden het handig om kleding op kleur te sorteren, terwijl anderen een kleurendetector gebruiken om de kleuren te identificeren. Het gebruik van plastic ringen kan helpen om sokken bij elkaar te houden tijdens het wassen en drogen. Dit maakt het makkelijker om sokken te sorteren en op te bergen.

Koken en eten in de keuken

Voor slechtzienden zijn er aangepaste kookboeken beschikbaar via blindenzorgorganisaties en lectuurorganisaties. Deze boeken zijn beschikbaar in grootletterdruk, braille of spraak. De bedieningselementen van fornuizen, magnetrons en ovens kunnen worden gemarkeerd met verhoogde stippen of merkpasta om het gebruik te vergemakkelijken. Voedselopslag kan worden vergemakkelijkt door het gebruik van sprekende labels of braille-etiketten. Het gebruik van een hoogcontrastmat kan helpen bij het onderscheiden van borden en placemats. Keukentips voor slechtzienden en blinden kunnen extra hulp bieden bij het koken en eten.

Medicijnen veilig beheren

Medicijnen moeten goed georganiseerd worden, zodat ze gemakkelijk kunnen worden gevonden. Labelen met braille of met een viltstift kan helpen bij het identificeren van medicijnen. Bij moeilijkheden met het lezen van etiketten kunnen vergrootglazen of beeldschermloepen nuttig zijn. Een pillendoos met compartimenten voor dagen van de week en tijden van de dag kan helpen bij het organiseren van medicatie. Er zijn ook medicatiedoosjes beschikbaar met braillemarkeringen.

Mobiliteit en onafhankelijkheid

Een mobiliteitsinstructeur van een revalidatiecentrum of blindenorganisatie kan personen met visuele beperkingen helpen om om te gaan met een witte stok en andere mobiliteitshulpmiddelen. Dit stelt hen in staat om zelfstandig boodschappen te doen in de supermarkt en deel te nemen aan sociale activiteiten. Er zijn diverse mobiliteitshulpmiddelen voor slechtzienden beschikbaar die kunnen bijdragen aan een grotere onafhankelijkheid.

Lees verder

• Zelfstandig wonen met een visuele handicap
• Lezen in braille, grootletterdruk en gesproken lectuur
• Blind of slechtziend: Hulpmiddelen bij de mobiliteit
• Blind of slechtziend: Informatie over visuele handicap
• Tips voor slechtziende senioren in thuisomgeving