Omgangstips met blinden en slechtzienden

Het omgaan met iemand die blind of slechtziend is, kan voor mensen zonder visuele beperking soms een uitdaging lijken. Toch is het eenvoudig en hoeft het niet ongemakkelijk te zijn. In essentie zijn blinden en slechtzienden mensen zoals jij en ik, met dezelfde gevoelens, gedachten en belevenissen. Met een beetje kennis en enkele eenvoudige omgangstips kun je de interactie zowel voor jezelf als voor hen aangenaam maken.

• Spreek gerust een blinde of slechtziende persoon aan
• Dring geen hulp op
• Gebruik gerust de woorden ‘zien’, ‘kijken’ en ‘lezen’
• Vermijd vaagheden zoals ‘hier’ en ‘daar’
• Gebruik geen gebaren om te communiceren
• Wees specifiek bij het geven van richtingen
• Geef altijd aan wat je doet of gaat doen
• Houd dingen op een vaste plaats
• Vermijd storende omgevingsgeluiden
• Blijf vriendelijk, duidelijk en respectvol
• Bied niet steeds extra hulp aan
• Wees geduldig en geef tijd om te reageren

Spreek gerust een blinde of slechtziende persoon aan

Wanneer je in een situatie terechtkomt waarin je met een blinde of slechtziende persoon moet communiceren, zoals in een café, is het belangrijk om hem of haar direct aan te spreken. Het is een misvatting dat blinden of slechtzienden altijd via hun ziende metgezel benaderd moeten worden. Deze mensen zijn perfect in staat om zelfstandig te communiceren en willen meestal ook graag direct aangesproken worden. Door dit te doen, toon je respect en erkenning voor hun zelfstandigheid en waardigheid.

Dring geen hulp op

Een van de meest voorkomende misverstanden is dat blinden of slechtzienden constant hulp nodig hebben. Als je iemand ziet met een witte stok of een geleidehond die zijn of haar weg zoekt, kun je gerust vragen of hulp gewenst is. Het is echter cruciaal om die hulp niet op te dringen. Het vastgrijpen van de stok of de beugel van de hond is niet alleen onbeleefd, maar kan ook verwarrend en zelfs gevaarlijk zijn voor de persoon in kwestie. Blinden en slechtzienden hebben vaak specifieke routes en methodes geoefend, en ongevraagde hulp kan hun oriëntatie verstoren.

Als de persoon je hulp aanvaardt, vraag dan hoe je het beste kunt helpen. Sommigen willen graag een arm vastpakken, terwijl anderen liever hebben dat je voor of achter hen loopt. Respecteer altijd hun voorkeuren.

Gebruik gerust de woorden ‘zien’, ‘kijken’ en ‘lezen’

Veel mensen denken dat ze moeten vermijden om woorden als ‘zien’, ‘kijken’ en ‘lezen’ te gebruiken in gesprekken met blinden of slechtzienden. Dit is echter niet nodig. Blinden en slechtzienden gebruiken deze woorden zelf ook vaak en begrijpen de figuurlijke betekenis ervan. Zinnen zoals "Heb je dat programma gezien?" of "Ziet het eten er lekker uit?" zijn volkomen acceptabel. Het is belangrijk om natuurlijk te blijven praten zonder overbodig om de hete brij heen te draaien.

Vermijd vaagheden zoals ‘hier’ en ‘daar’

Wanneer je iets aanwijst of de locatie van iets beschrijft, probeer dan zo specifiek mogelijk te zijn. Termen als ‘hier’ en ‘daar’ zijn voor blinden en slechtzienden lastig te interpreteren. In plaats daarvan kun je locaties beschrijven met behulp van de klokmethode, waarbij je de positie van een voorwerp beschrijft in termen van de wijzerplaat van een klok (bijvoorbeeld, “Het glas staat op 3 uur” betekent dat het aan de rechterkant staat).

Gebruik geen gebaren om te communiceren

Communicatie met gebaren zoals knikken of het schudden van het hoofd is voor blinden en slechtzienden vaak onbegrijpelijk. Als je bijvoorbeeld iemand de weg laat oversteken, gebruik dan je stem om duidelijk te maken wat je bedoelt, in plaats van handgebaren te maken. Dit voorkomt misverstanden en maakt de communicatie duidelijker.

Wees specifiek bij het geven van richtingen

Uitspraken zoals "De toiletten zijn even verderop" kunnen verwarrend zijn voor iemand die niet kan zien. Het is beter om richtingen te geven met behulp van concrete herkenningspunten of om aan te bieden de persoon te begeleiden. Een goede beschrijving van de omgeving kan veel betekenen voor de oriëntatie van een blinde of slechtziende persoon.

Geef altijd aan wat je doet of gaat doen

Als je in gesprek bent met iemand die blind of slechtziend is en je moet het gesprek verlaten, zeg dan altijd wat je gaat doen. Het is verwarrend en soms verontrustend als iemand plotseling verdwijnt zonder iets te zeggen. Dit geldt ook voor andere situaties; geef altijd duidelijk aan wat je doet of wat er gaat gebeuren, zodat de persoon goed geïnformeerd is.

Houd dingen op een vaste plaats

Voor blinden en slechtzienden is een vaste structuur in hun omgeving essentieel. Dit geldt vooral voor plaatsen zoals keukens en badkamers, waar het cruciaal is dat voorwerpen zoals voedsel, servies en persoonlijke verzorgingsproducten altijd op dezelfde plek worden teruggezet. Dit voorkomt verwarring en maakt het voor hen mogelijk om zelfstandig hun weg te vinden.

Vermijd storende omgevingsgeluiden

Storende geluiden kunnen de concentratie van blinden en slechtzienden ernstig beïnvloeden, vooral bij het navigeren door drukke of complexe omgevingen. Denk aan harde muziek, lawaai van machines of andere geluiden die hun vermogen om hun omgeving auditief in te schatten belemmeren. Als je in zo’n omgeving verkeert, probeer dan zoveel mogelijk deze geluiden te minimaliseren of wees je ervan bewust dat ze een negatieve invloed kunnen hebben.

Blijf vriendelijk, duidelijk en respectvol

Het belangrijkste om te onthouden bij het omgaan met blinden en slechtzienden is om hen met dezelfde vriendelijkheid, duidelijkheid en respect te benaderen als iedereen. Zij hebben, net als jij, hun eigen manieren om met de wereld om te gaan. Door rustig, duidelijk en respectvol te communiceren, zorg je voor een prettige interactie die wederzijds bevredigend is.

Bied niet steeds extra hulp aan

Hoewel het goed bedoeld is om een blinde of slechtziende persoon telkens aan te bieden om te helpen, kan het onbedoeld overweldigend overkomen. Als je eenmaal hebt gevraagd of hulp gewenst is, respecteer dan hun antwoord, of dit nu ja of nee is. Overmatige bemoeienis kan hen het gevoel geven dat ze minder capabel zijn dan ze daadwerkelijk zijn. Hun behoefte aan assistentie kan variëren afhankelijk van de situatie, dus het is belangrijk om op dat moment een open houding te behouden en hen te vertrouwen in hun vermogen om hun omgeving te navigeren.

Wees geduldig en geef tijd om te reageren

Als je met iemand spreekt die blind of slechtziend is, geef hen altijd voldoende tijd om te reageren. Het kan zijn dat ze hun omgeving eerst moeten inzien met hun andere zintuigen voordat ze een antwoord kunnen geven. Haastige vragen of antwoorden kunnen hen onder druk zetten en maken communicatie moeilijker. Geduld is belangrijk om een prettige interactie mogelijk te maken.